کتاب آسایش در پناه معماری همساز با اقلیم رازجویان

درباره‌ی کتاب آسایش در پناه معماری همساز با اقلیم رازجویان

نگاهی به معماری معاصر کشورمان نشان می دهد که به دلیل پیروی از فرهنگ معماری غرب، دچار اشتباه مضاعف بوده ایم، زیرا نه فقط در نگرش معماری خطای غربیان را مرتکب شده ایم، بلکه معماری آنان را نیز با کیفیتی نازل تر اجرا کرده ایم. کتاب "آسایش در پناه معماری همساز با اقلیم" در سه فصل به ارائه ی مباحث معماریِ همساز با اقلیم کشورمان می پردازد: 1- آسایش گرمایی 2- استفاده از شاخص های آسایش 3- سایه و آسایش گرمایی

شیوه های تبادل حرارتی بدن انسان با محیط اطراف یا عناصر اقلیمی و روش های اندازه گیری آن که در فصل اول بررسی شده است، اصول و مبانی علمی ای را بیان می کند که آگاهی از آنها برای همه کسانی که با طراحی همساز با اقلیم سروکار دارند، به عنوان دانش پایه، ضروری است.

در فصل دوم، روش ترسیم تقویم نیاز اقلیمی و موارد استفاده از آن معرفی می شود که هنوز معتبر و کارامد است و در هیچ یک از کتاب های اقلیمی با این دقت و جزئیات به آن پرداخته نشده است. این در حالی است که تقویم نیاز اقلیمی یکی از اصلی ترین معیارهای سنجش و تصمیم گیری در مورد نیازهای طراحی همساز با اقلیم است و آشنایی با آن، روش ترسیم، تحلیل و نتیجه گیری از آن یکی از پایه های ضروری دستیابی به اصول طراحی همساز با اقلیم است.

در فصل سوم که به معرفی ایده ی گنبد آسمان، نقاب سایه، روش ترسیم نقاب سایه ی الگو و سایبان الگو می پردازد، با دقت نظر و حوصله ی تمام مفهوم و روش استفاده از این ایده، به صورت خودآموزی در اختیار خواننده قرار می گیرد. ایده گنبد آسمان و روش طراحی سایبان الگو یکی از ابزارهای بسیار مفید در مهار سایه و آفتاب در فضاهای باز و جداره های خارجی و بازشوهای ساختمان به شمار می آید و آگاهی از آن و درک مفاهیم آن به طراحان در ارائه ایده های مناسب طراحی کمک شایانی خواهد کرد. شاخص های آسایش که در این کتاب معرفی شده اند، شاخص های اصلی و ضروری در استخراج اصول طراحی اند.

در این کتاب نه تنها شاخص های مربوط و روش استفاده از آنها به طور دقیق توضیح داده شده است، بلکه نقاط قوت و محدودیت های هر شاخص و موارد استفاده از آن نیز به شیوهای علمی و دقیق بیان شده و در واقع به صورت خودآموزی برای دانشجویان و طراحان قابل استفاده است. شایان ذکر می باشد که در بخش پیوست کتاب مطالب مفیدی درباره ی روش های گوناگون ترسیم نمودارهای خورشید، هندسه خورشید و ساعات حقیقی و رسمی آمده، که از مطالب پایه است و هرگز کهنه نمی شود. این دانش جزو اطلاعات عمومی موردنیاز طراحان معماری همساز با اقلیم است.

برشی از متن کتاب

فصل دوم: استفاده از شاخص های آسایش نگاهی اجمالی به وضع موجود اگر از چهار چوب آسایش گرمایی به فعالیت خانه سازی در طی تاریخ توجه شود،  درخواهیم یافت که انسان همواره درصدد آن بوده است (صرف نظر از خواسته های دیگر) که شرایط گرمایی داخل خانه را متناسب با استراحت و فعالیت های خانگی خود ثابت نگه دارد و برای این هدف از دوره نوسنگی تاکنون تلاش کرده است. اما یادآوری این نکته بی فایده نیست که برای تثبیت راحتی گرمایی درون خانه، از انقلاب صنعتی به بعد، استفاده بی دریغ از انرژی فسیلی معمول شد و به تدریج در بعضی موارد به اتلاف منابع انجامید، تا جایی که امروزه از وحشت کمبود این نوع انرژی باید دست به دامن انرژی غیر فسیلی لایزال از نوع آفتاب و باد شویم.

امروزه، به دلیل تبعیت از شاخص های زندگی مدرن، ایجاد راحتی گرمایی با انرژی غیرفسیلی اگر مشکل نباشد، کار ساده ای هم نیست. خاصه اینکه به رغم گذشت سال های مدید از آشنایی بشر با طبیعت، نه فقط درباره این نوع انرژی ها به اندازه کافی نمی دانیم، بلکه دانش ما از خواص حرارتی - فیزیکی مصالح و اجزای ساختمانی نیز به مرحله بلوغ نرسیده است. به هر تقدیر، با وجود همه این مسائل، امروزه باید در حداقل فضای ممکن خانه هایی ساخته شود که نیاز آسایش انسان در تمام فصول را برآورده سازد. شاید احداث خانه هایی که با حداقل انرژی فسیلی آسایش انسان را در فصل سرد فراهم آورد کار چندان مشکلی نباشد. بهترین الگوی این گونه خانه ها در معماری سنتی کشور ما یافت می شود.

با پیروی از آنها می توان خانه های مورد نظر را به گونه ای ساخت که اتاق ها در طول روز آفتابگیر و از جریان بادهای سرد در امان باشد، دیوارها و سقف اتاق ها گرمای خورشید را روزانه در خود انبار و شب هنگام به داخل ساختمان وارد کند. به همین ترتیب، شاید ساختن خانه هایی که با حداقل انرژی فسیلی، شرایط آسایش انسان در فصل گرم را فراهم آورد دشوار نباشد. الگوی این گونه خانه ها نیز در معماری سنتی ما وجود دارد. برای این کار، باید خانه ها را به گونه ای بنا کرد که دیوارها و سقف اتاق ها در طول روز از تابش آفتاب در امان باشد و پنجره ها و درب ها به طریقی تعبیه شود که ورود هوای خنک شبانه به داخل اتاق ها را ممکن سازد. مصالح دیوار و سقف نیز طوری انتخاب شود که سرمای شبانه را در خود ذخیره کند تا در روز بعد باعث خنک شدن هوای اتاق شود.
(ویــــــراســـــــت دوم) تألیف: محمود رازجویان انتشارات: دانشگاه شهید بهشتی