کتاب خاطرات و تالمات مصدق

درباره کتاب خاطرات و تالمات مصدق 

دکتر محمد مصدق، از شخصیت های برجسته تاریخ سیاسی ایران است که از مهم ترین اقداماتش، ملی کردن صنعت نفت بوده است. ایران و ایرانی، در الویت های او بودند و در طول زندگی خود همواره صلاح مملکت را بر هر چیزی ترجیح می داده است. از وی کتاب های مختلفی به چاپ رسیده است که یکی از کامل ترین آن ها به لحاظ این که به قلم خود اوست، کتاب پیش رو می باشد. کتاب در اصل خاطرات و شرحِ وقایع دورانی است که محمد مصدق در حبس و تبعید بوده و اوراقِ مربوط به آن را نزد پسرش غلامحسین مصدق سپرده تا از آن محافظت شود.

ضمن این که مرحوم مصدق بخشی از مطالب کتاب را برای وکیل تسخیری اش، جلیل بزرگمهر، بازگو و او نیز آن ها را یادداشت می کرد. کتاب شامل دو قسمت کلی است: قسمت اول آن شرح زندگانی و خاطرات دکتر مصدق و قسمت دوم بخشی از تاریخ ملی شدن صنعت نفت در ایران است. وی در بخش اول کتاب، در خلال خاطرات خود از تحصیلات و سفرهایش، از وضع تشکیلات اداری و دولتی سازمان ها سخن گفته که این اطلاعات در نوع خود بکر هستند و در جایی به چاپ نرسیده اند. ضمن این که در این بخش از کتاب، عضویت و انتصاب مصدق در احزاب و مشاغل مختلف و هم چنین شرحی از سیاسیون وقت نیز ارائه شده است.

قسمت دوم کتاب که بخش عمده ی آن را وقایع سیاسی و ملی در بر می گیرد، شامل نخست وزیری مصدق، لایحه ی دیوان عالی کشور و عرض جواب به سخنان شاهنشاه است. زبان و لحن دکتر مصدق در کتاب، زبانی توام با ادب و متانت بوده و توهینی و ناسزایی در آن به چشم نمی خورد. اما به دلیل عِرقی که به ایران و مصلحت عمومی داشتند، چنان چه مشاهده می کرد کسی اعمالی مغایر با منافع ملی انجام می داد، از نقد او دریغ نمی کرد. مطالعه ی کتاب اطلاعات کاملی را از اوضاعِ سیاسی و اجتماعی آن زمان در اختیار خواننده قرار می دهد که نویسنده در نوشتن آن کمال صداقت را به خرج داده و هیچ جانبداری جز صلاح مملکت در آن دیده نمی شود.

برشی از متن کتاب خاطرات و تالمات مصدق 

" یکی از روزهای بهمن 31 آقای حسین علاء وزیر دربار با من وارد مذاکره شد و چنین اظهار نمود که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و علیا حضرت ملکه ثریا قصد مسافرتی به خارج دارند که من عرض کردم در این وقت که ملت ایران با یکی از دول بزرگ دنیا در مبارزه است این مسافرت تاثیر خوب نمی کند و چنین می رساند که شاهنشاه از اوضاع رضایت ندارند و می خواهند خود را از کشور خارج فرمایند.

پس از آن دفعه ی دیگری باز در این باب مذاکره شد، این طور بیان نمود که از این مسافرت مقصود داشتن فرزندی است که باید ولیعهد شود و چون معلوم نیست قصور از کدام طرف است ضرورت ایجاب می کند که این مسافرت را بفرمایند که باز عرض کردم خوب است اول علیا حضرت تشریف فرما شوند چنانچه لازم شد آن وقت اعلیحضرت تشریف فرما گردند.

فهرست کتاب خاطرات و تالمات مصدق

1. یادداشت دکتر غلامحسین مصدق
2. توضیح درباره کتاب و چگونگی چاپ آن: ایرج افشار
3. کتاب اول: شرح مختصری از زندگی و خاطراتم
4. کتاب دوم: مختصری از تاریخ ملی شدن صنعت نفت در ایران:
5. تصدی مقام نخست وزیری
6. لایحه دیوان عالی کشور
7. ضمایم لایحه الحاقی
8. عرض جواب به فرمایشات اعلیحضرت همایون شاهنشاه
9. ضمیمه نامه ی استوکس به اتلی نخست وزیر انگلیس
10. فهرست سالشماری کتاب
11. فهرست اعلام

نویسنده: دکتر محمد مصدق انتشارات: علمی