کتاب فطرت | مطهری

معرفی کتاب فطرت

این کتاب در واقع عنوان بحث‌هایی است که طی سال‌های 1355 و 1356 در ده جلسه ایراد شده است؛ از آن‌جایی که بحث «فطرت» از دیدگاه شهید مطهری، امّ‌المسائل معارف اسلامی است، این اثر می‌تواند در زمینه‌ی‌آشنایی با معارف اسلامی، یاریگر خوبی باشد.

شهید مطهری در خطابه‌ها و سخنرانی‌ها، مسئله‌ی فطرت را از چهار دیدگاه مختلف مورد بحث و بررسی قرار داده است. در این کتاب، نظر به اینکه سبک و سیاق هر چهار دیدگاه متفاوت می‌نموده است، تنها به چاپ یک مورد از موارد چهارگانه اکتفا شده و سه دیدگاه دیگر در مجموعه آثار ایشان به چاپ رسیده است.

از آنجایی که مسئله‌ی فطرت، بحثی فلسفی است و مباحث فلسفی مربوط به انسان، جهان و خدا می‌شوند؛ این سخنرانی در سه موضوع اصلی قسمت بندی می‌شود. چنان‌که متداول است ابتدا تعریفی از فطرت و ریشه‌ی این کلمه و معانی لغوی و قرآنی آن بیان شده و بعد هم به این موضوع که آیا انسان فطریاتی دارد یا خیر پرداخته شده است و در بحث پایانی هم یک بحث علمی در رابطه با اینکه «دین»  فطری است یا نه؛ آورده شده است.

بیان ساده و دلنشین و در عین حال پرمغز و علمی شهید مطهری، قطعاً برای خوانندگان و شنوندگان آثار ایشان، امری آشنا و بدیهی است؛ ایشان با همین شیوه، به بیان تفاوت بین غریزه، طبیعت و فطرت می‌پردازد که به نوبه‌ی خود بحثی شیرین و خواندنی است. در ادامه گرایش‌های انسان مورد توجه قرار گرفته و گرایش‌های مقدس، بیان و تشریح می‌گردند.

نکته‌ی قابل توجه در مباحثی که استاد مطهری مطرح می‌کنند؛ این است که در مواقع لزوم، نظریات و سخنان اندیشه‌مندان غیر مسلمان را هم در خلال مباحث وارد کرده و به نقد و بررسی آن‌ها نیز می‌پردازد که این مطلب، دلالت بر سواد و اطلاعات بالای ایشان دارد؛ چنان‌که در این اثر، دیدگاه‌های افلاطون، نیچه، راسل، ویلیام جیمز و.... بیان شده است و در نهایت، بعد از ارائه‌ی نظریات مختلف، نظر و دیدگاه قرآن است که فراتر از سایر نظرات، مورد قبول قرار می‌گیرد.

فهرست کتاب فطرت

• مقدمه معنای فطرت
• فطریات انسان گرایش‌های مقدس عشق و پرستش
• توجیه گرایش‌های انسانی عشق روحانی
• مارکسیسم و ثبات ارزش‌های انسانی
• تکامل اصالت‌های انسانی
• مبنا و منشأ مذهب
• و...

برشی از متن کتاب فطرت

مبارزه با خود‌پرستی، مبارزه با «محدودیت خود» است. این «خود»، باید توسعه یابد. این حصار که به دور «خود» کشیده شده است- که همه چیز دیگر غیر از آنچه به او به عنوان یک شخص و یک فرد مربوط گردد، آن را بیگانه و ناخود و خارج از خود می‌بیند- باید شکسته شود.

شخصیت باید توسعه یابدکه همه‌ی انسان‌های دیگر را بلکه همه‌ی جهان خلقت را در برگیرد. پس مبارزه با خودپرستی، جز محدودیت افکار و تمایلات، چیزی نیست. عشق، علاقه و تمایل، انسان را به خارج از وجودش متوجه می‌کند؛ وجودش را توسعه داده و کانون هستی‌اش را عوض می‌کند و به همین جهت، عشق و محبت، یک عامل بزرگ اخلاقی و تربیتی است؛ مشروط به اینکه خوب هدایت شود و به طور صحیح مورد استفاده واقع گردد.