کتاب ابن بطوطه

معرفی کتاب ابن بطوطه

این کتاب مشتمل بر دو بخش: آشنایی با شخص ابن بطوطه و سفرهای وی است. نویسنده در فصل اول، کوشیده است تا ابن بطوطه را به عنوان یک انسان پیش روی خود بنشاند و شخصیت وی را با نشانی هایی که از گفتار و کردار خود او در دست دارد، بازسازی نماید. فصل دوم، مروری تند بر ماجرای سفرهای اوست. در این فصل نویسنده، پا به پای ابن بطوطه مسیر وی را طی کرده و در فراخنای آفاقی که او گشته است نظر می افکند. درواقع این قسمت از کتاب روایت کوتاهی است از خطوط اصلی سفرنامه، یا سیر و سیاحتی است در سیر و سیاحت ابن بطوطه، با لحظاتی توقف و تأمل در بزنگاه هایی که اندکی درنگ و کمی دقت و توجه طلب می کند.

بخش دوم کتاب سیری در آفاق اجتماع و فرهنگ و سیاستِ عصر می باشد. در فصلی سخن از زن است که نیمه ی محجوب و مخفی و خاموش آن عصر و همه ی اعصار بود. در دو فصل دیگر سخن از مدرسه و خانقاه است که به منزله ی دو عضو تنفسی در کالبد فرهنگی جوامع اسلامی بود.

و فصل بازپسین درباره ی شاخص حیات سیاسی جامعه است، یعنی حکومت و دولت. نگارنده، این بحث ها را همه در پرتو آگاهی هایی که از سفرنامه ی ابن بطوطه به دست می آید پی گرفته و نیز به شواهد و مدارکی که در آثار نویسندگان دیگر آن عصر انعکاس دارد نظر افکنده است و اهمیت مطلب در ماحصلِ بررسی است که عالم اسلام را در بن بست غریبی از سردرگمی و منگی و بی خبری تصویر می کند و این تصویر ناظر به مقطعی از تاریخ است که به لحاظ زمانی مقارن با آغاز بیداری غرب بود.

فهرست کتاب ابن بطوطه

بخش نخست: سیّاح قصّه گو

• آشنایی با ابن بطوطه
• شگفتی های سفر

بخش دوم: سیری در اجتماع و فرهنگ و سیاست

• دنیای زن
• مدرسه
• خانقاه
• حکومت و دولت

برشی از متن کتاب ابن بطوطه

بخش دوم: سیری در اجتماع و فرهنگ و سیاست دنیای زن از خصوصیات بارز ابن بطوطه توجه او به زنان است. از شهر مقدس مذهبی مکه تا یمن و شیراز و آسیای صغیر و دشت قبچاق و هندوستان و مالدیو و چین و افریقای مرکزی هر جا که رفته کوشیده است تا تصویری زنده از صورت و سیرت زنان آن ناحیه را به دست دهد. شکل و شمایل، طرز پوشیدن لباس، آداب معاشرت و چگونگی برخوردها و موقعیت اجتماعی زنان نظر ابن بطوطه را به خود جلب می کند.

وی احساس خود را در برابر زن پنهان نمی دارد. برخلاف بسیاری از نویسندگان همزمان خود که از سخن گفتن درباره ی زن تن می زنند و ورود در منطقه ی ممنوعه ی علایق جنسی را جز در تاریک روشن ابهام آلود شعر و غزل روا نمی شمارند ابن بطوطه تا حدود زیادی مانند یک گزارشگرِ متین و خرده بین عصر حاضر سخن می گوید. در دو فصل اول کتاب که به معرفی شخص ابن بطوطه و زندگانی فردی او اختصاص داشت مطالبی از این مقوله آورده ایم. در فصل چهارم نیز به محدودیت هایی که مردمان آن روزگار درباره ی تعلیم و تربیت دختران قائل بودند اشاره خواهیم داشت.

تعلیم دختران و فرستادن آنان به مکتب اگرچه از نظر شرعی مجاز و حتی مستحسن بود اما جامعه ی محافظه کار و فروبسته ی آن زمان نمی توانست مخاطراتی را که در سر راه زنان بود نادیده بگیرد. تعلیم زن مستلزم مقداری آزادی برای او بود و اصولاً آزادی برای زن خطرناک شمرده می شد. بنابراین روش محتاطانه ای که برای توده ی مردم توصیه می شد این بود که آموزش دختران را به آن چه برای نماز و عبادت ضروری باشد محدود سازند و از تعلیم خط و شعر و غیره حذر کنند. ...

نویسنده: محمدعلی موحد انتشارات: نی