کتاب نظارت و راهنمایی آموزشی | نیکنامی

درباره‌ی کتاب نظارت و راهنمایی آموزشی نیکنامی

نیاز به نظارت و راهنمایی آموزشی در همه ی زمینه های مربوط به فعالیت های تدریس و یادگیری اجتناب ناپذیر است. این نیاز، به ویژه زمانی که آموزش و پرورش دستخوش تغییرات و تحولات بنیادی می گردد بیش از هر زمان دیگر احساس می شود؛ زیرا نظارت، راهنمایی و ارزشیابی همواره در اجرای مؤثر و موفق برنامه های آموزشی نقشی اساسی داشته و دارد. نظارت و راهنمایی آموزشی از زمان پیدایی نظام های آموزشی به سبک جدید، جزء وظایف مهم مدیران مدارس بوده است. تقریباً در همه نظام های آموزشی به دلیل اهمیت مسئله ی آموزش و یادگیری و تأثیر مطلوب آن در آموزش و پرورش جوانان، نظارت و راهنمایی آموزشی جزء لاینفک نقش های سازمانی محسوب می شود.

در نظام های آموزشیِ اغلب کشورها هدف از قرار دادن نقش نظارت و راهنمایی آموزشی به طور رسمی، حل و فصل مسائل و مشکلات آموزشی معلمان، اصلاح فرایند تدریس و یادگیری و ارتقای کیفیت عملکرد معلمان و در نتیجه دانش آموزان است. کتاب حاضر برای مدیران مدارس، راهنمایان آموزشی، معلمان و دانشجویان به رشته تحریر درآمده است. نگارش این کتاب بر این فلسفه استوار بوده است که یکی از مهم ترین و اساسی ترین مسئولیت های مدیر مدرسه یا راهنمای آموزشی اصلاح پیوسته فرایند تدریس و یادگیری به منظور نیل به هدف های آموزشی می باشد. با این که درس نظارت و راهنمایی آموزشی از دروس پیش بینی شده در برنامه مصوب دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتیِ شاخه مدیریت آموزشی و کارشناسی راهنمایی و مشاوره است، تقریباً هیچ گونه منبع معتبر فارسی در این زمینه وجود نداشت و تهیه و تألیف کتابی که پاسخگوی نیازهای دانشجویان باشد به شدت احساس می شد. کتاب حاضر، نتیجه ی اولین تلاش برای تألیف اثری در زمینه نظارت و راهنمایی آموزشی است و هدف اصلی آن آشنا کردن خوانندگان با مجموعه ای از دانش ها و معرفت  پیرامون نظارت و راهنمایی آموزشی می باشد.

کتاب "نظارت و راهنمایی آموزشی" در شش فصل به تألیف درآمده است: 1- مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی 2- حیطه و نوع عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی و نظارت و راهنمایی آموزشی در مدرسه 3- مسئولان نظارت و راهنمایی آموزشی، نقش ها، پست ها و مقام های سازمانی 4- وظایف راهنمای آموزشی 5- اصول و روش های نظارت و راهنمایی آموزشی 6- مؤلفه های اصلی نظارت و راهنمایی آموزشی و...

برشی از متن کتاب نظارت و راهنمایی آموزشی نیکنامی

فصل اول: مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی در فرهنگ فارسیِ عمید، نظارت به معنای زیرکی و فراست، نظارت به معنای عمل ناظر و مقام او و مراقبت در اجرا و راهنمایی به معنای عمل راهنما و راه نشان دادن به کسی، رهبری و هدایت آمده است. در فرهنگ تعلیم و تربیت نظارت و راهنمایی چنین تعریف شده است: "کوشش های مسئولان منتخب مدرسه برای راهنمایی و هدایت معلمان و دیگر کارکنان آموزشی در اصلاح وضع آموزش و روش های تدریس که مستلزم تحریک رشد و پیشرفت های حرفه ای معلمان، انتخاب هدف های آموزشی و تجدید نظر در آن ها، مواد آموزشی، روش های تدریس و ارزشیابی آن هاست."

فصل دوم: حیطه و نوع عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی و نظارت و راهنمایی آموزشی در مدرسه حیطه عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی شامل کلیه عناصری است که فرآیند تدریس و یادگیری را در بر می گیرد. این که در نظام های آموزشی این امر مهم تا چه حد جا افتاده و تا چه میزان کاربرد یافته است به ادراک و تلقی مسئولان آموزش و پرورش از اهمیت نظارت و راهنمایی آموزشی و هم چنین مهارت و شایستگی راهنمایان آموزشی که مسئولیت کار با معلمان را بر عهده دارند بستگی دارد. ‌

فصل سوم: مسئولان نظارت و راهنمایی آموزشی، نقش ها، پست ها و مقام های سازمانی در جوامع عقب افتاده به علل ‌گوناگون به تعلیم و تربیت کیفی مردم نوجهی نمی شود. این امر ممکن است به دلیل فقر فرهنگی، فقر اقتصادی، استعمار و استثمار، کمبود نیروی انسانی متخصص، یا عدم آگاهی مدیران و رهبران آن جوامع از اهمیت تعلیم و تربیت و نقش تعیین کننده آن در جامعه باشد. جوامع پیشرفته یا در حال رشد و توسعه سریع دارای برنامه های مدون، بلند مدت، و آینده محوری هستند که با تغییرات و تحولات ملی و جهانی همسویی دارد، از این رو پویایی و انعطاف پذیر بودن برنامه ها از اصول پذیرفته شده در این ‌گونه جوامع محسوب می شود.

فصل چهارم: وظایف راهنمای آموزشی راهنمای آموزشی در منطقه یا در مدرسه در نقش های نظارت و راهنمایی آموزشی معمولاً هشت وظیفه را بر عهده دارد: یکی از این وظایف "توسعه و تحقق برنامه های درسی" است، هدف هایی که برای نظام آموزشی در نظر گرفته می شود در واقع، معیاری برای سنجش تحقق برنامه های درسی است. معلمان و دانش آموزان برای تحقق برنامه های درسی فعالیت می کنند و مسئولیت اجرای مؤثر فعالیت هایی که به تحقق هدف های برنامه درسی منجر می شود با راهنمای آموزشی، معلم و مدیر مدرسه است. راهنمای آموزشی در طراحی، اجرا، ارزشیابی و توسعه برنامه های درسی با معلم همکاری نزدیک و حرفه ای دارد. هم چنین ارائه کمک های مورد نیاز به معلم با هدف تحقق هدف های برنامه های درسی از فعالیت های راهنمای آموزشی است.

فصل پنجم: اصول و روش های نظارت و راهنمایی آموزشی اثر بخشی و اهمیت برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی وقتی روشن می شود که مشخص شود راهنمایان آموزشی تا چه میزان اصول آن را رعایت کرده اند، و تا چه حد مشکلات و نارسایی های موجود آموزشی رفع گردیده و عملکرد معلمان بهبود یافته است. راهنمایان آموزشی به منظور بهبود وضع آموزش و یادگیری باید ازاصول نظارت و راهنمایی آموزشی پیروی کنند و همواره این اصول را در برنامه ها و فعالیت های خود مورد توجه قرار دهند.

فهرست 

فصل اول: مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی

فصل دوم: حیطه و نوع عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی و نظارت و راهنمایی آموزشی در مدرسه

فصل سوم: مسئولان نظارت و راهنمایی آموزشی، نقش ها، پست ها و مقام های سازمانی

فصل چهارم: وظایف راهنمای آموزشی

فصل پنجم: اصول و روش های نظارت و راهنمایی آموزشی

فصل ششم: مؤلفه های اصلی نظارت و راهنمایی آموزشی و...

مؤلف: دکتر مصطفی نیکنامی

انتشارات: سمت