کتاب عوالم خیال

درباره کتاب عوالم خیال

کتاب عوالم خیال، علی‌رغم مختصر بودنش، یک دوره تقریبا کامل و تحلیلی از جهان‌بینی ابن عربی را در بردارد. یعنی یک دوره‌ی اصول دین را از دیدگاه عرفانی ابن عربی ارائه می‌دهد که شامل توحید (وحدت وجود)، نبوت (انسان کامل) و معاد است، به نحوی که نگارنده کتاب عوالم خیال را به‌عنوان یک متن درسی برای چند واحد درس عرفان نظری ابن عربی، بسیار مناسب می‌داند.

علاوه بر این کتاب عوالم خیال یکی از بهترین کتاب‌هایی است که جایگاه اخلاق و شریعت را در نظام وحدت وجود ابن عربی، به اختصار و به خوبی می‌نمایاند، و ایدئولوژی ابن عربی را که همان (عبودیت) است، به زیبایی ترسیم می‌کند، و هر نوع تهمت اباحی‌گری و بی‌مبالاتی نسبت به شریعت را از ابن عربی، می‌زداید. معضلاتی چون جبر و اختیار، و تفاوت بین امر تکوینی و امر تشریعی از موضوعات دیگری است که از دیدگاه ابن عربی، در کتاب عوالم خیال مورد بحث قرار گرفته است.

کتاب عوالم خیال همچنین، به برخی از انتقادها و کج‌فهمی‌هایی که متوجه کتاب ترجمه‌الاشواق ابن عربی شده است، می‌پردازد و از ادعای ابن عربی، مبنی بر اینکه مراد او از معشوق زیبارویش در کتاب یاد شده، چیزی جز تجلیات الهی نیست، به نحوی مستدل، دفاع می‌کند.

بخشی از کتاب عوالم خیال

هرگاه ابن عربی درباره‌ی انسان سخن می‌گوید، معمولا انسان کامل را در نظر دارد، نه انسان‌های ناشی و غافلی که خود با آنها آشناییم. چنان که قبلا گفتیم، وی به انسان‌های کامل از دو منظر کاملا متفاوت می‌نگرد. چرا که بین حقیقت باطنی آنان در علم خدا و ظهوراتشان در عالم خاک تفاوت می‌گذارد. مرادش از "حقیقت" انسان‌های کامل، عین ثابت و ازلی همه‌ی انسان‌های کامل است و مقصودش از ظهورات، انبیا و اولیا در فعلیت یافتن تاریخی‌شان است. با توجه به اینکه وی نام‌های گوناگونی را برای حقیقت واحد انسان‌های کامل به‌کار می‌برد، بحث او در این زمینه پیچیده است.

در اینجا برای ساده شدن بحث می‌توانیم بگوییم که وی غالبا آن را "حقیقت محمدیه" می‌نامد. طبق کیهان‌شناسی اسلامی، عموما، و تعالیم شیخ، خصوصا، خداوند انسان را به‌عنوان آخرین مخلوق آفرید، در حالیکه همه‌ی مخلوقات دیگر را در آفرینش او به خدمت گرفت.

انسان به‌عنوان آخرین حلقه‌ی سلسله‌ی بزرگی از موجودات، همه‌ی حلقه‌های قبلی را کنار هم جمع کرده، هماهنگ می‌کند. او نه تنها دارای اجزای معدنی، نباتی و حیوانی است بلکه بازتاب مراتب پیدا و پنهان عالم هستی است که از عقل اول شروع می‌شود و نفس کلی، هیولای اولی، جسم کلی، عرش الهی، کرسی الهی، فلک اطلس فلک بروج، سیارات سبعه و عناصر اربعه را شامل می‌شود. هر انسانی به وحهی اسرارآمیز، هر آنچه را در جهان است در بردارد.

کتاب عوالم خیال به قلم ویلیام چیتیک و ترجمه‌ی قاسم کاکایی در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب عوالم خیال

وحدت وجود

عالم صغیر، عالم کبیر و انسان کامل

اخلاق و اباحی‌گرایی

معرفت نفس و فطرت انسان

مکاشفه و تصویرپردازی شاعرانه

ملاقات با انسان‌های برزخی

مرگ و حیات پس از مرگ

اسطوره‌ای در باب مبادی آفرینش

اختلاف عقیده

اصول الهی دین

• ابن عربی و مسئلۀ اختلاف ادیان
• نویسنده: ویلیام چیتیک
• مترجم: قاسم کاکایی
• انتشارات: هرمس