کتاب حقوق شرکتهای تجاری | دکتر پاسبان

درباره‌ی کتاب حقوق شرکتهای تجاری محمدرضا پاسبان

کتاب حقوق شرکتهای تجاری دکتر محمدرضا پاسبان از انتشارات سمت، از سه باب معرفی شخصیت حقوقی و شرکت، شرکتهای سرمایه و شرکتهای اشخاص و مختلط تشکیل شده است. باب اول به دو مفهوم شخصیت حقوقی به عنوان مدخل ورود به بحث روشن ترین مصداق شخصیت حقوقی، یعنی شرکتهای تجاری و مفهوم شرکت که اعم از شرکتهای غیر تجاری (عمدتاً شرکت مدنی) و شرکتهای تجاری است، می‌پردازد.

در باب دوم کتاب حقوق شرکتهای تجاری دکتر پاسبان، شرکتهای سرمایه (عام و خاص) و با مسئولیت محدود منقسم به چهار بخش به بررسی گذاشته می‌شوند. باب پایانی یعنی باب سوم، شرکتهای اشخاص (تضامنی و نسبی) را در بخش یکم و شرکتهای مختلط (مختلط سهامی و مختلط غیر سهامی) را در بخش دوم، معرفی و نحوه‌ی تشکیل، فعالیت و انحلال آنها را مورد واکاوی قرار می‌دهد.

بخشی از کتاب حقوق شرکتهای تجاری دکتر محمدرضا پاسبان

فصل اول: شخصیت حقوقی

برخی مفاهیم در عالم حقوق بیشتر ارزش نظری دارند و یافتن زمینه های کاربردی برای آن ها به آسانی امکان پذیر نیست. در مقابل، بعضی دیگر از نهادهای حقوقی، آثار کاربردی مستقیمی دارند. شخصیت حقوقی و به ویژه شخصیت حقوقی شرکت های تجاری متضمن مفاهیم و آثار نظری _ کاربردی است.

شخصیت حقوقی به عنوان نهادی با ویژگی ها و آثار مخصوص به خود و متمایز از اشخاص تشکیل دهنده ی آن، دیر زمانی است که توجه حقوقدانان و نویسندگان حقوق تجارت را به خود جلب نموده است. شخص حقوقی یا اعتباری، عبارت است از دسته ای افراد انسان یا مؤسسه ای از مؤسسات تجارتی یا خیریه و امثال آن هاست که قانون به آن ها شخصیت می دهد، یعنی برای آن ها حقوق و تکالیفی شبیه به حقوق و تکالیف انسانی _ تا آن جا که میسر است _ قائل می شود. دولت شهرها، شرکت های تجاری، دانشگاه ها، بیمارستان ها، اشخاص حقوقی هستند.

فصل دوم: شرکت

شناخت نهاد شرکت تجاری و تجزیه و تحلیل ماهیت آن، مستلزم بررسی مفهوم شرکت، انواع آن و سپس تبیین جایگاه شرکت تجاری در تقسیم بندی انواع شرکت است. چرا که شرکت تجاری از اشکال امروزین و پیچیده ی مشارکت است و علاوه بر پذیرش قواعد و مقررات ویژه از مفهوم سنتی و عرفی خود به دور افتاده است.

شرکت، امروزه دارای مفاهیمی چنان گسترده و در عین حال ناهمگون است که تعریف شرکت تجاری در برخی نظام های حقوقی امروزین محوری ترین عنصر تعربف سنتی شرکت و مشارکت را در خود ندارد. این دگرگونی با توجه به پذیرش شرکت های یک نفره، به ویژه در کشورهای عضو جامعه ی اروپایی، شایسته ی توجه است.

فصل سوم: معرفی شرکت های سرمایه

شرکت های سرمایه، یعنی شرکت های سهامی و با مسئولیت محدود، علی رغم دارا بودن ویژگی های همانند که فصل مشترک این دسته از شرکت ها به شمار می آید، تفاوت هایی نیز دارند. این ناهمانندی ها نه تنها میان دو شرکت سهامی و با مسئولیت محدود، بلکه در رابطه با شرکت های سهامی عام و خاص نیز وجود دارد.

تفاوت شرکت های سهامی و با مسئولیت محدود از دو جایگاه سرچشمه می گیرد: نخست ساختار و دوم کارکرد این دو شرکت که ناگریز اوصافی ویژه ی هر یک را در پی دارد. در حالی که سرچشمه ی دیگر ناهمانندی دو شرکت مزبور، به زمان متفاوت تصویب مقررات ناظر به آن ها و دگرگونی در شرایط اجتماعی و سیاسی _ اقتصادی کشور باز می گردد.

فصل چهارم: تشکیل شرکت های سرمایه

همان گونه که در بررسی وجوه تمایز شرکت های سهامی خاص و عام ملاحظه شد، شیوه و تشریفات تأسیس هر یک از دو شرکت متضمن قواعدی کاملاً متفاوت است. این روند در ارتباط با شرکت سهامی عام که با حقوق سرمایه گذارانی سروکار دارد که عموماً بدون شناخت نزدیک از مؤسسین و به اعتماد اعلامیه پذیره نویسی، مبادرت به واریز وجه و تعهد سهام می نمایند، و در مقایسه با شرکت سهامی خاص از پیچیدگی بیشتر برخوردار و در عین حال مستلزم طی زمان دراز است.

انتشار اعلامیه پذیره نویسی تنها با مجوز اداره ی ثبت شرکت ها که پس از بررسی اسناد و مدارک لازم و احراز مطابقت آن ها با قانون صادر گردد و نیز صدور تأییدیه اعلامیه پذیره نویسی از سوی سازمان بورس مطابق ماده 23 قانون بازار اوراق بهادار، امکان پذیر است. در مقایسه با روند تشکیل شرکت سهامی عام، تشکیل شرکت سهامی خاص تنها دربرگیرنده ی دو مرحله ی تهیه ی مدارک و ثبت شرکت است.

فصل پنجم: دوره ی حیات شرکت های سرمایه

دوره ی حیات یا فعالیت شرکت های سهامی در سه عنوان: آرکان شرکت، سرمایه و حساب های شرکت و سرانجام اوراق بهادار شرکت به بررسی گذاشته می شود. در شرکت سهامی، اجزای شکل دهنده ی شرکت به سه عنوان یعنی جزء تصمیم گیرنده یا مجامع عمومی سهامداران، که منعکس کننده ی اراده و خواست صاحبان سرمایه سهام محسوب می گردد و اراده ی جمعی اکثریت مالکین که در واقع خواست شخصیت حقوقی است از آن نشئت می گیرد؛ رکن اداره کننده یا هیئت مدیره و مدیر عامل و رکن کنترل کننده یا بازرسان قانونی شرکت که بر نحوه ی اداره و فعالیت شرکت و عملکرد مدیران نظارت دارند، دسته بندی می گردند.

هر یک از اجزای این سازمان، کارکرد و نقش خود را در هماهنگی یا سایر ارکان ایفا می کند. جایگاه و کارکرد ارگان های یاد شده در مجموع شکل دهنده ی دوره ی حیات یا فعالیت شرکت به شمار می روند.

کتاب حقوق شرکت های تجاری اثر دکتر محمدرضا پاسبان توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

فهرست

باب یکم: معرفی شخصیت حقوقی و شرکت

بخش یکم: شخصیت حقوقی فصل یکم: تعریف شخصیت حقوقی فصل دوم: زمان تحقق شخصیت حقوقی فصل سوم: فرضیات مربوط به ماهیت شخصیت حقوقی فصل چهارم: آثار شخصیت حقوقی فصل پنجم: انواع شخصیت حقوقی

بخش دوم: شرکت فصل یکم: انواع شرکت فصل دوم: فرضیات و دسته بندی شرکت های تجاری فصل سوم: انواع و ساختار شرکتهای تجاری در حقوق انگلستان و حقوق فرانسه

باب دوم: شرکت های سرمایه بخش یکم: معرفی شرکت های سرمایه فصل یکم: تعریف و ویژگی های شرکتهای سهامی فصل دوم: تعریف و ویژگی های شرکت با مسئولیت محدود

بخش دوم: تشکیل شرکت های سرمایه فصل یکم: تشکیل شرکت سهامی فصل دوم: تشکیل شرکت با مسئولیت محدود

بخش سوم: دوره ی حیات شرکت های سرمایه فصل یکم: دورۀ حیات شرکت سهامی فصل دوم: دورۀ حیات شرکت با مسئولیت محدود

بخش چهارم: پایان حیات شرکت های سرمایه فصل یکم: پایان حیات شرکت های سهامی فصل دوم: انحلال شرکت با مسئولیت محدود

باب سوم: شرکت های اشخاص و شرکت های مختلط بخش یکم: شرکتهای اشخاص (تضامنی - نسبی) فصل یکم: ویژگی های شرکتهای تضامنی – نسبی فصل دوم: تشکیل شرکتهای تضامنی – نسبی فصل سوم: دورۀ فعالیت و حیات شرکتهای تضامنی – نسبی فصل چهارم: سرمایه و حسابهای شرکتهای اشخاص فصل پنجم: انحلال شرکتهای تضامنی و نسبی

بخش دوم: شرکت های مختلط فصل یکم: انواع شرکتهای مختلط و ویژگی های آن ها فصل دوم: ادارۀ شرکتهای مختلط فصل سوم: نظارت بر شرکتهای مختلط فصل چهارم: انحلال شرکتهای مختلط

منابع و مآخذ

• مؤلف: دکتر محمدرضا پاسبان
• انتشارات: سمت