کتاب تاریخچه مصور الفبا و خط | ژرژ ژان

درباره‌ی کتاب تاریخچه مصور الفبا و خط

خط، انواع مختلفی دارد که نویسنده در کتاب تاریخچه مصور الفبا و خط به از انتشارات علمی و فرهنگی، به پیشینه پیدایش هر کدام از آن‌ها پرداخته است. این کتاب، با بررسی فرهنگ‌ها و زبان‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی سعی کرده است به تمام سوالاتی که در مورد اختراع خط، رمزگشایی نمادهای زبانی، نحوه ثبت اطلاعات توسط کاتبان و سوالات این چنینی پاسخ دهد. همان‌طور که می‌دانید دنیای الفبا و خط، پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد، تاریخچه مصور الفبا و خط، به‌خوبی می‌تواند شما را در راه شناخت این پیچیدگی‌ها راهنمایی کند.

از چندین هزار سال پیش، علامت‌هایی در غارها کشیده می‌شد که امروزه این علامت‌ها از علائم میخی و فنیقی گذشته و به الفبای امروزی رسیده است؛ این علائم و حروف الفبا را خط می‌نامیم. نوشتار و خط را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین اختراعات بشر نامید چرا که با وجود این اختراع مهم، ثبت تاریخ میسر شد و به همین دلیل خط از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. خط، هنر یا وسیله‌ای است که برای ثبت و نوشتن تفکرات و آن‌چه که در ذهنمان می‌گذرد به آن نیاز داریم، درواقع فرآیندی است که به صورت خودجوش آن را در مدرسه می‌آموزیم به همین دلیل کم‌تر کسی پیدا می‌شود که صرفا جهت رفع کنجکاوی به روند به وجود آمدن این علامت‌ها فکر کند. خط می‌تواند با حروف یا به صورت علائم و اشکال - مانند خط چینی و ژاپنی نمود پیدا کند.

بخشی از کتاب تاریخچه مصور الفبا و خط

هنوز تکامل شگفت‌انگیزتری در راه بود. کاتبان روی لوحه‌های گِلین علامت‌هایی حک می‌کردند و سپس آن‌ها را در آفتاب می‌گذاشتند تا خشک شود، یا در موارد نادری می‌پختند. این علامت‌ها نشان‌گر اشیاء یا موجودیت‌های معینی بود. هنگامی که علامت‌ها به صورت نمودی ار آواهای گفتار شفاهی درآمد گام مهمی در پیشرفت خط برداشته شد. باز نمایی آواهای گفتاری ریشه خط نوشتاری واقعی است.

موفقیت و دستاورد قابل ملاحضه سومری‌ها و مصری‌ها در این بود که از روشی ساده در حد بازی‌های کودکانه استفاده کردند: معمای تصویری. آنان به این فکر افتادند که بهتر است خط تصویری به جای آن که تصویر خودِ شیء مورد نظر را مجسم سازد، آواهایی را بیان کند که اسم آن شیء را می‌سازند، مثل اینکه برای نوشتن ((کوهسار)) طرح گونه‌ای مرکب از ((کوه)) و ((سار)) [پرنده] رسم شود. بدین ترتیب، در خط تصویری سومری، شکل خاص کلمه ((پیکان)) (تی) برای نوشتن کلمه ((زندگی)) هم به کار می‌رفت، چون این کلمه هم ((تی)) تلفظ می‌شد. این البته از جمله مثال‌های بسیار ساده است. آوانگاری با گذشت زمان کامل‌تر و گسترده‌تر شد. گاهی کاتبان علامت‌هایی را به کار می‌بردند که ما آنها را تعیین‌کننده می‌نامیم و منظورشان این بود که نشان دهند علامت مورد نظر باید آوایی خوانده شود یا به صورت خط تصویری. نوشتن همه نوع مجموعه‌های قوانین، رساله های علمی، و آثار ادبی ممکن شد.

کلدانی‌ها، اجداد سامی‌نژاد اعراب و عبریان، به‌تدریج بر بین‌النهرین مسلط شدند و نفوذشان به حدی رسید که اندکی پس از سال 2000 ق.م زبان کلدانی وسیله اصلی گفت‌گوها در بین‌النهرین شد. پس از آنکه خط میخی تکمیل گردید چنان انعطاف‌پذیر شد که علاوه بر زبان‌های کلدانی و سومری، نوشتن سایر زبانها با آن خط نیز امکان‌پذیر گشت. زبان محاوره سومریان پس از منسوخ شدن به صورت متون دینی محفوظ ماند، همان گونه که زبان لاتین را در کلیسای کاتولیک حفظ کردند، این خط در قلمرو دولت بابل، که در سده هجدهم ق.م به قدرت رسیده بود، و همچنین در قلمرو دولت مقتدر آشور، نیز متداول گردید.

بدین‌ترتیب، خط از سرآغازهای ساده خود به‌عنوان وسیله‌ای برای محاسبه ابداع شد به‌تدریج تکامل یافت و در میان مردم بین‌النهرین نخست به منظور یادداشت مطالب و سپس برای ثبت گفته‌ها و محاوره‌ها مورد استفاده قرار گرفت، و رفته‌رفته وسیله‌ای شد برای ایجاد ارتباطات جدید، بیان اندیشه‌ها، و توصیف احساس‌ها. بدین ترتیب سومری‌ها، کلدانی‌ها، بابلی‌ها، و آشوری‌های باستانی عملا مکاتبه، خدمات پستی، و حتی پاکت‌های گِلِ رسی را نیز ابداع کردند.

فهرست
کتاب تاریخچه مصور الفبا و خط
فصل یکم: سرآغازها
فصل دوم: هدیه خدایان
فصل سوم: انقلاب الفبا
فصل چهارم: از نسخه‌برداری تا چاپ
فصل پنجم: اهل کتاب
فصل ششم: رازگشایان
اسناد و مدارک