کتاب تاریخ ایران مدرن - آبراهامیان

کتاب تاریخ ایران مدرن اثر یرواند آبراهامیان، با ترجمه ی محمدابراهیم فتاحی توسط نشر نی به چاپ رسیده است.

این کتاب بیشتر در حکم مقدمه ای است برای آشنایی خوانندگان عادی که از خشم و خروش ایران مدرن شگفت زده اند؛ و می کوشد توضیح دهد که چرا ایران در اغلب خبرها حضور دارد؛ چرا تصاویر «آلیس در سرزمین عجایب» را به ذهن متبادر می کند؛ و چرا در یک سده دو انقلاب بزرگ را تجربه کرده؛ و از همه مهم تر چرا اکنون یک جمهوری اسلامی در آن مستقر شده است. این کتاب بررسی جامعی از ایران سده ی بیستم است و می کوشد توضیح دهد که چگونه از قرن نوزدهم به شرایط کنونی در قرن بیستم رسیده ایم. از یک سو چگونگی شکل گیری دولت مرکزی و فشارهای آن بر جامعه را بیان می کند، و از طرف دیگر چگونگی تأثیر فشارهای اجتماعی بر تحول دولت به ویژه طی دو انقلاب اساسی را توضیح می دهد. دولتی که از یک سو قدرت فزاینده ای در برابر جامعه کسب کرده، و از سوی دیگر به واسطه ی جناح های مختلفِ سیاسی که هر یک در پیوند با گروه های متنوع اجتماعی هستند، از یکپارچگی مطلق خارج شده است. این کتاب هم چنین به روابط پیچیده و تنگاتنگ میان تحول اقتصادی و اجتماعی، تحول اجتماعی و فرهنگی، و تحول فرهنگی و سیاسی می پردازد؛ چنان که تجلی آن را در ایدئولوژی رسمی دولت و هم چنین در سطحی وسیع تر، در فرهنگ سیاسی جامعه می توان دید.

به طور کلی اثر مذکور در پی تبیین تحولات آرام و ریشه داری است که در ذهنیت عمومی روی داده؛ و نیز کشف جرقه ها و نورافکنی هایی است که لایه ی بیرونی حوادث سیاسی را روشن می کند. به معنای فوکویی کلمه، کتاب به این مقوله می پردازد که چگونه عرضه ی گفتمان های جدید موجب تنش بین قدیم و جدید شده و در نتیجه به طور مؤثری تشیع و ایرانی گری را متحول کرده است.

برشی از متن

کودتای 28 مرداد 1332 کودتای 28 مرداد 1332 را اغلب اقدام سازمان سیا برای نجات ایران از کمونیسم بین الملل نامیده اند. این اقدام، عملاً، کار مشترک بریتانیا و امریکا به منظور حفظ کارتل بین المللی نفت بود. طی این بحران، مهم ترین موضوع این بود که چه کسی کنترل تولید، توزیع و فروش نفت را در اختیار داشته باشد. در بیانیه های عمومی به عمد از به کارگیری واژه ی «کنترل» پرهیز می شد، اما در گزارش های محرمانۀ واشنگتن و لندن اصطلاحی بسیار رایج بود. از دیدگاه لندن، شرکت نفت ایران و انگلیس بزرگ ترین پالایشگاه جهان را در اختیار داشت و عملاً دومین صادر کننده ی بزرگ نفت خام در جهان و دارای سومین ذخیرۀ بزرگ نفتی بود. این شرکت همچنین برای خزانه داری بریتانیا 24 میلیون پوند درآمد به صورت مالیات و 92 میلیون پوند ارز تأمین می کرد؛ تأمین 85 درصد از سوخت موردنیاز ناوگان نیروی دریایی بریتانیا را بر عهده داشت و همچنین 75 درصد سود سالانه داشت که بخش عمده ای از آن در اختیار سهام دارانش در انگلستان و همچنین دیگر سرمایه گذاری های نفتی در کویت، عراق و اندونزی قرار می گرفت. از نظر واشنگتن-و همچنین لندن- کنترل ایرانی ها بر نفت احتمالاً پیامدهای درازمدت ویران گری به همراه داشت. این امر صرفاً یک ضربۀ مستقیم به منافع بریتانیا نبود. ...

فهرست

فصل 1- «شاهان مستبد»: دولت و جامعه در دوره ی قاجار فصل 2- رفرم، انقلاب و جنگ بزرگ فصل 3- سایست مشت آهنین رضاشاه فصل 4- فترت ناسیونالیستی فصل 5- انقلاب سفید محمدرضاشاه فصل 6- جمهوری اسلامی کتاب شناسی نمایه

• نویسنده: یرواند آبراهامیان
• مترجم: محمدابراهیم فتاحی
• انتشارات: نی