کتاب آموزش قدم به قدم هنر تذهیب و طرح فرش | هنرور

معرفی کتاب آموزش قدم به قدم هنر تذهیب و طرح فرش

هنر تذهیب که هنری با خاستگاه اسلامی است و رشد و نموش در ایران بعد از اسلام به صورت آشکارتری نمایان است، عاملی است در معطوف نمودن ذوق و خلاقیت به تعالی روح، چراکه نقوش سرشار از رمز و راز اسلیمی‌ها و ختائی‌هایش در کنار بته جقه‌های ریز و درشت، همگی نشانی از عالم بالا داشته و پیچش و حرکات گل‌هایش نمودی از زندگی عرفانی است، با این همه در عصر حاضر با کم لطفی انسان مواجه شده که تنی چند از هنردوستان با آگاهی از این موضوع، سعی در شناساندن آن به ایرانیان و جهانیان نموده و به تألیف آثاری دست زده‌اند؛ تا این هنر اصیل پرمعنا را معرفی کرده و آموزش دهند؛ و به این ترتیب، بازهم درمزین نمودن صفحات قرآنی، کاشی‌های مساجد و عمارات، کتاب‌های زیبای فرهنگی و حتی علمی و یا وسایل دوست داشتنی‌مان، پیش‌گام بوده و بیش از پیش بدرخشد.

کتاب «آموزش قدم به قدم هنر تذهیب و طرح فرش» که بر مبنای همین مطالب نگاشته شده و به چاپ رسیده، نمونه‌ی جامعی از چند ده اثر موجود در این زمینه است که با کوشش استاد محترم، محمدرضا هنرور گردآوری شده است. این کتاب بعد از بیان مقدمه‌ای مفصل در هنر تذهیب و چگونگی رسیدنش به عصر حاضر، مختصری از کلمات و اصطلاحات معروف در این هنر را به مخاطب معرفی کرده و در تعاریفی ساده، منظور از اسلیمی، ختائی، لچک وترنج، واگیره و کتیبه، شمسه، لوتوس و... را بیان می‌دارد و در ادامه وارد مباحث اصلی شده که همان آموزش ترسیم و ترکیب عناصر تذهیب است، این آموزش‌ها به صورت مرحله مرحله بوده و هر کدام از گره‌ها و برگ‌ها، انواع گل‌ها و نحوه‌ی پیچ و خمشان همراه توضیحات کوتاهی به زبان فارسی و انگلیسی در هفت فصل گردآوری و تدوین شده است.

آموزش‌های کتاب تنها متوجه طرح‌های تذهیبی نیست، بلکه طراحی گل‌ها و گره‌ها، حاشیه‌ها و لچک و ترنج‌های مناسب فرش هم در آن گنجانده شده که البته تفاوت‌های جزئی در طرح فرش و تذهیب باعث نام‌گذاری‌های جداگانه برای آن‌ها شده است. می‌توان این اثر را منبع جامعی برای دسترسی انواع طرح و نقش‌های تذهیب و طرح فرش شمرد که ضمن مؤثر بودن برای هنرمندان و علاقه‌مندان ایرانی، در سطح جهانی هم حرفی برای گفتن دارد؛ چراکه زبان هنر وسعتی به اندازه‌ی فهم تمام ملل دارد و هنر تذهیب هم از این امر مستثنا نبوده بلکه امکان معرفی آن در ابعاد جهانی و بین‌المللی با نشر چنین آثاری، مخاطبان و علاقه‌مندان زیادی را از سرتاسر دنیا مجذوب خود خواهد کرد.

برشی از متن کتاب

اسلیمی یا اسلامی نقشی است، که از گذشته‌ی دور برای آذین‌بندی ظرف‌ها و بافته‌ها و در حجاری‌ها به کار می‌رفته است و شاید در آن روزگاران نامی خاص داشته است. این نقش ظاهراً از دوره‌های سلجوقی و تیموری به این نام شناخته شده است و به مرور زمان از نظر شکل، تکامل یافته است. اسلیمی نقشی است که با بند اسلیمی، حرکتی را به وجود می‌آورد. اسلیمی انواع گوناگون دارد: اسلیمی ساده، اسلیمی توپر، اسلیمی توخالی، اسلیمی دهان اژدری، اسلیمی ماری و غیره. از بررسی شاخه‌ی اسلیمی چنین برمی‌آید که در زمان‌های قدیم، همان‌طور که اشاره کردیم؛ شاخه‌ی اسلیمی در ایران وجود داشته و در طول تاریخ تکامل یافته تا به شکل کنونی رسیده است.

طرح و نقش: محمدرضا هنرور مقدمه: اردشیر تاکستانی انتشارات: یساولی