کتاب ناخودآگاه

درباره‌ی کتاب ناخودآگاه

در چندین سال اخیر بیشتر مردم مترقی و آزاداندیش بر آن بودند که بخش بزرگی از ناشادی انسان ناشی از اوضاع اقتصادی و اجتماعی است و مردم با رهایی از فقر و بیداد شادمان می شوند. از آن زمان تا به حال، اکثر مردم غرب به رفاه و فرصت های اجتماعی ای دست یافته اند که پیش از آن به خواب هم نمی دیدند. با این همه، بسیاری از اشکال دیرینه ناشادی باقی مانده و اشکال تازه ای نیز رو به رشد نهاده است. آمار افسردگی، خودکشی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر حال در بریتانیا بسی بیش از آمار همین ها در گذشته می باشد.

چرا کسی درگیر رابطه فاجعه بار مشابهی با معشوق های متفاوت می شود؟ چرا کسی پی در پی به گونه ای پرشور عاشقی آغاز می کند و درست هنگامی که کار عاشقی گویی به سامان می رسد پا پس می کشد؟ چرا پسری سیزده ساله و باهوش از خانواده ای خوب در مدرسه با آدمهای ناباب محشور می شود و کارش از مدرسه به بزهکاری کشیده می شود؟ چهل درصد کودکان در اروپا شب را تنها با یکی از والدین خود سپری می کنند. فقر هنوز ازدواج ها را تهدید می کند ولی این تنها دلیل جدایی والدین نیست. ما امروزه برای پاسخ به پرسش ها و مسائل یاد شده که در باب شادی و ناشادی بشری هستند نیاز به مفهوم ناخودآگاه داریم. روانکاوی مسائل خودش را دارد ولی (جدای مذهب) چیزی دیگر در میانه نیست.

نویسنده در این کتاب کوشیده گفتارش در باب ناخودآگاه، روشن، قابل فهم و ساده باشد و نظریات نویسندگان محدودی را مورد توجه قرار داده است از جمله فروید و ژاک لکان. سخن درباره ناخودآگاه در این اثر به سوی مسائلی رفته که ارتباط خاص با مسائل مربوط به ادبیات، رسانه ها و به طور کلی فرهنگ دارند. به همین جهت فصولی در باب «ناخودآگاه و متن» و «ناخوداگاه و تاریخ» آمده است.

بخشی از کتاب ناخودآگاه

زندگی داوینچی با این واقعیت نشاندار می شود که او نشانه های احساسات جنسی قوی از خود نشان نمی داد - فروید می گوید، شهوت «به عطشی به دانش» تبدیل شده بود (86-1973، ج 14، 164). ولی نه هر نوع دانشی، چون به طرزی محدود مجذوب «تقریبا هر رشته علم طبیعی» شده بود (همانجا، 166) به طوری که گویی چیزی او را از تحقیق درباره ذهن انسان برحذر می داشت.

کودکان وقتی بی وقفه سؤال می کنند: فروید می گوید می خواهند بپرسند «نی نی ها از کجا می آیند» دارند دورانی را طی می کنند (همانجا، 168) ولی نمی دانند چگونه. برخی از کسان، آنهایی که مقدر است (یا محکوم اند) روشنفکر بشوند، هرگز این مرحله سؤال - پرسیدن را پشت سر نمی گذارند. برای اقلیتی حتی کوچکتر تحقیق جانشینی برای فعالیت جنسی می شود: داوینچی یکی از آنها بود. ولی چگونه از این موضع به ابهام های لبخند مونالیزا می رسیم؟

لئوناردو حرام زاده بود، مادرش او را پرورد، و بعد، پیش از آنکه پنج ساله شود وی را از او گرفتند و پدرش و زن پدرش بزرگش کردند. فروید می گوید این تجربه لئوناردو را در محبت هایش همجنس خواه کرد. او تصویری به غایت آرمانی از مادرش داشت ولی این بستگی او را از زنان دیگر دور نگاه داشت. مادرش هم نماینده «نوید مهربانی محدود» و هم نماینده «خطر خبیث» بود (همانجا، 209). این است معنای دوگانه ای که ما ممکن است در لبخند معماوار مونالیزا بیابیم.

کتاب ناخودآگاه به قلم آنتونی ایستوپ و ترجمه ی شیوا رویگریان در نشر مرکز به چاپ رسیده است.

فهرست کتاب ناخودآگاه

• 1- آیا ناخودآگاه هست؟
• 2- ناخودآگاه در نظر فروید و لکان
• 3- ناخودآگاه و «من»
• 4- ناخودآگاه و جنسیت
• 5- ناخودآگاه و متن
• 6- ناخودآگاه و تاریخ
• 7- نتیجه گیری: ختم ماجرا

• نویسنده: آنتونی ایستوپ
• مترجم: شیوا رویگریان
• انتشارات: مرکز