تاریخ بیهقی، یک سند معتبر تاریخی
تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی، اثر ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی، تاریخ‌نگار و نویسنده ایرانی است که بین سال‌های 385 تا 470 هجری قمری می‌زیست. بیهقی را پدر نثر پارسی می‌نامند. او دبیر دیوان سلطان محمود غزنوی بود و به‌مرور به منصب صاحب دیوان رسالت رسید و به نامه‌ها، اسناد و مدارک دولتی دسترسی کامل داشت.
او این کتاب را به‌صورت دقیق، علمی و مستند نگارش کرد و به مهم‌ترین منبع تاریخی تاریخ پادشاهی غزنویان و دوره‌های پیشین تبدیل شد. این کتاب در 30 دفتر نگارش شده که امروز حدود پنج جلد از آن برجای‌مانده است. از تاریخ بیهقی در کتب کهن دیگر نیز یاد شده است.
این کتاب مستندنگاری است از سال‌های قرن پنجم و پیش از آن. در این مطلب، به بررسی تاریخ بیهقی پرداخته شده است. اگر از علاقه‌مندان به تاریخ هستید و یا قصد خرید آنلاین کتاب تاریخ بیهقی را دارید، با ما همراه باشید.
اسامی مختلف کتاب تاریخ بیهقی
ابولفضل بیهقی، نام کتاب خود را «تاریخ» نهاد، اما به مرور، نام‌های متنوعی بر این کتاب نهاده شد، تاریخ بیهقی، تاریخ ناصری، تاریخ مسعودی، تاریخ آل سبکتگین، تاریخ آل ناصر، تاریخ آل محمود، جامع فی تاریخ سبکتگین، جامع‌التواریخ و مجلدات از دیگر نام‌های این کتاب هستند.
نامیدن این کتاب با این نام‌ها به علت دوره پادشاهی مسعودی غزنوی، نام پدر محمود غزنوی (سبکتگین) که با عنوان ناصرالدین شناخته می‌شد و لقب الناصرالدین‌اللهِ سلطان مسعود غزنوی است.
تاریخ بیهقی شرحی از دوران غزنویان
آنچه که در پنج جلد بازمانده از تاریخ بیهقی بیان می‌شود، در میانه قرار دارد و از جلد پنجم تا دهم آن است و شامل وقایعی از مرگ سلطان محمود غزنوی در سال 421 تا فرار سلطان مسعود غزنوی به هند در سال 432 را پوشش می‌دهد. اما موضوع اصلی تاریخ بیهقی، ثبت تاریخ پادشاهی سلسله غزنویان و رویدادهای چهل و دو سال از پادشاهی غزنویان است که شامل بخش‌هایی از تاریخ صفاریان و سامانیان نیز می‌شود و به بیان وقایع بین سال‌ها 409 تا 470 پرداخته است.
برخی از وقایع بازگو شده در کتاب تاریخ بیهقی، به پیش از این دوران بازمی‌گردد که به نقل از دیگران بیان شده‌اند. این کتاب اطلاعات باارزش تاریخی از روزگار مردم و حکومت‌داری در دوره غزنویان ارائه می‌کند و می‌توان گفت اولین کتاب تاریخی است که به شکل مستند جمع‌آوری شده و همه اطلاعات را در اختیار خواننده قرار می‌دهد.
جامعه‌شناسی جامع مردم زمانه، در تاریخ بیهقی
تاریخ بیهقی، علاوه بر جنبه ادبی، جنبه تاریخ‌نگاری و جامعه‌شناسیِ وقت را دارا است و اطلاعات مهم زیادی را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.
در این کتاب، حقایقی همچون نکات اخلاقی، عبرت‌آموزی، توطئه‌ها، رقابت‌ها، آداب‌ورسوم، مذاکرات محرمانه، اسناد مهم، اسناد و وقایع به همراه تاریخ دقیق و با رعایت عدالت، ذکر شده است که در کمتر کتاب تاریخیِ بازمانده از آن قرون، می‌توان آنها را یافت. با خرید کتاب تاریخ بیهقی و مطالعه آن، می‌توانید به درک صحیحی از آن دوره تاریخ برسید.
سردیس ابوالفضل بیهقی، نگارنده تاریخ بیهقی
سبک بیهقی در نثر
سبک بیهقی در نثر کتاب، چیزی بین زبان ساده و مرسل بوده و شامل حشو اطناب عربی عراق است که در آن دوره رایج بوده است. این کتاب را می‌توان بهترین نمونه نثر فارسی دوران نامید و نشان از تسلط نویسنده به زبان‌های فارسی و عربی دارد.
در این اثر، از لغات عربی فراوان و لغات، عبارات و مثل‌های فارسی زیادی نیز استفاده شده و شامل توصیفات، استشهاد، تمثیل و اطناب است. در نگارش نثر این کتاب شکل جدید افعال، به‌کاربردن آنها و حذفشان به قرینه به چشم می‌خورد.
صداقت کلام بیهقی در نگارش
همان‌طور که پیش‌ازاین نیز بیان شد، تاریخ بیهقی، یک مستندنگاری است. سبکی دقیق و علمی که باعث به‌وجودآمدن تحول در تاریخ‌نویسی نیز شد. سبکی که تا پیش از آن دیده نشده بود.
تاریخ‌هایی که در آن دوره نگارش می‌شد، توسط دبیران و مورخان دربار بوده که محدود، پراکنده، با جهت‌گیری، ستایش و اغراق زیادی نگارش می‌شد. اما تاریخ بیهقی این‌گونه نیست و با خواندن آن از چندوچون زندگی مردم و دربار در آن دوره مطلع می‌شوید. در این کتاب، اگرچه از غزنویان حمایت کرده، اما به اشکالات حکومت و اشتباهات دربار نیز اشاره می‌شود.
معروف ترین داستان‌های تاریخ بیهقی
تاریخ بیهقی، مملو از داستان‌ها و حکایات تاریخی است که روایت شده‌اند و در طول تاریخ موردتوجه مردمان قرار گرفته‌اند. «قاضی بُست»، «گنج قناعت»، «هارون‌الرشید و دو زاهد»، «هارون‌الرشید و یحیی برمکی»، «بر دار کردن حسنک وزیر»، «عمرو لیث و شکیبایی او بر مرگ برادرش» و... از جمله این داستان‌ها هستند.
بسیاری از این حکایات، به علت محبوبیت زیاد، علاوه بر نگارش در این کتاب، در طول زمان، سینه‌به‌سینه نقل شده و زنده مانده‌اند.
تصحیح‌های معروف کتاب تاریخ بیهقی
کتاب تاریخ بیهقی، یکی از برترین کتب تاریخ ایران است که در کتابخانه‌های ایران و جهان، نسخ خطی مختلفی از آن وجود دارد. این کتاب در سال 1862 میلادی به تصحیح مورلی و ماسو لیز در کلکته به چاپ رسید. در سال 1305-1306 شمسی، در تهران، با تصحیح سید ادیب پیشاوری، چاپ سنگی شد.
پس از آن نیز با تصحیح‌هایی از سعید نفیسی در سال‌های 1319، 1326 و 1332، علی‌اکبر فیاض در سال 1324، در سال 1368 با تصحیح و تشریح خلیل خطیب رهبر و... به چاپ رسید.
همچنین کتاب‌های زیادی تحت عناوین شرح، توضیح واژه و جملات، گزیده داستان‌ها و... تاریخ بیهقی به چاپ رسیده‌اند. تاریخ بیهقی به زبان‌هایی همچون انگلیسی، عربی و روسی نیز ترجمه شده است.
بخشی از کتاب تاریخ بیهقی؛ جعفر مدرس صادقی
گفت که چون حسنک بیامد، خواجه بر پای خاست. چون او این مکرمت بکرد، همه، اگر خواستند یا نه، بر پای خاستند.
بوسهل زوزنی بر خشم خود طاقت نداشت. برخاست، نه تمام، و بر خویشتن می ژکید.
خواجه احمد او را گفت «در همه ی کارها ناتمامی.»
وی نیک از جای بشد.
و خواجه ی بزرگ حسنک را هرچند خواست که پیش وی نشیند، نگذاشت و بر دست راست من نشست. و بر دست راست، خواجه بوالقاسم کثیر و بونصر مشکان را بنشاند. (هرچند بوالقاسم کثیر معزول بود، اما حرمتش سخت بزرگ بود.) و بوسهل بر دست چپ خواجه. از این نیز سخت بتابید.
و خواجه ی بزرگ روی به حسنک کرد و گفت «خواجه چون می باشد و روزگار چه گونه می گذارد؟»
گفت «جای شکر است.»
خواجه گفت «دل شکسته نباید داشت که چنین حالها مردان را پیش آید. فرمانبرداری باید نمود به هرچه خداوند فرماید که تا جان در تن است، امید صد هزار راحت است و فرج است.»
بوسهل را طاقت برسید. گفت «خداوند را کرا کند که با چنین سگ قرمطی که بر دار خواهند کرد به فرمان امیرالمؤمنین، چنین گفتن؟»
خواجه به خشم در بوسهل نگریست.
حسنک گفت «سگ ندانم که بوده است؟ خاندانی من و آنچه مرا بوده است از آلت و حشمت و نعمت، جهانیان دانند. جهان خوردم و کارها راندم و عاقبت کار آدمی مرگ است. اگر امروز آجل رسیده است، کس باز نتواند داشت که بر دار کشند یا جز دار - که بزرگ تر از حسین علی نیم. این خواجه که مرا این می گوید، مرا شعر گفته است و بر در سرای من ایستاده است. اما حدیث قرمطی، به از این باید که او را بازداشتند به این تهمت، نه مرا. و این معروف است. من چنین چیزها ندانم.»
فهرست تاریخ بیهقی
- پیش‌گفتار
- بیهقی و تاریخ مسعودی
- باقی‌مانده مجلد پنجم
- نامه حشم تگیناباد به امیرمسعود
- فرمان امیرمسعود به علی قریب
- ذکر ماجرای علی یدی‌الامیر مسعود
- نامه حره ختلی به مسعود
- مشاوره امیرمسعود و نامه به علاء‌الدوله
- وصول نامه خلیفه و اعیان غزنین
- مذاکره صلح با اعیان ری
- جواب اعیان ری
- حرکت مسعود از ری
- رسیدن رکابدار به مسعود
- حکایتی در حدیث حشمت
- داستان فضل با عبدالله طاهر
- حدیث ملطفه‌ها و مأمون
- نامه مسعود به غازی
- سخن قاضی صاعد درباره میکائیلیان
- جنگ حسن با بویهی
- و...
خرید کتاب تاریخ بیهقی از کتابانه
برای خرید اینترنتی تاریخ بیهقی، همانند سایر کتاب های تاریخی، می‌توانید به سایت‌های معتبر خرید کتاب مراجعه کنید. اما اگر قصد خرید آنلاین کتاب تاریخ بیهقی با تصحیحی خاص را دارید، می‌توانید به کتابانه مراجعه نمایید. برای این کار تنها کافی است نام تاریخ بیهقی را در این وب‌سایت جستجو کرده تا لیست ویرایش‌های مختلف این کتاب را دیده و خرید خود را نهایی کنید.
قیمت کتاب تاریخ بیهقی
قیمت خرید کتاب تاریخ بیهقی، می‌تواند بسته به نوع چاپ و انتشارات و... متنوع باشد؛ ازاین‌رو، اگر قصد خرید اینترنتی تاریخ بیهقی را دارید و می‌خواهید پیش از خرید از قیمت آن و باخبر شده و اطلاعاتی تکمیلی درباره
مرکز 
قطره
۷ روز ضمانت بازگشت وجه
ضمانت اصالت کالا
۷ روز هفته ۲۴ ساعته
امکان پرداخت در محل
امکان تحویل در محل
نظرات کاربران درباره کتاب تاریخ بیهقی
دیدگاه کاربران