کتاب آتشفشان ها و زمین لرزه ها (دانشنامه تصویری بریتانیکا)

معرفی کتاب آتشفشان ها و زمین لرزه ها 

زمین در سر تا سر زندگی خود با زمین لرزه های کوچک و بزرگ تکان خورده و با فوران آتشفشان ها حیات خود را از دست داده و دوباره توانسته زندگی اش را از نو آغاز کند. این کره‌ی خاکی از چهار لایه تشکیل شده که به ازای هر 33 متر به طرف مرکز زمین، دما 1 درجه‌ی سلسیوس افزایش می یابد‌. دمای مرکز زمین چیزی بیش تر از 6700 درجه‌ی سلسیوس است، اما به خاطر فشار بسیار زیادی که از لایه های بالایی بر آن وارد می شود، جامد می ماند. روی کره‌ی زمین مناطق آتشفشانی بسیاری وجود دارند واغلب آنها دارای کوه های آتشفشانی هستند؛ بر اثر فعل و انفعالاتی که درون این مناطق رخ می دهد، دمای لایه های درونی کوه ها به قدری بالا می رود که همه چیز را ذوب کرده و به صورت گدازه در می آورد و با افزایش گازهای موجود در این لایه ها آتشفشان ها فعال شده، گدازه ها فوران می کند و هر چیزی را که بر سر راهشان باشد نابود می کنند؛ درست مثل زمین لرزه که بر اثر انرژی انباشته شده از حرکت لایه های مختلف زمین بر روی یکدیگر و آزاد شدن آن در سست ترین بخش های پوسته‌ی زمین رخ می دهد و باعث به وجود آمدن خرابی های بسیاری می گردد.

آتشفشان و زمین لرزه جز خطرات و آسیب های طبیعی هستند و مطمئنا انسانها نیز با تجربه‌ی این نیروهای قدرتمند طبیعت در طول سالیان دچار آسیب های زیادی شده اند و با هر تجربه، بیشتر یاد گرفته اند که در شرایط بحرانی زلزله و آتشفشان چه اقداماتی را انجام دهند. امروزه با پیشرفت هایی که در تمام زمینه های علمی حاصل شده، انسانها بهتر می توانند در مواقع این چنینی خود را از خطراتی که آنها را تهدید می کند حفظ کنند و با کسب آمادگی های لازم جلوی پیامدهای مخرب را بگیرند. در کتاب فوق سعی بر این است که خوانندگان از دلیل شکستگی ها، بزرگی و شدت نیروهای ژرفای زمین شناخت بهتری پیدا کنند و پس از دیدن تصاویر و صحنه های تکان دهنده ای از شهرهای ویران شده با زمین لرزه و آتش فشان، سریع تر خود را برای برخورد آگاهانه و موثر در این مواقع آماده کنند.

برشی از متن کتاب

هنگامی که آلفرد وگنر، زمین شناس آلمانی، در 1910م پیشنهاد کرد که قاره ها حرکت می کنند، این فکر بسیار عجیب و غریب به نظر می رسید و راهی برای توضیح آن وجود نداشت. حدود نیم قرن طول کشید تا نظریه ی "زمین ساخت ورقه ای" توانست این پدیده را توضیح دهد. فعالیت های آتش فشانی بر کف اقیانوس، جریان های همرفتی و ذوب شدن سنگ ها در گوشته ی زمین، نیروی رانش قاره ای را فراهم می کنند. این نیروی رانشی در حال حاضر نیز همچنان سطح سیاره ی زمین را تغییر می دهد. رانش قاره ای نخستین اندیشه ها درباره ی رانش قاره ای می گفت که قاره ها در اقیانوس ها شناورند. نادرستی این نظریه اثبات شد. هفت ورقه ی قاره ای، بخش هایی از بستر اقیانوس ها و قاره ها را دارند. آن ها مانند قطعه های یک لاک بزرگ بر روی گوشته ی گداخته ی زمین حرکت می کنند، مرزهای آن ها ممکن است همگرا (هنگامی که به هم نزدیک می شوند)، و اگرا (هنگامی که از هم جدا می شوند) یا لغزشی افقی (در راستای گسل) باشند.

250 میلیون سال زمانی است که قاره ها بار دیگر به هم خواهند رسید‌ 250 میلیون سال پیش قاره های امروزی از یک تکه خشکی به نان پانگیا جدا شده اند که یک اقیانوس آن را در میان گرفته بود. 180 میلیون سال پیش صفحه ی آمریکای شمالی جدا شد، همچنان که صفحه ی جنوبگان جدا شده بود. ابرقاره ی گُندوانا (آمریکای جنوبی) و آفریقا شروع کردن به شکستن و اطلس جنوبی را به وجود آور. هند از آفریقا جدا شد. 100 میلیون سال پیش اقیانوس اطلس پدید آمد‌ هند به سوی آسیا در حرکت بود و هنگامی که این دو توده به هم برخورد کنند، هیمالیا بالا آمد. استرالیا از جنوبگان جدا شد. موتور پنهان جریان همرفتی سنگ های ذوب شده، پوسته ی زمین را به حرکت در می آورند. ماگمایی که بالا می آید در مرزهای واگرا، بخش های تازه ای را به پوسته می افزاید. در مرزهای همگرا، پوسته ذوب و به گوشته افزوده می شود. بنابراین، زمین ساخت ورقه ای مانند نوار نقاله رفتار می کنند که قاره ها روی آن ها حرکت می کنند. 60 میلیون سال پیش قاره ها نزدیک موقعیت کنونی شان بوند. هند به آسیا برخورد کرد. مدیترانه باز شده بود و پیش از این چین خوردگی هایی رخ داده بود که به بالا آمدن بلندترین رشته کوه های امروزی انجامید...

• نویسنده: گروه نویسندگان
• مترجم: حسن سالاری
• انتشارات: شهرقلم