کتاب تاریخ جنون | میشل فوکو

درباره کتاب تاریخ جنون

کتاب تاریخ جنون که اولین بار در سال 1961 منتشر شد اثری خلاقانه از "میشل فوکو" می‌باشد و معنا و مفهوم متغیر جنون را در فرهنگ اروپا در مورد حقوق، سیاست، فلسفه و پزشکی از سده‌های میانی تا پایان سده‌ی هجدهم بررسی می‌کند.

در واقع "میشل" در کتاب حاضر با روش تحلیل گفتمان، مفهوم جنون و سیر پیدایش بی‌خردی و دیوانگی را مورد کنکاش قرار می‌دهد و با این پژوهش "تاریخ جنون" را به نقد می‌کشد. هم چنین او به بررسی نقش پدیده‌ی جنون در روابط انسان‌ها و نوع نگرش آن‌ها در اجتماع، اقتصاد و دین و مذهب می‌پردازد.

این نویسنده ی فرانسوی در اقدامی خلاقانه برای تصویر روی جلد کتاب، از تابلوی کشتی احمق ها بهره برده است. در واقع این تابلوی معروف "هیرونیموس بوش" که اکنون در موزه ی لوور فرانسه نگه داری می شود، تلف شدن زندگی مردم را با انجام دادن اعمالی مثل بازی ورق، نوشیدن الکل، پرخوری و بی بند و باری به سخره گرفته و این عادات را اعمال احمق ها معرفی کرده است."میشل" با مرتبط کردن چنین تصویری با مضمون اصلی کتاب قصد دارد، نشان دهد که انسان ها چگونه با جنون و دیوانگی، زندگی خودشان را نابود می کنند.

قلم جذاب و روان "میشل فوکو" در این اثر به قدری شما را تحت تاثیر قرار خواهد داد که تا مدت ها این کتاب را فراموش نخواهید کرد، پس پیشنهاد می کنیم هر چه زودتر مطالعه ی آن را آغاز کنید.

بخشی از کتاب تاریخ جنون

جنون پست ترین درجه بشری است که خداوند در تجسد خود تجربه کرد، او می ‌خواست نشان دهد که در انسان هیچ جنبه ی غیر انسانی نیست که قابل جبران و نجات نباشد. حضور الهی در آخرین حد هبوط انسان، سبب تکریم آن شد. جنون برای انسان قرن هفدهم هنوز حامل چنین پیامی بود.

اکنون در می ‌یابیم که چرا رسوایی جنون قابل تجلیل است اما دیگر صورت های بی خردی را باید به دقت پنهان کرد. این صورت ‌ها چیزی نیست جز نمونه ‌های قابل تقلید خطا و بی اخلاقی، حال آن که جنون به انسان یادآوری می‌کند که هبوط و انحطاط ممکن است او را تا حد حیوانیت تنزل دهد. در عین حال از آن نشان دارد که لطف الهی، هنگامی که بخواهد انسان را نجات دهد، بی کران است. مسیحیت عصر رنسانس بی خردی و رسوایی های آن را به دلیل اعتقاد به جنون آمیز بودن حلول خدا در جسمی بشری متضمن درسی برای انسان می دانست اما تفکر عصر کلاسیک دیگر تجسد خداوند را دیوانگی تلقی نمی کرد بلکه دیوانگی را حاصل تنزل انسان به سطح حیوان می‌پنداشت. تجسد انسان در حیوان به مثابه حد نهایی هبوط انسان، آشکارترین علامت گناهکاری او بود و به مثابه ی آخرین و پست ترین موضوعی که مشمول لطف الهی شده، نشانه عفو جهان شمول و معصومیت بازیافته. از آن پس پیام جنون و قدرت درسی که می ‌داد، از این قلمرو تیره و تار و از محدوده ‌های پست تر بشریت نشأت می ‌گرفت، یعنی آنجا که انسان با طبیعت پیوند دارد و آمیزه ای است از آخرین حد انحطاط و معصومیت مطلق.

توجه کلیسا به دیوانه ها درعصر کلاسیک تجسم آن انجمن کشیشان مبلغ به سرپرستی ونسان دوپل قدیس یا انجمن برادران خیر بوده و وجود این همه گروه های مذهبی که به جنون عنایت خاص داشتند و آن را به دنیا نشان می ‌دادند، آیا نشانه این نبود که کلیسا از وجود جنون درسی آشکار اما اساسی استنتاج می‌کرد، این که انسان مانند حیوان معصومیتی خطاکار دارد؟ هدف از نمایش هایی که در آن ها خشم و غضب سرشت حیوانی بشر را در وجود دیوانه ستایش می ‌کردند آموختن چنین درسی بود. ذهنیت مسیحی از حیوانیت برخلاف انتظار زمینه ‌ساز اندیشه ای شد که جنون را امری در حیطه طبیعت تصور می ‌کرد. معنایی را که تفکر عصر کلاسیک برای طبیعت قائل بود خیلی زود به فراموشی سپردیم: در آن عصر طبیعت را قلمرو همواره قابل دسترس تحلیل عینی تلقین می ‌کردند بلکه طبیعت حیطه ای بود که در آن انسان در معرض فضاحت و رسوایی همواره ممکن جنونی است که هم حقیقت نهایی انسان و هم تجسم نابودی و امحای انسانیت است.

این واقعیت ‌ها، این اعمال غریبی که در رفتار با دیوانگان معمول بود، این عادات و رسوم که در قالب آنها جنون را از سویی تحسین و از سوی دیگر مهار می ‌کردند، این ذهنیتی که جنون را به سطح حیوانیت تنزل می داد و در عین حال آن را حامل پیام رستگاری می ‌دانست، وضعیت جنون را در قیاس با دیگر صورت های بی خردی یگانه و خاص می ساخت.

کتاب تاریخ جنون، از کتاب های میشل فوکو و ترجمه‌ی فاطمه ولیانی در انتشارات هرمس به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب تاریخ جنون

مقدمه

کشتی دیوانگان

حبس بزرگ

دیوانگان

چهره های جنون

پزشکان و بیماران

وحشت عظیم

مرزبندی جدید

تولد آسایشگاه

نتیجه

یادداشت ها

نمایه

• نویسنده: میشل فوکو
• مترجم: فاطمه ولیانی
• انتشارات: هرمس