کتاب چرا و چگونه 18 (کیهان)

کتاب کیهان در مرزهای فضا و زمان هجدهمین جلد از مجموعه ی چرا و چگونه نوشته ی اریک اوبلاکر و ترجمه ی بهروز بیضایی توسط انتشارات قدیانی به چاپ رسیده است.

کتاب فوق اطلاعات بسیار جالبی را در زمینه کیهان شناسی در اختیار نوجوانان و جوانان قرار می دهد. این کتاب در قالب چهار بخش به پرسش هایی درباره آغاز و پایان عالم، فضا ، زمان و نیز ساختار مرزهای کیهان پاسخ می دهد. هر بخش خود زیرمجموعه های بسیاری چون؛ چگونگی آغاز و پیدایش کیهان و توصیف ساختار و مرزهای کیهان و پژوهش درباره آن، نحوه ایجاد اتم ها، کهکشانها،  علل وجود حیات در کره زمین، چگونگی ایجاد درخشش ستارگان و وجود جزایر ستاره ای و ... دربرمی گیرد‌. مثلا تا مدت ها تصور می شد که ستارگان بر سقف آسمان میخ کوب شده و ثابت بوده اند، در صورتی امروزه با استفاده از تلسکوپ ها می دانیم که تمام ستارگان با سرعت هایی باورنکردنی در میان فضای عالم در حرکتند ولی به دلیل فاصله زیاد آن ها از ما این جا به جایی برای ما قابل تشخیص نیست. همچنین در این اثر به این موضوع پرداخته شده است؛که چون ستارگان مانند خورشید ذخایر مواد سوختنی محدودی دارند، نمی توانند برای همیشه نورانی بمانند. تمام آن ها زمانی ایجاد شده اند و باید به محض اتمام مواد سوختنی خود خاموش شوند؛ اما همچنان ستاره های دیگری متولد می شوند. این کتاب در زمینه تصویرسازی بسیار موفق عمل کرده مثلا تصاویر ارزشمند و زیبایی از دوران نخستین عالم و جایگاه تولد ستارگان با تلسکوپ فضایی هابل ارائه کرده است. در بخش دیگری از کتاب، در خصوص حیات در کیهان به وجود سیاره های دیگری اشاره می کند که حتی با تلسکوپ هم قابل رویت نیستند! زیرا آن ها از نظر ما کاملا نزدیک به خورشیدهای خود قرار دارند و به طور کامل در میدان پرتوهای خورشیدهایشان هستند و به این جهت دیده نمی شوند. در کتاب فوق به تمام سوالات مطرح شده مخاطبان در چارچوب علم نوین کیهان شناسی پاسخ های علمی و قابل فهم ارائه شده است.

مجموعه چرا و چگونه دربرگیرنده ی 80 جلد کتاب با عناوین مختلفی است که به منظور پاسخ به پرسش های علمی نوجوانان و جوانان تالیف شده است. هر جلد از کتاب های این مجموعه به طرح پرسش هایی درباره ی یک موضوع خاص و ارائه ی پاسخ های مناسب به مخاطبان می پردازد. هدف از طرح این پرسش و پاسخ ها، آموزش مفاهیم علمی مختلفی درباره ی موضوعاتی چون: انرژی اتمی، دانش الکترونیک، کیهان، صورت های فلکی، تمدن های چین باستان، آب و هوا، ژن و ژنتیک، جانوران، رایانه و روبات ها، اختراعات مهم و ... ده ها موضوع دیگر می باشد.

فهرست

نگاهی به عالم آغاز بلی – پایان خیر؟ آیا کیهان حد و مرز دارد؟ حیات در کیهان

برشی از متن کتاب

کهکشانها چگونه در فضا پراکنده اند؟ سیاره ها و ستارگان خانواده هایی را – یا در اصطلاح اخترشناسان – دستگاههایی را می سازند. زمین و ماه، یک خانواده کوچکند که به دستگاه خورشیدی تعلق دارند. خانواده هایی با دو یا چند ستاره ثابت وجود دارند، که آنها را دستگاههای دو – یا چند ستاره ای می خوانند. توده ستارگانی را با 100 یا 100,000 عضو نیز می شناسیم. کهکشانها دستگاههایی هستند که از میلیاردها یا هزاران میلیارد خورشید تشکیل شده اند. کهکشانها نیز خانواده هایی کوچک و بزرگ را می سازند. مثلا دستگاه راه شیری که در آن قرار داریم خود دو همراه کوچک به نام سحابی ماژلان دارد، و به خانواده ای از کهکشانها تعلق دارد که آنها را گروه محلی می نامند. در حالی که این گروه تنها حدود 30 عضو دارد، توده کهکشانهایی را می شناسیم که در آنها هزاران دستگاه راه شیری تجمع یافته اند. توده ویرگو با حدود 6,000 کهکشان خود از آن جمله است. ولی این پایان ماجرا نیست. توده کهکشانها نیز با یکدیگر دستگاههای بزرگتری را تشکیل می دهند که آنها را ابرتوده می نامند. به این ترتیب گروه محلی ما به ابر توده کهکشان ویرگو تعلق دارد. این دستگاهها در نهایت شگفتی دانشمندان به طور یکنواخت و یکسان در فضای عالم پراکنده نیستند، بلکه چنین به نظر می رسد که بر دیواره های حبابهای بزرگی قرار دارند. بین این دیواره ها فضاهای تقریبا خالی عظیمی وجود دارد. ساختار حبابی کیهان یکی از بزرگترین کشفهای قرن بیستم به شمار می آید. در مرکز توده کهکشانهای بزرگ، "جزیره های ستاره ای" بسیار تنگاتنگ یکدیگر قرار دارند. در چنین تراکمی برخورد میان دو دستگاه راه شیری مانند، نادر و دور از انتظار نیست. هنگام برخورد، کهکشانهای بزرگتر، بسیاری از ستارگان کهکشان کوچکتر را در خود فرو می بلعند، چنین فرایندی را "همنوع خواری کهکشانی" می نامند. کهکشانها با چه سرعتی تغییر مکان می دهند؟ اگر از برخی همسایگان نزدیک خود از قبیل سحابی امراۃ المسلسله چشم پوشی کنیم دیگر کهکشانهای دوردست در یک چیز با هم مشترکند: آنها در حال دور شدن از ما هستند، و سرعت دور شدن آنها از ما، هر چه دورترند، بیشتر است. فضای عالم گسترش می یابد، یا به عبارت دیگر"انبساط پیدا می کند". البته نباید این طور تصور کنیم که ما در مرکز یک انفجار عظیم قرار گرفته ایم، که طی آن ترکشهای جدا از هم به خارج به پرواز در می آیند. بیشتر می توان چنین پنداشت که تمام فضای عالم که کهکشانها در آن جای دارند انبسلط می یابد. مانند کشمشهای داخل خمیر کیک که هنگام پخت "پف می کنند"؛ تمام کشمشها فاصله شان از یکدیگر بیشتر می شود، بدون آنکه خود به طور فعال حرکتی کرده باشند. با این وجود، در مورد هر کهکشان چنین به نظر کی آید که انسان در مرکز یک انفجار بزرگ قرار دارد که تمام تکه ها و ترکشها از این مرکز به خارج به پرواز درمی آیند و دور می شوند! این برهان را، که کهکشانهای دیگری وجود دارند و کشف این مسئله را، که آنها به نظر می رسد در حال دور شدن از کهکشان راه شیری ما هستند، مدیون اخترشناس آمریکایی "ادوین هابل" (1889-1953) هستیم.    

• کتاب های بنفشه
• نویسنده: اریک اوبلاکر
• مترجم: بهروز بیضایی
• انتشارات: قدیانی