کتاب فال و تماشا | محمدعلی جمالزاده

درباره‌ی کتاب فال و تماشا محمدعلی جمالزاده

کتاب فال و تماشا به نثر همیشگی محمدعلی جمالزاده همراه با توصیفات طنزآمیز و نیش آلود است. مقالات ارائه شده در کتاب فال و تماشا بیشتر در حوزه‌ی ادبیات هستند و به شخصیت‌هایی همچون مولانا و فردوسی طوسی پرداخته شده است. وی همچنین درباره‌ی زبان عوامانه و زبان عامیانه نیز دو مقاله دارد.

جمالزاده در حوزه ی زبان عوامانه بسیار کار کرده است و بسیاری از آثار وی نیز به همین زبان هستند. چرا که بر اساس اصل دموکراسی ادبی، وی معتقد بود نویسنده باید عناصر و شخصیت های داستانش را از میان مردم عادی و از آداب و رسوم آن ها برگزیند. علاوه بر این ها نامه ی مشهور وی به هشتاد تن از جوانان ایرانی مقیم پاریس نیز در این کتاب آورده شده است. جمال زاده همچنین در این اثر خود به شیوه های صحیح انتقاد کتاب و همچنین شیوه ی صحیح نوشتن پرداخته است.

این اثر که با کوشش علی دهباشی جمع آوری شده است دارای ارزش ادبی بسیاری است و همچنین به شدت خواندنی. روانی و سادگی نوشتار جمالزاده امکان مطالعه ی این اثر را برای پیر و جوان آسان می کند. که علاوه بر افزایش آگاهی ادبی و تاریخی ما را با خود جمالزاده و آنچه در ذهن می گذشته بیش تر آشنا می کند.

---

بخشی از کتاب فال و تماشا جمالزاده

فال و تماشا

این داستان مقدمه ای دارد. چنانککه شاید بدانید «یار دیرینه» را بر من حق بسیار است.

چند روز پیش سرزده به سر وقتم آمد و بی مقدمه گفت شعری پیدا کرده ام که یک دنیا معنی دارد و آمدهام برایت بخوانم و زحمت را کم کنم. گفتم قدمت بالای چشم سر تا به پا گوشم و حلقه ی گوش جان خواهم ساخت. گفت گوینده را نمی شناسم ولی هر که گفته در سفته است و تننها به کمک دوازده سیزده کلمه به تمام کیفیت آمدن انسان را در دوره ی حیات و سرانجام، تصویر دست خالی و عور و برهنه رفتن او را به همان شکلی که آمده است همه را در یک بیت بافصاحت و اعجاز بیان کرده است. پس از لحظه ای تامل و سکوت و باکلماتی شمرده و آهنگ دار این بیت را خواند:

« از بیابان عدم تا سر بازار وجود»

«در تلاش کفنی آمده عریانی چند»

دوباره تکرار کرد و آنگاه با تانی بسیار در حالی که چشمهایش گویی نگران عالم دیگری است گفت چشمت را ببند تا بیابانی را ببینی بی کران و بی آغاز و بی پایان به نام عدم که مظهر کامل پاکی و خاموشی محض و آزادی مطلق است و پای هیچ جن و انسی صفا و نزهت نامتناهی آن را نیالوده است و کم ترین جاپایی در فراخنای آن دیده نمی شود، و آنگاه ناگهان وجود سر تاپا ناقش و معیوبی را خواهی دید انسان نام که در آنجا پدیدار گردیده و به راه افتاده است و افتان و خیزان از این سو بدان سو روان است تا عاقبت به سر بازار وجود می رسد، بعنی بدانجایی که همه ی گفت و گو ها از معامله و سودا و سود و زیان است و تمام گیر و دارها و کشمکش ها در راه خرید و فروش و دادستد و ذرع کردن و پاره کردن است و جمله ی گفت و شنودها عبارت است از سوگندهای به دروغ آمیخته و به چانه زدن های قبیح و شرم انگیز و رد و قبول های پرمکر و فریب و نام نامی آن دنیای زندگان است که همه برهنه و عریان در آنجا سرگردانند و سرانجام نیز فقط با دو سه گز کفن از زیر آن به زیر آن می روند و به طور ابد محو و نابود می گردند.

کتاب فال و تماشا اثر سید محمدعلی جمالزاده می‌باشد که با کوشش علی دهباشی توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده است.

فهرست

فهرست کتاب فال و تماشا

پلنگ زبان عوامانه دوقلو امنیت شکم فال و تماشا سیر و سیاحتی در مثنوی مولانا زبان عامیانه قیصر و ایلچی کالیگولا امپراطور روم از معجزات شعر کتاب شناسی فردوسی مکتب ادبی خودمیسم و موسس آن دستوری در نویسندگی و داستان سرائی فابل در ادبیات فارسی خاک حاصلخیز یا وفور شعر دیمی تاجگذاری پادشاهان در شاهنامه ی فردوسی طوسی دهمین سال مجله ی یغما یادداشت هایی درباره ی شاهنامه ی فردوسی فردوسی و شعر او نام آوازها در غزلی از مولای روم روزن آلمانی و هاروت و ماروت نامه ای از جمالزاده نامه به هشتاد تن از جوانان ایرانی مقیم پاریس چگونه باید نوشت رای جویی شیوه ی نقطه گذاری و.... شیوه ی انتقاد کتاب علت بی توچهی جوانان به ادبیات فارسی درباره ی نقطه گذاری چرا به شنیدن سخنرانی رغبتی نیست چند نامه پس از سی و سه سال ایام نوروز با میبدی و خواجه عبدالله انصاری پژواک افسانه ی آفرینش داستان های برگزیده ی داستانسرایان ایرانی معاصر زنده پیل نامه ی دهم (نامه ی پزشک نیا) یاد و یادبود

• مجموعه مقالات ادبی
• نویسنده: سید محمدعلی جمالزاده
• به کوشش: علی دهباشی
• انتشارات: سخن