کتاب کردها، عرب ها و انگلیسی ها

معرفی کتاب کردها، عرب ها و انگلیسی ها 

والاس لایان پس از بازنشستگی نهایی اش (در اتیوپی) در 1949 نگارش خاطراتش را آغاز کرد و در 1964 به پایان برد. آن را به علت مخالفت همسرش در خفا نگاشت. و آن را فقط  براساس محفوظات ذهنی اش و بدون دسترسی به آثار مرجع یا حتی اوراق خودش نوشت. والاس لایان از پایان جنگ با امپراتوری عثمانی در 1918 تا پایان جنگ جهانی دوم در عراق صاحب منصب بود. لایان نیز تا سال 1944 تقریبا یک سره در کردستان بود و از این رو خاطراتش ارزشی خاص پیدا می کند.

گزارش هیجان انگیز و موبه مویی از زندگی و کار ماموری انگلیسی است که باید مسائل جمعیت مخلوطی از عرب و ترک و کرد و مخصوصا منازعات شیوخ کرد در کوه ها را حل و فصل می کرد. سال های نخست تا 1926، بازستانی خواهی ترک ها و وجود مرزی با ایران که نقاط بسیاری از آن باز بود به مسائل دامن می زد. لایان خطرها را کوچک می کند و بیشتر بر هیجان انگیزی کار و علاقه مندی خود بدان تاکید می ورزد. گزارش او خلا بزرگی را در تاریخ تکامل عراق معاصر و به ویژه کردستان پر می کند و پرتو روشنگری بر سر چشمه ی گرفتاری های کردستان آن روز و امروز می افکند.

لایان مدافع سرسخت منافع کردها شد و یک علت اصلی کناره گیری او در نهایت این بود که دولتمردان عرب به وعده های خود به کردها وفا نمی کردند و سهم منصفانه ای از درآمد فزاینده ی نفت به آن ها نمی دادند. ولی پس از کناره گیری نیز ارتباطش را با کردها حفظ کرد و حمایت از خواست خودمختاری بیشتر آنها را ادامه داد.

برشی از متن کتاب کردها، عرب ها و انگلیسی ها 

زندگی در عراق خیلی جالب تر از مشق دادن به یک گروهان در یک سربازخانه ی هندی خاک خاک آلود و امرونهی کردن به افسران بومی ای بود که بعضی شان از قبل از اینکه من به دنیا بیایم لباس سربازی به تن کرده بودند. شروع کردم به آشنا شدن با رجال محلی، آداب رسوم، فرهنگ مردم. چون آنجا فقط یک جاده ی ماشین رو داشت، بیشتر بازرسی هایم را با اسب می رفتم، و چون گشتن یکی از مهم ترین کارهای من بود ، سالانه حدود سه هزار مایل یا حتی بیشتر راه می رفتم.

برخلاف شیوه ای که در هند و آفریقا رسم شده بود، با خودم بیشتر از یک کیسه خواب و یک چمدان نمی بردم. با مردم غذا می خوردم، شب ها را با آنها می گذراندم، و با آنها به شکار و تیراندازی و سوارکاری و پیاده روی می رفتم. در این شرایط ، آزادانه مسائلی را که در یک اداره ی دولتی جرئت نمی کردند به زبان بیاورند مطرح می کردند. خیالشان راحت بود، مخصوصا وقتی که با هم به شکار و تیراندازی یا ماهی گیری می رفتیم. این طور مواقع به چیزهایی پی می بردی که ممکن بود هفته ها از آن ها سر در نیاورده باشی.

(خاطرات والاس لایان در عراق 1944 - 1918) نویسنده: والاس لایان ویرایش و پیشگفتار: دیوید فیلدهاوس مترجم: حسن افشار انتشارات: مرکز