کتاب رخسار صبح خاقانی شروانی - میرجلال الدین کزازی

کتاب رخسار صبح خاقانی شروانی اثر دکتر میرجلال الدین کزازی در نشر مرکز به چاپ رسیده است.

خاقانی بی گمان یکی از بزرگ ترین چامه سرایان، در پهنه ی ادب پارسی است. استادی و چیره دستی او در سخن تا بدان پایه است که اگر او را بزرگ ترین چکامه پرداز ایران نیز بدانیم، بر گزاف و خام داوری نکرده ایم. خاقانی سخنوری است که در سده ی ششم هجری، در هنگامه های سخن، بلند و بَشکوه آوا بر افراشته است؛ و آوای رسای او، چنان بوده است که آواهای دیگر را فرو پوشیده است. خاقانی نیز از زبان آورانی است که شیوه های نوآیین را در سخنوری جسته اند؛ از آنان که نخواسته اند گفته های دیگران را بازگویند؛ و گام در راهی کوفته و هموار درنهند که پیشینیان گشوده اند و توسن سخن را در آن، رهوار و چالاک تاخته اند. خاقانی از سخنورانی است که طرحی نو درانداخته اند و کاخی دیگرگون از چامه های ستوار و بلند برافراخته اند. از آن است که خاقانی راهی نو در چکامه سرایی گشوده است؛ و در آن راه، گوی چیره زبانی از همگنان در ربوده است. سروده های او در این شیوه ی نو تا بدان جا سُتوار و ستوده است، که سخن آفرین شروان را در شمار سالاران سخن پارسی جای داده است.

مولف در مقدمه بیان می دارد که «رخسار صبح» گزارش یکی از شیواترین و بلندترین چامه های اوست و نام خود را نیز از نخستین بیت آن گرفته است. گزارشی همه سویه و همه رویه از این چامه، چونان نمونه ای گویا و رسا از سروده های این سخنور بزرگ می تواند سرآغازی بشود و انگیزه ای برای تلاش در رسیدن به شناختی ژرفتر از پندارشناسی گسترده و پرمایه، نیز تواناییهای شاعرانه و هنرورزانه ی او. اما پیش از پرداختن به گزارش چامه ما، در پی، نگاهی به زندگانی خاقانی و رویدادهای بنیادین آن می افکنیم؛ سپس از ستودگان او به کوتاهی یاد خواهیم آورد؛ آنگاه پیوند او را با دیگر سخنوران برخواهیم رسید؛ در فرجام نیز شیوه ی شاعری این چامه سرای بزرگ را باز خواهیم نمود.

فهرست