کتاب از کوچه رندان - عبدالحسین زرین کوب

کتاب از کوچه رندان (درباره زندگی و اندیشه حافظ) نوشته دکتر عبدالحسین زرین کوب توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده است.

این کتاب قصد دارد "حافظ شیرازی" و اشعار پر رمز و رازش را از زاویای مختلفی بررسی نماید و شخصیت و افکار واقعی این مرد بزرگ را برای مخاطب به تصویر بکشد. حافظ دنیای شعر عجیبی داشت و هنوز هم بعد از گذشت قرن ها، مفسران و علاقه مندان به شعر نتوانسته اند معنی لغات پر ابهامی که گاهاً در غزل هایش استفاده می کرد را درک کنند. "کوچه رندان" در قالب دوازده فصل، جنبه های جالبی از زندگی حافظ و اندیشه اش را بیان می کند. حافظی که در گذر از کوچه باغ های شیراز قدم به "کوچه رندان" می گذارد و شخصی می شود که شعر و غزل فارسی، جز با یاد و خاطره ی او معنا پیدا نمی کند.  "دکتر عبدالحسین زرین کوب" مطالب کتاب را با نقد و بررسی غزل های حافظ پیش می برد و در راه این تحلیل ها، مخاطب را به شناخت تازه ای از حافظ می رساند. این کتاب که اولین بار در سال 1349 به چاپ رسید و تاکنون بارها و بارها تجدید چاپ شده است، اثری جامع و دارای  لحنی بی طرفانه در حافظ شناسی می باشد که پیشنهاد می کنیم اگر می خواهید "درباره زندگی و اندیشه حافظ" بیش تر بدانید، مطالعه آن را از دست ندهید.

فهرست

درباره نویسنده

• مقدمه
• شهر رندان
• فیروزه بواسحقی
• میان مسجد و میخانه
• رند و محتسب
• سرود زهره
• سخن اهل دل
• رویا و جام جم
• دو رند
• رند در بن بست
• در دیر مغان
• از میکده بیرون
• عشق، کدام عشق؟
• یادداشت ها
• کتابنامه گزیده
• فهرست راهنما
• فهرست کتاب ها و مجلات

برشی از متن کتاب

دو خاصیت عجیب در کلام حافظ عبارت است از تنوع و تکرار. تنوع و تکرار؟ آری، دو امر متضاد. تکرار در بعضب سخنانش هست و گویی بیشتر مربوط است به اندیشه های ثابت. بی بقایی عمر، ناپایداری جهان و ضرورت کامجویی، یک قسمت از این اندیشه هاست. اینکه دنیا تکرار مکررات است و ازین فسانه و افسون هزار دارد، اینکه چون فرجام کار جهان روشن نیست بهتر از فکر می و جام چه خواهد بودن؟ و اینکه چون آخرالامر گل کوزه گران خواهی شد پس باید حالیا فکر سبویی کرد و باده ای؛ همه اینها اندیشه هایی است که شاعر را به هر جا می رود و به هر چی می اندیشد دنبال می کند و این است سر تکرار در کلام او. اما شاعر نیز نه تفکرش محدود است نه سیرش. با دقت در همه چیز تأمل می‌کند، با علاقه همه چیز را درست و بررسی می‌کند و از هیچ چیز سر سری نمی ‌گذرد. زاهد نیست که فقط به دوزخ و بهشت خوش بیندیشد و به گناه و ثواب. صوفی نیست که همه از وحدت و حلول دم زنند و از کشف و شهود. نه شاعر ستایشگر است که فقط بخواهد حس تملق جویی یک ممدوح از خود راضی را ارضا کند نه ندیم بذله گوست که تنها درصدد باشد با شوخی و لطیفه اوقات خالی یک مفت خور بیکاره را پر کند. رندی است که زندگی را چنان که هست تلقی می ‌کند و می ‌کوشد از تمام زوایا و اسرار آن سر در بیاورد. زندگی را تحقیر نمی کند اما برای خاطر آن نیز حاضر نیست خویشتن خویش را عرضه تحقیر سازد. زندگی را نمی پرستد اما برای اندیشه‌های موهوم هم دلش نمی خواهد آن را تباه کند. تنوع فکر و تنوع بیانش از اینجاست.  و تپش زندگی همه جا برایش محسوس است. در هر ذره ای این شوق و حرکت را حس می کند - در انسان، در گیاه و حتی سنگ. بینش عرفانی همه چیز را برای او از حیات پر می ‌کند و از حرکت. دنیایی که او در آن سیر می‌کند همه چیزش روح دارد و حیات. نه فقط نرگس و بنفشه در چشم و زلف معشوق می زنند ماه و سرو هم از روی و قد او حکایت دارند. دل حساس او هم با بلبل که مثل او یک عاشق زار است هم دردی دارد هم با صبا که مثل یک عاشق سر به کوه و بیابان نهاده است. در اشک شمع قصه سوز پنهان او را درک می کند و در نغمه چنگ پیام یک پیر منحنی را که همه از عشق دم می زند و از شادخواری. دنیایی که بدین گونه آکنده از جوش حیات است آنقدر افق های گوناگون در ذهن می گشاید که شعرش را  لبریز می کند از تنوع. بدین گونه تنوع یک خاصیت عمده کلام اوست و اگر تکرار نیز در آن هست چنان است که این تنوع را تباه نمی‌کند. این تکرار جویی حاکی است از یک اندیشه ثابت -  یک درد فلسفی.  این درد فلسفی است که شاعر در تمام اطوار حیات با آن برخورد دارد:  تزلزل زندگی و لزوم کامجویی.  این چیزی است که فکر او را به سوی بن بست می کشاند - بن بست حیرت. صفحه 72

(درباره زندگی و اندیشه حافظ) تالیف: عبدالحسین زرین کوب انتشارات: امیرکبیر