کتاب انسان شناسی اسلامی | برنجکار

درباره کتاب انسان شناسی اسلامی

شناخت انسان از علایق و دغدغه های دیرین بشر بوده ک روز به روز بر ضرورت و اهمیت پرداختن به آن افزوده می شود. مفهوم انسان در کنار مفهوم خدا و جهان یکی از مفاهیم بنیادی اندیشه بشری است. انسان شناسی به دانشی گفته می شود که به گونه ای خاص به خاستگاه و جایگاه انسان در میان حیوانات می پردازد. این دانش به شناخت فلسفی انسان نیز اطلاق می گردد که انسان را به عنوان یک کل _ و نه صرفا یک متعلق اجتماعی _ لحاظ می کند؛ مانند پدیدارشناسی و اگزیستانسیالیسم.

در میان انسان شناسی دینی موجود، انسان شناسی اسلامی از امتیازات برتری نسبت به انواع بَدیل خود برخوردار است. دین مبین اسلام در میان ادیان الاهی توجهی خاص به انسان دارد. از منظر اسلام، انسان موجودی است چندبعدی، که همه ابعاد او در سرشت انسانی اش نقش اساسی دارد. انسان شناسی اسلامی پاسخی است به پرسش های بنیادین فراوانی که نقش بسزایی در نگرش آدمی به زندگی و معنای آن و هدفمند نمودن زندگی دارد. کتاب فوق، تمامی سخنان اسلام در مورد انسان را مورد بحث قرار داده و مباحث اخلاقی و فقهی بسیاری از اسلام را ارائه نموده است. مهم ترین هدف کتاب کارشناسی ابعاد وجودی و سرشتی انسان از نظر دیدگاه اسلام و بررسی مبانی انسان شناسی دینی می باشد.

فهرست

فصل اول: کلیات مفهوم انسان شناسی ضرورت و اهمیت انسان شناسی انسان شناسی و خداشناسی انسان شناسی و جهان شناسی انسان شناسی سعادت و رفتار انسان   فصل دوم: آفرینش انسان و عوالم وجودی او ماده آفرینش انسان زمین خاک گل آب نطفه نطفه آمیخته مراحل آفرینش انسان پدر و مادر مشترک عوالم وجودی انسان)   فصل سوم: ساحت های وجودی انسان جسم و روح جسم و روح در قرآن و احادیث ارتباط روح و جسم اقسام روح فطرت کارکردهای عقل عقل نظری عقل علمی عقل ابزاری علم و دانش   فصل چهارم: ساحت های وجودی انسان امیال آزادی جبر و اختیار نظریه جبر نظریه تفویض امر بین الامرین و نقد آن سرنوشت و قضا و قدر طبیعت انسان و خیر و شر بودن آن   فصل پنجم: فلسفه حیات انسان اظهار صفات الاهی همچون حکمت علم و قدرت آزمودن انسان پرستش و بندگی خدا دستیابی به رحمت و رضوان خدا معرفت خدا   فصل ششم: کرامت و منزلت انسان ویژگی های مثبت تکریم انسان دارای نیکوترین ساختار حمل امانت الاهی برتری بر فرشتگان خلافت آدم تعابیر دیگر ویژگی های منفی کرامت ذاتی و کرامت اکتسابی   فصل هفتم: سعادت و کمال انسان تعریف و گونه ها عوامل سعادت و شقاوت تقدیر سعادت و شقاوت   فصل هشتم: رابطه انسان با خدا و خود رابطه انسان با خدا نقش خدا در تعامل با انسان وظایف انسان در تعامل با خدا مهم ترین اعمال در تعامل با خدا رابطه انسان با خود خودشناسی خودشناسی جهاد با نفس محاسبه پاسداشت کرامت انسانی و عزت نفس   فصل نهم: رابطه انسان با جامعه و جهان هستی رابطه انسان با جامعه عدل و احسان مشارکت و هبستگی اجتماعی مهرورزی به انسان ها روابط با غیر مسلمانان رابطه انسان با جهان هستی مواجهه معرفتی مواجهه رفتاری

برشی از متن کتاب

نظریه جبر جبر در مقابل اختیار است. انسان مجبور، فردی است که دارای قدرت و اختیار _ به معنای پیش گفته _ نیست. طرفداران نظریه جبر، آدمی را در هیچ عملی دارای اختیار نمی دانند. اینان معتقدند عملی را در انسان نمی توان یافت که در آن حالت «صحه الفعل و الترک» وجود داشته باشد؛ یعنی چنین نیست که وقتی آدمی عملی را انجام داد، می توانست آن را ترک کند، یا اگر عملی را ترک گفت، می توانست آن را انجام دهد. به دیگر سخن، همیشه و در همه جا نسبت به کاری خاص فقط یک وضعیت پیش روی انسان است و همان نیز برای او ضرورت دارد: یا انجام کار و ترک آن. این نظریه در علوم مختلف طرفدارانی دارد و در هر علم نیز منشا خاصی برای آن لحاظ می گردد:در جامعه شناسی، جبر اجتماعی که ناشی از روابط اجتماعی حاکم بر انسان است، مطرح می شود؛ در روان شناسی، جبر روان شناختی ناشی از وضعیت جسمی و روحی فرد مطرح است؛ در فلسفه، گروهی جبر علی _ معلولی را منشا جبر می دانند و در کلام نیز جبر ناشی از اراده و قضا و قدر خدا مطمح نظر است. مقصود اصلی ما در اینجا جبر مطرح در علم کلام است، هرچند به دیگر انواع جبر نیز اشاره خواهیم داشت. شهرستانی ضمن آنکه جبر را به معنای نفی فعل اختیاری انسان و انتساب همه افعال به خدا می داند، جبریه را به دو دسته جبریه خالصه و جبریه متوسطه تقسیم می کند. گروه نخست برای انسان هیچ گونه قدرت و عمل اختیاری انسان قائل نیستند و تمام افعال انسان را به خدا نسبت می دهند. گروه دوم نیز برای آدمی قدرتی را اثبات می کنند، اما قدرت را در فعل او موثر نمی دانند.