کتاب شمائل النبی | محمد بن عیسی ترمذی

معرفی کتاب شمائل النبی 

اثر حاضر از ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی یکی از شش مولف کتابهای صحاح اهل سنت می باشد، وی در دهه اول قرن سوم هجری در ترمذ متولد شده است. با توجه به اینکه روزگار او عصر شکوفایی علم حدیث است و هر شش کتاب اصلی اهل سنت هم آن زمان نوشته شده اند، ترمذی در محضر بسیاری از مشایخ بزرگ حدیث بوده است.

او علاوه بر کتاب حاضر آثار دیگری هم داشته که مهم ترین آن کتاب جامع یا صحیح اوست که بیشتر احادیث آن صحیح است. «کتاب الشمائل» دومین اثر ترمذی است که بیشتر به آن شمائل ترمذی می گویند. این کتاب مورد توجه عموم فرق مسلمانان قرار گرفته، و حتی در برخی آثار بزرگ نیز از آن نقل و قول هایی آورده شده است.

کتاب شمائل پنجاه و شش باب دارد که در مجموع 393 حدیث را دربرگرفته. احادیث در متن به شکل پراکنده ذکر شده اند برای مثال در باب عبادت رسول احادیث بیشتری آمده اما در برخی دیگر کمتر آمده است. در این کتاب هم توصیف شکل ظاهری حضرت رسول (ص) ذکر شده و هم مباحثی در مورد روی و موی و قامت ایشان، و هم درباره سرشت و خوی و آراستگی های اخلاقی آن حضرت مطالبی آورده شده است.

مطالب و احادیث کتاب شمائل را به طور پراکنده در آثار دیگر نویسندگان معاصر مؤلف می توان یافت، اما آنچه به کار ترمذی ارزش نهاده است جمع آوری تمام آن ها و تالیف اثری مستقل است. در اینکه کتاب شمائل از بهترین منابع کهن و استوار است شکی نیست اما نویسنده منابع دیگری هم برای هر روایت، از آثار مقدم یا معاصر ترمذی ارائه کرده است.

برشی از متن کتاب

9 – محمدبن  بشار، از قول محمد بن جعفر و عبدالرحمن بن مهدی برای ما نقل می کرد که آن دو از شعبه، از قتاده، از انس بن مالک نقل می کرده اند که می گفته است: پیامبر (ص) کدو را خوش می داشت. برای آن حضرت خوراکی آوردند یا آن حضرت خواست برایش خوراک بیاورند، من از اطراف سینی کدوها را جمع می کردم و پیش آن حضرت می نهادم که می دانستم کدو را دوست می دارد. 10 – قتیبه بن سعیدف از حفص بن غیاث، از اسماعیل بن ابی خالد، از حکیم بن جابر، از پدرش جابر بن طارق برای ما حدیث کرد که می گفته است: به خانه پیامبر رفتم و دیدم کدو ریز می کنند. پرسیدم فایده این چیست؟ فرمود با آن غذای خود را افزون میکنیم – برکت می دهیم.

نویسنده: ابوعیسی محمّد بن عیسی ترمذی ترجمه و استخراج احادیث و حواشی: دکتر محمود مهدوی دامغانی  انتشارات: نی