کتاب نامه های خلیل ملکی - امیر پیشداد

کتاب نامه های خلیل ملکی، اثر امیر پیشداد و محمدعلی همایون کاتوزیان توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

این کتاب اساسا به کار دو گروه می خورد: خوانندگانی که به تامل در تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در قرن بیستم - و به ویژه تاریخ نهضت ملی، حزب نیروی سوم و جامعه ی سوسیالیست ها، و پدیده ی غیر عادی خلیل ملکی - علاقه ی ویژه ای دارند، و پژوهندگان و تاریخ نگارانی که حرفه ی آن ها تحقیق در تاریخ آن دوران است. این نامه ها - صرف نظر از محض اطلاعات ریز مضبوط در آن ها که در جای دیگری نیست - باز هم ملکی را بازتر  و بی پوشش تر از پیش نشان می دهند. و چیزهایی از سادگی روان شناختی اش، از رک گویی بی امان و غیر سیاست مدارانه اش، از اعتماد به نفسش، از کم حوصلگی و حساسیتش نسبت به «حماقت» دیگران و بی اعتنایی آن ها به «عقل و منطق» و (به همین دلیل) از سهل انگاری اش نسبت به جنبه های عاطفی اعتقادات سیاسی، از مناعتش، از دست تنگی اش، از بیماری هایش، از روابط و مسائل خانوادگی اش و از چیزهای دیگری حکایت می کنند که فقط کسانی که او را خوب می شناختند با آن آشنایی دارند. نخستین نامه این مجموعه نامه ملکی به عبدالحسین نوشین است، در سال 1327. و آخرین نامه، نامه چهارم تیر 1348 اوست به امیر پیشداد، دو هفته پیش از مرگش. به این ترتیب، تا سال 1327، یعنی تا چهل و هفت سالگی ملکی و دو سه ماه پس از انشعاب دی ماه 1326 از حزب توده، نامه ای از ملکی در دست نیست. تازه، صرف نظر از نامه اش به نوشین و سه نامه سرگشاده اش که در پیوست آمده، نامه های این مجموعه از بهمن 1339 آغاز می شوند و در تیر 1348 به پایان می رسند. از خیلی از نامه ها شتابزدگی ملکی در نوشتنشان پیداست. ملکی معمولا با سرعت چیز می نوشت. ولی خیلی از این نامه ها را وقتی نوشته که مسافر همان جا منتظر بوده آن را از او بگیرد، چنان که در بعضی از آنها می نویسد «حتی فرصت دوباره خواندن آن را هم ندارم.»

فهرست

خلیل ملکی و نامه هایش مقدمه ی ویرایش دوم نامه های تهران، 1327 – 1341 نامه های اروپا، 1341 – 1343 نامه های پیش از زندان، 1343 – 1344 نامه های زندان، 1344 – 1345 نامه های پس از زندان، 1345 – 1348 نامه های سرگشاده

برشی از متن کتاب

نامه به امیر پیشداد تهران ، 19 آبان ماه 1340 دوست و رفیق عزیز دکتر پیشداد از این مسافرت و شناسایی نزدیک رفق خیلی خرسند هستم. هر چند از لحاظ چندی و چونی احساس تلخی نیز وجود دارد، اما روی هم رفته احساسی که حالا از رفقای اروپا دارم، مطلوب و شیرین است. مثلا نوشتن ان نامه به شخص شما برای من خیلی خوشایند است. در حقیقت، یکی از شیرین ترین خاطرات ایام توقف در پاریس از نو شناختن شما بود. البته این ارزیابی، ارزش سایر رفقا از نوع دکتر [حسن] مهاجری و [حسین] حسین زاده و دیگران را کم نمی کند. خیلی متاسفم که چرا نمی توانستم، و یا نمی خواستم – مدت زیادتر در اروپا بمانم و رفقا را بیشتر از نزدیک بشناسم تا به افکار همدیگر بیشتر آشنا شویم. امیدوارم آنچه به طور شفاهی فوت شد، در حدود امکان، به طور کتبی جبران شود ... امیدوارم مسائل مطوحه را جدا با همه رفقا به بقحث بگذارید و آنچه نکات تازه و جالب توجه یا خلاف آن چیزی باشد که از طرف من و رفقای تهران مطرح شده، برای من بنویسید تا بحث و تبادل نظر را در صورت لزوم ادامه دهیم. ضمنا حوادث نیز اوضاع را روشن تر می کند.  

نویسندگان: امیر پیشداد - محمدعلی همایون کاتوزیان انتشارات: مرکز