کتاب شیوه های ارزیابی پوسچر در ارگونومی شغلی - چوبینه

کتاب شیوه های ارزیابی پوسچر در ارگونومی شغلی تألیف دکتر علیرضا چوبینه توسط انتشارات فن آوران به چاپ رسیده است. 

همه روزه کارمندان و کارگران جوامع مختلف به دلیل عدم آگاهی، هنگام انجام وظایف شغلی، بدن خود را در وضعیت های نامطلوبی قرارداده و صدمات جبران ناپذیری را به آن وارد می کنند و در نهایت با مشکلات اسکلتی و عضلانی دست به گریبان می شوند. امروزه توجه به این موضوع مهم و حیاتی به امری ضروری تبدیل شده تا حدی که افراد و متخصصان را به چاره اندیشی و پژوهش در این زمینه وادار ساخته است. یکی از موضوعات مطرح در این زمینه پوسچر است؛ پوسچر به صورت وضعیت استقرار اعضا و اندام های مختلف بدن در فضا تعریف می شود. برای این که فرد بتواند حالت خود را در طول زمان حفظ کند، عضلات او باید هر گونه نیروی خارجی وارده بر بدن و در برخی موارد کشش های درونی را خنثی کند. چنین فعالیت عضلانی تحت عنوان فشار وضعیتی شناخته می شود که تمام محققان در این نکته توافق دارند که بهترین پوسچر ، پوسچری است که در آن کمترین فشار وضعیتی بر بدن تحمیل می شود و این حالت زمانی محقق می گردد که اندام ها و مفصل های بدن در میانه ی دامنه ی حرکتی خود قرار گیرند. در این راستا، "چوبینه" برخی شیوه های مهم و متداول ارزیابی مبتنی بر پوسچر را با بیانی ساده و روان تشریح می کند، وی هم چنین تمامی جنبه های علمی و مفاهیم نظری این شیوه ها را در کنار جنبه های عملیاتی و کاربردی آن ها مورد توجه قرار می دهد. او ابتدا کلیاتی را پیرامون اختلالات اسکلتی - عضلانی و عوامل موثر بر آن را ارائه نموده و سپس روش های معتبر و کاربردی در ارگونومی شغلی از قبیل QEC، REBA، RULA و OWAS  معرفی کرده و هر یک را به طور مفصل شرح می دهد. این کتاب دربرگیرنده ی 8 فصل تحت عناوین زیر می باشد که در ادامه به شرح مختصری از آن ها می پردازیم:

1. اختلالات اسکلتی - عضلانی مرتبط با کار 2. شیوه های ارزیابی خطر بروز اختلالات اسکلتی - عضلانی 3. روش OWAS 4. روش RULA 5. روش REBA 6. روش QEC 7. روش فیلم برداری و واکاوی پوسچر به کمک کامپیوتر معرفی WEPAS 8. ابزارهای ارزیابی ناراحتی بدن

فصل اول: اختلالات اسکلتی - عضلانی مرتبط با کار

بر پایه ی تحقیقات انجام شده، بر خلاف گسترش فزاینده ی فرآیندهای مکانیزه و خودکار، اختلالات اسکلتی - عضلانی مرتبط با کار عمده ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی نیروی کار است که مولف در این رابطه، به تشریح هر یک از مفاهیم ماهیت و اساس بیومکانیکی آسیب های اسکلتی - عضلانی، ماهیت آسیب ها، اساس بیومکانیکی آسیب ها، عوامل موثر در وقوع اختلالات اسکلتی - عضلانی، نظریه ی وقوع آسیب های اسکلتی - عضلانی، پوسچر یا وضعیت بدن هنگام کار، پوسچر و نقش آن در سلامت و بهره وری و نیز پوسچر و طراحی ایستگاه کار می پردازد.

فصل دوم: شیوه های ارزیابی خطر بروز اختلالات اسکلتی - عضلانی

در این فصل نیز مولف به شیوه هایی گوناگونی از قبیل مشاهده ای، مشاهده ای قلم - کاغذی، مشاهده ای فیلم برداری و واکاوی پوسچر به وسیله ی کامپیوتر و مستقیم ، ارزیابی پوسچر، ارزیابی تنش وضعیتی یا خستگی ماهیچه ای موضعی شیوه های خود - گزارشی برای ارزیابی مواجهه ی شغلی با ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی - عضلانی می پردازد و در ادامه نیز مشکلات ارزیابی ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی - عضلانی و نگرش تحقیقاتی و نگرش عملیاتی در شیوه های ارزیابی تشریح می کند.

فصل سوم: روش OWAS

یکی از روش های کاربردی برای واکاوی و حذف پوسچر نامناسب در محیط کار روش OWAS می باشد که  در این فصل مورد بحث قرار می گیرد. و در این راستا زمینه ی نظری ، تکوین و توسعه، دسته بندی پوسچر، ارزیابی پوسچرهای کدگذاری شده، روش کار در مطالعه ارگونومیک محیط کار، تجزیه و تحلیل داده ها و گزارش نتیجه و اعتبار و روایی بیان می شود.

فصل چهارم: روش RULA

در این فصل نیز روند ارزیابی در روش RULA و کاربرد آن در بهبود شرایط کار در عملیات رفوگری فرش تشریح می گردد.

فصل پنجم: روش REBA

مولف در این فصل روند ارزیابی در روش REBA و کاربرد آن را در ارزیابی پوسچر یک فیزیوتراپیست به طور مفصل بیان می کند.

فصل ششم: روش QEC

در طول این فصل نیز تمامی مراحل ارزیابی سطح مواجهه در روش QEC، تعیین اولویت ها، انجام ارزیابی، امتیازگذاری، تفسیر نتایج و اولویت بندی و مداخله ی ارگونومیک و ارزیابی مجدد تشریح می گردد.

فصل هفتم: روش فیلم برداری و واکاوی پوسچر به کمک کامپیوتر معرفی WEPAS

در طول این فصل نیز مولف به تشریح سامانه ی WEPAS و مراحل فیلم برداری و ضبط پرداخته و نرم افزار WEPAS را توصیف می کند و در ادامه تکرار پذیری و صحت اندازه گیری زوایای بدن به وسیله ی WEPAS  را بیان می نماید.

فصل هشتم: ابزارهای ارزیابی ناراحتی بدن

مولف در این فصل هر یک از مفاهیم بنیادین، پدیده و ساختار ناراحتی، شدت، کیفیت، محل، الگوی زمانی، اصول مهم اندازه گیری ناراحتی، مثال هایی از کاربرد ابزارهای ارزیابی ناراحتی در ارگونومی، مقیاس های ارزیابی ناراحتی کل بدن، مقیاس های شدت و موضع ناراحتی بخش های مختلف بدن، الگوی زمانی و برخی معیارهای انتخاب ابزار ارزیابی را با بیانی ساده و روان تشریح می کند.