کتاب زندگینامه ی سیاسی مهندس مهدی بازرگان

معرفی کتاب زندگینامه ی سیاسی مهندس مهدی بازرگان

مرحوم مهندس بازرگان در صحنه ی سیاسی نیم قرن اخیر ایران چهره ای شاخص و پراهمیت بود و هیچ گرایش و جریان سیاسی نبود که او را نادیده بگیرد و موضعی مثبت یا منفی در برابر وی نداشته باشد. زندگی مهندس بازرگان چنان با رویدادها و تحولات سیاسی ایران معاصر گره خورده است که برای داشتن تصویری کامل از تاریخ معاصر ما، آگاهی از احوال و آثار و آرای او اجتناب ناپذیر است. جا دارد در همین زمان که اسناد و مدارک و سوابق و خاطرات آسان تر و سرراست تر در دسترس هست، هم عصرانش آنچه را درباره ی او می دانند و می اندیشند به صفحات تاریخ بسپارند.

طبیعی است که در چنین مواردی چون با تاریخی هنوز زنده سروکار داریم که معاصران خود با آن ارتباط و درگیری مستقیم دارند، در ارزیابی و تفسیر تعبیر وقایع و حتا در ثبت و نقل آنها دیدگاه های گوناگون وجود دارد و هر چند کوشش شود با روشی محققانه و مستند و به دور از جانبداری و جهت گیری درباره ی این رویدادها بررسی و سخنی گفته شود، باز حصول اتفاق نظر و وحدت آرا به سادگی میسر نخواهد بود. و نویسنده و خواننده هر دو آگاهانه یا ناآگاهانه تلقی و موضع و ایستار خاص خود را در نگریستن به وقایع زمانه ی خویش دارند.

لذا این کتاب و کتاب هایی از این نوع و نقطه نظرهای مطرح شده در آنها احیانا موافقان و مخالفانی خواهند داشت، جمعی را خواهند رنجاند و از تأیید جمعی دیگر برخوردار خواهند شد. اما قصد از نشر کتاب نه آن رنجش بوده و نه این تأیید، بلکه هدف فقط کمک به پیشبرد پژوهش تاریخی است و کوشش برای این که زمینه ی مساعدی برای طرح عقاید و نظرات و تعاطی آرا فراهم آید و هر مقوله و مطلب از دیدگاه های گوناگون بررسی و تحلیل شود و اساس کار برای رسیدن به حقیقت همچنان مفاد «... یستمعون القول فیتبعون احسنه» باشد.

برشی از متن کتاب زندگینامه ی سیاسی مهندس مهدی بازرگان

اولین تجربه های سیاسی سقوط رضاشاه موجب شد که هیئت حاکمه متزلزل شود و جنبش های  اصلاح طلب و انقلابی فعال شوند. مبارزه ی این جنبش ها با جریان محافظه کار حاکم، که می خواست نفوذ و قدرت سابق خود را به نحوی برقرار کند، داستان تحولات این دوره است. جنبش اصلاح طلب شامل چند گروه سیاسی بود از جمله حزب ایران و جبهه ی ملی. بازرگان در هر دو فعالیت داشت.

این فعالیت و آن مبارزات را در فصل دوم بررسی می کنیم. تحولات 32- 1320 از تبعید رضاشاه تا کودتایی که محمدرضاشاه را به کرسی قدرت نشاند دو ویژگی سیاسی به چشم می خورد: نخست سقوط نظام سیاسی قدیم و سپس مبارزه برای تعیین شکل نظام جدید. این تحول با اشغال ایران توسط نیروهای بیگانه آغاز شد و تا حدودی توسط حضور نظامی آنها به جریان افتاد.

تحولات مهم این دوره عبارتند از: 1- شکل گیری حزب توده که به ظهور و سقوط دولت آذربایجان انجامید، 2- شکل گیری جبهه ملی در اواخر دهه ی 20 که زمینه ی ملی شدن صنعت نفت را فراهم کرد اما سرانجام سرنگونی گرایش ملی و مشروطه خواه را به همراه داشت. این دو جریان سیاسی درواقع نماینده ی مبارزه طلبی اقشار گوناگون اجتماعی با صاحبان قدرت بودند. می خواستند ساختمان سیاسی مملکت را تغییر دهند.

نویسنده: سعید برزین انتشارات: مرکز