کتاب شاردن و ایران

معرفی کتاب شاردن و ایران

کتابی مستند از زندگی "شاردن" جواهر فروش جوانی که تصمیم گرفت به ایران سفر کند. او در زمان پادشاهان صفوی از پاریس به اصفهان سفر کرد. این کتاب ماجراهای پرهیجان " شاردن" را در خود جای داده است و بیشتر قسمتهای آن درباره سفرهای او به  ایران و درباره ایرانیان است. او دوبار به ایران سفر کرد و تمام مسائل مرتبط به ایران را نگاشت. در این سفرها " شاردن" به ایران دلبسته شد تا حدی که لباس پوشیدن، زبان و نوع آداب و رسوم ایران را به خوبی فرا گرفت و در کتاب خود نوشت.

نویسنده کتاب دیرک وان در کرویس مانند " شاردن" دوبار به ایران سفر کرد و دومین دفعه از مسیرهایی که "شاردن" گذشته بود، عبور کرد. او برای جمع آوری اطلاعات دقیق از زندگی نامه مستند " شاردن"  به جاهای زیادی سفر کرد و کلیه مدارک، نامه و سندهای معتبر مربوط به او را پیدا کرد.

کتاب شامل سه بخش است که بخش اول آن با نام شاردن پاریسی نوشته شده است. در این بخش به جایی که شاردن به دنیا آمده و بزرگ شده است پرداخته است. بخش دوم آن با عنوان آقا شاردن که دارای یازده فصل می باشد. این بخش اصلی ترین و کاملترین بخش کتاب می باشد و در برگیرنده سفرها و تجارتهای شاردن به ایران می باشد. نخستین عزیمت به خاورزمین، راه اصفهان، میان اصفهان و بندرعباس و آخرین سالهای ایران و... از جمله آنهاست.

بخش سوم تحت عنوان سِرجان شاردن است. این بخش بازگشت شاردن به لندن و دوران پس از سفر را بیان می کند که هشت فصل انتهایی کتاب را در بر دارد. کتاب به نوعی تحلیلی است بر اوضاع داخلی و خارجی کشورهای مختلف اروپایی، انگلستان، ایران و عثمانی است که خواننده را از یک طرف با جنگ ها، خشونت ها و سیاستهای دولت ها، و از طرف دیگر با رقابتهای دولتهای مختلف جهان و ایران آشنا می کند.

برشی از متن کتاب شاردن و ایران

اولین خبری که پس از بازگشت به اصفهان در 7 اکتبر شنید نگران کننده بود. یک هندی که توانگرترین بازرگان پایتخت شمرده می شد دچار ورشکستگی بزرگ و پر سر و صدایی گردید و معادل چهارصد و پنجاه هزار لیره ( ده هزارتومان) بدهی بالا آورد. بستانکاران اصلی او کمپانی های هلندی و انگلیسی هند بودند ولی دوازده هزار لیره نیز به شاردن بدهکار بود. " این خبر بد مانع از آن شد که با دوستانم به مناسبت سفر خوش و موفقیت آمیزی که کرده بودم به شادی بنشینم. و آنچه مرا بیشتر غمگین می کرد این بود که باید بی درنگ برای کارهای مهمی به بندرعباس می رفتم." مغازه های هندی ورشکسته مهر و موم شده بود.

شاردن که نمی توانست سفرش را به تاخیر اندازد و نمی دانست کارهای خود را به چه کسی بسپارد مراقبت از آن را به خسرو آقا دستیار ناظر سفارش کرد و وکالت نامه ای به ایزاک دولتوال پدر لوئی گیلرم بازرگان محترم فرانسه داد که بیش از یک ربع قرن در جلفا می زیسته است. بدین ترتیب کار تصفیه امور ورشکستگی مزیت را به بستان کارانی می دادند که بیش ترین رشوه را زیرجلی به آنان می رساندند. هندی مفلس را که مظنون به اختفای نقدینه های خود بود به درختی بستند و مورد بازخواست و ضرب و شتم سخت قرار دادند. عربهای کارکشته که گفته بودند طلب خود را به عنوان خیرات و مبرات به آرامگاه علی(ع) در بغداد ( عینا) نثار می کنند نخستین بستانکارانی بودند که سهم خود را گرفتند.

(تحلیلی از اوضاع ایران در قرن هفدهم میلادی) نویسنده: دیرک وان در کرویس مترجم: حمزه اخوان تقوی انتشارات: فرزان روز