کتاب بعد زیباشناختی اثر هربرت مارکوزه

درباره کتاب بعد زیباشناختی

هدف این رساله کمک کردن به درک زیباشناسی مارکسی از راه به پرسش گذاشتن ارتدکسی حاکم بر آن است. غرض از ارتدکسی، تفسیر کیفیت و حقیقت اثر هنری برحسب تمامی روابط جاری تولید است. بویژه این تفسیر نشان می دهد که اثر هنری مبین منافع و جهان بینی طبقات اجتماعی خاص، به شیوه ای بیش و کم دقیق است.

نقد مارکوزه از این ارتدکسی بر پایه نظریه مارکسی استوار است و مانند آن نظریه هنر را در متن روابط جاری اجتماعی بررسی می کند و به هنر نقش سیاسی و قوه سیاسی می دهد. ولی بر خلاف زیباشناسی مارکسی ارتدکسی قوه سیاسی هنر را مارکوزه در خود هنر می بیند، یعنی همان شکل زیباشناختی اش علاوه بر آن بحث سر این است که هنر به سبب شکل زیباشناختی خود و در برابر روابط اجتماعی موجود، تا حد زیادی خودمختار است.

چند توضیح اولیه: گرچه این رساله از "هنر" به طور کلی سخن می گوید، ولی بحث نویسنده اساسا بر ادبیات متمرکز شده، خاصه ادبیات سده های هجده و نوزده.

بخشی از کتاب بعد زیباشناختی

جدایی هنر از فرآیند تولید مادی، هنر را قادر ساخته تا واقعیتی را که در این فرایند از نو تولید می شود برملا سازد. هنر انحصارگری واقعیت پابرجا و تثبیت شده را به مبارزه می طلبد تا تعیبن کند چه چیزی "واقعی" است، و هنر با آفریدن جهانی خیالی و افسانه ای که با این همه "واقعی تر از خود واقعیت است"، دست به این اقدام می زند.

ویژگی های خودمختار و ناسازگار هنر را به شکل زیباشناختی نسبت دادن، یعنی این ویژگی ها را خارج از قلمرو "ادبیات متعهد" خارج از قلمرو عمل سیاسی و تولید مادی قرار دادن. هنر زبان خاص خودش را دارد و تنها به یاری همین زبان دیگر است که واقعیت را برملا می کند. به علاوه، هنر از بعد خاص نفی و اثبات خود نیز بهره مند است؛ بعدی که نمی تواند با روند اجتماعی تولید همگام و همراه باشد.

کتاب بعد زیباشناختی به قلم هربرت مارکوزه و ترجمه‌ی داریوش مهرجویی در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

• نویسنده: هربرت مارکوزه
• مترجم: داریوش مهرجویی
• انتشارات: هرمس