


کتاب امینه | مسعود بهنود

کتاب کوزه بشکسته | مسعود بهنود

«مسعود بهنود»، روزنامهنگار، نویسنده و فیلمسازِ مشهوری است که 28 مردادِ 1325 در ایران متولد شد. طبق بیوگرافی بهنود، این نویسنده مهم تاریخنگار، فعالیت حرفهای خود را از سال 1343 در قاموسِ خبرنگار آغاز کرد؛ همچنین در کارنامه کاریِ او، نگارش کتابهایی با محوریت تاریخ معاصر و اوضاع سیاسی، اقتصادیِ ایران دیده میشود که نثر روانی دارند و جزو پرفروشترین کتابهای تاریخیِ زمانِ خود هستند؛ به همین دلیل، مطالعه روایتهای مرموز و داستانیِ مسعود بهنود برای علاقه مندان به مطالعه تاریخ جذابیت خاصی دارد.
البته برای اینکه با بینش او عمیقتر آشنا بشویم، مطالعه زندگی نامه مسعود بهنود، قدمی ضروری بهشمار میرود؛ مطالعه ادامه مقاله فقط به عشاق ادبیات و تاریخ توصیه میشود؛ آنهایی که بهشدت کنجکاوی و هیجانِ زیستن در تاریخ را دوست دارند! اگر شما نیز از همین دسته افراد هستید، با سایت کتابانه همراه بمانید.
مسعود بهنود، نویسنده ایرانی، فرزندِ پدری اهل بندرانزلی و مادری با اصالتِ تهرانی است. در زندگی نامه مسعود بهنود یک نکته جالب توجه وجود دارد و آنهم سرنخهایی از یک ملاقات است؛ در 10سالگی بهطور اتفاقی، ملاقاتی با یک روحانی در بازار ماهیفروشان، باعث شد بعدها بهنود، به شاگردیِ این فرد دربیاید و علاقه به روحانیت نیز، در همین سالها در او شکل گرفت. در نوجوانی شاگردِ دبیرستانِ فیروز بهرام بود؛ جاییکه افراد مشهوری از سلسله پهلوی در آن تحصیل میکردند؛ اما بعدها ادامه مسیر تحصیل را در دبیرستان البرز پیش برد. [caption id="attachment_288479" align="aligncenter" width="400"] مسعود بهنود در دوران طلبگی[/caption]
دوران نوجوانی برای بهنود، دورانی آغشته به ادبیات و شعر بود، در همین راستا ادامه تحصیل را با رشته ادبیات در دانشگاه تهران آغاز کرد و در ادامه بهواسطه همین رشته، "ادبیات" بخش پررنگی از آثارِ مسعود بهنود شد.
شاید جالب باشد که بدانید بهنود، برای مدتی شاگردِ حوزه علمیه در شهر قم بود. آشنایی او با روحانی در تهران، باعثِ گرایش به تحصیل در حوزه و اقامت در قم بهمدت 4سال شد؛ البته باتوجه به لیست کتاب های مسعود بهنود میتوانیم حدس بزنیم که او بعداز ترکِ حوزه مسیر تازهای را در پیش گرفت.
بهنود در طول حرفه طولانی مدت خود، به عنوان روزنامهنگارِ تحقیقی در روزنامههای مختلف کار کرد. او بیش از 20 روزنامه و مجله تأسیس کرد که هیچکدام از آنها در حال حاضر در حال چاپ نیست. بین سالهای 1351 تا 1358 او سردبیر مهمترین و پرنفوذترین روزنامه ایران، یعنی «روزنامه آیندگان» بود. همچنین در طول سالهای 58-1352 بهنود بهعنوان تهیهکننده، نویسنده و گوینده صدا و سیمای ملی ایران کار کرد. در سال 1358 مسعود بهنود سردبیر «هفته نامه تهران مسافر» شد که پس از 30 شماره در جریان سرکوب همه روزنامههای غیردولتی و مستقل توسط دولت وقت تعطیل شد. بین سالهای 1358-1352 بهنود، یکی از مهمترین و فعالترین چهرههای اتحادیه روزنامهنگاران ایرانی بود. از سال 1358 تا 1364، پس از تعطیلی تهران مسافر و همچنین اتحادیه صنفی روزنامهنگاران ایرانی مسعود بهنود هیچ امکانی برای ادامه کار خود نداشت. در فاصله سالهای 1360 تا 1364، او در تهران شخصیتی کمسابقه (کموبیش مخفی) داشت.
در سال 1364 بهنود یکی از بنیانگذاران «ماهنامهی آدینه»، برجستهترین و تأثیرگذارترین ماهنامه اجتماعی و ادبی ایران بود. مسعود بهنود بیش از 13سال یکی از اعضای برجسته هیئت تحریریه بود و تعداد زیادی مقاله و تفسیر در آدینه منتشر کرد. آثار بهنود از آزادی بیان و مطبوعات حمایت میکند. او سانسور را آسیبی بزرگ به مطبوعات میدانست و سعی کرد از گردش آزاد اطلاعات حمایت کند.
در سال 1374 اتحادیه نویسندگان ارمنی، 22 نویسنده و روزنامهنگار ایرانی را برای بازدید از ارمنستان دعوت کرد. بهنود یکی از این نمایندگان بود. در توطئهای که برای کشتن همه آنها چیده شد، اتوبوس در مسیری انحرافی و در خطر سقوط به دره قرار گرفت؛ اما نویسندگان بهطور تصادفی زنده ماندند.
بهنود در سال 1347، با «مینا حاتمی» که در حرفه نقاشی مشغول است، ازدواج کرد و ثمره این ازدواج، فرزندانی به نامهای «بامداد» و «نیما» است. عشق و اشتیاقِ این نویسنده ایرانی به ادبیات و شعر، در نامگذاری فرزندانش هم کاملا هویدا است؛ چراکه بامداد، تخلص «احمد شاملو» بزرگ است و نیما، اسمی است که مسعود بهنود به یاد «نیما یوشیج»، شاعرِ سپیدگو، برای پسرش انتخاب کرده است.
مسعود بهنود طرفدار آزادی بیان و رهاییِ مطبوعات از قیدوبندها بود؛ اوایل دهه هشتاد سختگیریهایی در این رابطه اتفاق افتاد و از سویی دیگر پیشنهادِ کار بهعنوانِ مجری و تحلیلگر سیاسی، از دلایل اصلی مهاجرت این نویسنده به لندن، برای همیشه، بود.
نگارش مسعود بهنود سبک خاصی دارد که معمولا حتی برای کسانی که به شنیدن ماجراهای تاریخی علاقه چندانی ندارند، جذاب و پرکشش است. طنز تلخی که در جملات بهنود نهفته، بهواسطه زبان رسا و نثر روان، برای همه اقشار کتابخوان قابلدرک است. بهنود، داستانپردازیِ درجه یکِ خودش را با استفاده از وقایع تاریخی که تاحدی مستند نیز هستند، جلو میبرد و مخاطب معمولا از شیوه پردازشِ او خسته یا دلزده نمیشود. همچنین در لیست کتاب های مسعود بهنود، تضاد ارزشهای اخلاقی با سنتهای بیچونوچرای جامعه بیان میشود که شاید برای مخاطبی که در این گوشه از تاریخ ایستاده، جالبتوجه باشد. [caption id="attachment_288482" align="aligncenter" width="600"] مسعود بهنود در کنار مسیح علینژاد[/caption]
با وجود اینکه بهنود را اکثرا به عنوان روزنامهنگار میشناسند، آثار مسعود بهنود در ایران برای علاقهمندان به روایتهای تاریخی در قالب ماجراهای هیجانانگیز، طرفداران زیادی دارد. اولین کتابِ او در سال 1366 به چاپ رسید و آخرین کتاب منتشرشده از او در سال 1387 در اختیار علاقهمندان قرار گرفت. حاصل قلم زدنِ مسعود بهنود، 15 کتاب با موضوعات تاریخی و چالشبرانگیز است که هماکنون تعدادی از آنها در دسترس است.
کتاب این سه زن، یکی از بهترین کتاب های مسعود بهنود است که نه کاملا تاریخی است و نه کاملا رمان. این کتاب یک روایت بدون قضاوت تاریخی است که شکلگیری سلسله پهلوی از اول تا آخر را بیان میکند. به گفته بهنود، به قدرت رسیدن «رضاشاه» ماجراهای جذابی از دگردیسی یک شخصیت است که در این کتاب به آن میپردازد. کتاب این سه زن برای کسانی که تا کنون تاریخ معاصر را مطالعه نکردهاند یا آشنایی خاصی با وقایع تاریخ معاصر ایران در زمان قبل از انقلاب ندارند، میتواند شروع خوبی باشد؛ البته روایات این کتاب از تاریخ، تحلیلی نیست، بلکه بیشتر روایتی است داستانوار از آنچه اتفاق افتاده است. عنوانی که برای کتاب انتخاب شده است، سه زن است؛ سه زنی که عکسشان را در پشت جلد میتوان دید؛ «اشرف پهلوی»، خواهرِ دوقلوی «محمدرضا شاه»، «مریم فیروز»، که از مهمترین اعضای حزب توده بود و «ایران تیمورتاش»، دخترِ عبدالحسین تیمورتاش که یکی از زنان مورد علاقه محمدرضا شاه بود. البته تاریخ بیشتر در دستان پدرانِ این سه زن رقم میخورد: «رضاخان»، «فرمانفرما» و «تیمورتاش».
کتاب خانوم روایت داستانی جذاب است از زندگی «خانوم»، زنی زیسته در زمان «مظفرالدین شاه» قاجار، در تجربه آنچه زیسته؛ اتفاقات مهم تاریخی نظیرِ به توپ بستن مجلس، انقلاب روسیه و ترکیه، جنگ جهانی دوم، انقراض قاجار، تشکیل حکومت پهلوی و در نهایت انقراض پهلوی تا انقلاب ایران را میبینیم. کتابِ خانوم به نویسندگی مسعود بهنود، نمایشدهنده نقش زنان قدرتمند است. این اثر در لیست کتاب های مسعود بهنود، کتابی است که مجموع تمام احساسات مخاطب را درگیر میکند؛ خشم، افسوس، غبطه، کنجکاوی، عشق، نفرت، تحسین، تعصب و فمینیسم!
کتاب از دل گریخته ها کتابی دیگر به قلمِ مسعود بهنود است که 9 داستان دارد و طبق گفته نویسنده همه داستانها مستند و واقعی هستند؛ شخصیتهایی که در تاریخ فراموش شدهاند اما نقش جالبتوجهی در بسیاری از وقایع تاریخ معاصر داشتهاند. داستان اول زندگیِ «حبیب» است، نوازنده دوران قاجار که با چشم بسته مینواخته است. داستانِ باغ بالا، داستانِ جشن کمپانی در مورد تحریم تنباکو است، «مونس» و «خانم باشی» درمورد زنان حرم است و «ملیجک» که داستان فصلی از زندگیِ او است. ماجرای داستان «بدل» هم در نوع خود سرگرمکننده و جالب است؛ ماجرای مردی است که خودش را به شکل محمدرضا شاه درمیآورد و آخرین داستان به نام «ماشاالله خان» که مانند داستانهای دیگر ماجرای جذابی دارد.
کتاب کوزه بشکسته روایتی مرموز و خواندنی از روزگارِ محمدرضا پهلوی، «مهرپور تیمورتاش»، «حسین فردوست» و دختری به نام «آلیس» است که آشنایی او با ولیعهد، ماجراهایی را میآفریند که شاید شنیدنش برای مخاطب دورافتاده از تاریخ جالب باشد. در اواخر سلطنت رضاشاه، زمانی که محمدرضا پهلوی و همراهانش برای تحصیل به سوئیس میروند، یکی از همراهان به نام «هوشنگ تیمورتاش»، از نیمههای سفر راهش را تغییر میدهد و آلمان را به عنوان محل تحصیل انتخاب میکند. آلیس هم از جایی به داستان میپیوندد که ولیعهد و دوستانش در سوئیس اقامت میکنند و او نیز ساکنِ همان خانه است.
کتاب امینه داستانِ زنی مقتدر را روایت میکند که همسر «سلطان حسین صفوی» بوده است، اما طی حمله افغانها سرنوشت دیگری برایش رقم میخورد و عروس «فتحعلیخان»، بزرگ خاندان قاجار، میشود. البته ماجرا از کمی قبلتر روایت میشود. یعنی زمانی که امینه دخترکی چموش و سوارکار است که سوگلی سلطان حسین میشود. مطالعه آثار مسعود بهنود، مخصوصا وقتی زندگی عجیب و پرفراز و نشیب زنان قدرتمند را روایت میکند، برای دوستداران تاریخ هیجان خاصی را به همراه دارد. ضمنِ اینکه با خواندن این کتاب، سیر تاریخی پادشاهیها از سلسله صفویه تا پهلوی را به طور کامل و با زبانی شیوا میشنوید.
کتاب 275 روز بازرگان، کتابی است که در بابِ تاریخِ دورانِ پهلوی و اینبار، با تمرکز بیشتر بر آنچه از دوران نخست وزیریِ «مهدی بازرگان» ناگفته مانده است، میپردازد. در آثار مسعود بهنود، به ویژه کتاب 275 روز بازرگان، قلمِ بهنود از اعتراضات مردم مینویسد و تشنگیشان برای انقلاب، از نقش جامعه روحانیت میگوید تا فروپاشی نظامِ سلطنتی! البته شنیدن این مطالب از زبان کسی که تاریخ را زیر ذرهبینش قرار میدهد و با دقت هرچه تمامتر واکاوی میکند، لذتبخش و شیرین است.
به عقیدهی بسیاری کتاب این سه زن بهترین کتاب بهنود است که به گفته خودِ او، نه یک رمان تمامعیار است و نه یک کتابِ صرفا تاریخی. درحقیقت شاید بتوان این کتاب را روایتی تاریخی از دیدگاه کسی دانست که عاشق ادبیات است. بهنود ادعا دارد که بیست سال قبل از چاپِ این کتاب، ایدههای اولیه نگارش در ذهنش متولد شدهاند. ایده اولیه کتاب سه زن، سرگذشت ایران تیمورتاش بوده است اما به مرور و با حضور دیگر شخصیتها در کتاب، این ایده شکل کاملتری به خود گرفت. زمانی که بهنود بهطور جدی تصمیم به نوشتن این کتاب گرفت، رژیم پهلوی در میدان سلطنت و سیاست حاضر بود! بنابراین نوشتن دراینباره خطر بزرگی محسوب میشد. اینگونه شد که مسعود بهنود تصمیم گرفت در این برهه زمانی، به تکمیل کردن اطلاعات و مدارکش برای واقعهنگاری و مستندسازیِ کتاب این سه زن بپردازد. شاید برایتان جالب باشد که چرا کتابِ این سه زن قرار است ماجرای جذابی به طرفداران تاریخ ارائه دهند؟ درواقع، بهنود ضمن گفتوگویی که با یکی از نوادگان «ناصرالدینشاه» قاجار داشت، تصمیم گرفت قصه این سه را به هم پیوند بزند و در گرو این قصهها، تاریخی که پدرانشان رقم زدند، آشکارا و بدون سانسور برای کتابخوانان بازگو شود.
مسعود بهنود عضو آکادمی علوم اجتماعی در استرالیا است؛ همچنین بهترین کتاب های مسعود بهنود در حوزه روزنامهنگاری و چاپ کتاب، همواره با اقبال عمومی به ویژه ازسوی قشر روشنفکرجامعه زمان خود روبهرو بوده است؛ بهطوریکه مجلات و روزنامههای تحت نظارت و مسئولیت او، همیشه جزو پرمخاطبترینها بودهاند.
خواندن بهترین کتاب های مسعود بهنود از چند جنبه میتواند افرادِ تشنه ادبیات و تاریخ را با عطشِ بیشتر، سیراب کند! این تناقض به معنای این است که مخاطبان بهنود، به اندازه دریافتِ خودشان از آثار این نویسنده، بهره میبرند و حتما در روند مطالعه روایتهای تاریخیِ بهنود، پیگیرتر از روزهای قبل، علاقهشان را به مطالعه آثار تاریخی نشان میدهند. اگر از خواندن کتابهایی با لحن سنگین و رسمی که روایتهای تاریخی دارند، خستهاید، یا دلتان میخواهد در روانترین و شیواترین حالت ممکن، با تاریخ و فرهنگِ ایران در دورههای تاریخی مختلف، آشنا بشوید، آثار مسعود بهنود را از دست ندهید.
وبسایت کتابانه، مشهورترین آثار مسعود بهنود را در اختیار علاقهمندان به کتابخوانی قرار میدهد؛ باتوجه به ناموجود بودن این کتابها در اکثر کتابفروشیها و توقفِ چاپِ آنها، کتابانه بهترین و سریعترین بستری است که برای خرید بهترین کتابهای مسعود بهنود میتوانید به آن اعتماد کنید.