درباره کتاب امپراتوری فراموششده (جهان پارسیان باستان)
هر آنچه ما انسانهای امروز، از تاریخ میدانیم، بر اساس منابع و کتابهایی است که به دستمان رسیده، بر پایه همین آثار و نیز اشیاء و وسایل و گاهاً نماها و ساختمانهایی است که هنوز تا حدی استوارند؛ هر آنچه در کتابها نوشته شده باشد؛ بخش اعظم درک و دریافت من و شمای نوعی را شکل میدهد؛ پذیرش این ادراکات زمانی منطقیتر است که نگارندهای خودی، با اسناد و مدارک، شواهد و قرائن آن را نگاشته باشد. در میان تمام کتابهای بیشمار تاریخی اما از بزرگترین رخداد تمدن ایران، دوران امپراتوری هخامنشی، با حتی جستجو و کنکاش در میان آثار گذشتههای دور، نمیتوان رد و اثری از منبعی مکتوب به قلم پارسی را دید و این جای بسی تأسف است که منابع دسترسی ما به تاریخ اوج تمدنمان، نگاشتههای یونانیانی باشد که در موضع دشمن این مرز و بوم قرار داشته و هر آنچه خود پسندیدهاند و یا فهمیدهاند را ثبت کردهاند ونه واقعیت شکوهمندی و قدرتمندی این دوران طلایی را. از اینرو تا مدتهای مدیدی ایران باستان در نگاه غربیان و اروپائیان عامه و گاهاً خاصه، نگاهی کاملاً عکس و متفاوت از واقعیت بود.
سرزمین بدون فرهنگ و با جباریت و خشونت نه متمدن و در اوج. این نگاه متفاوت دور از حقیقت را بایستی تغییر داد، به هر روش ممکن و صحیح که یکی از آنها تألیف و گردآوری کتابهایی از آثار به جای مانده از این تمدن بزرگ است تا علاوه بر حفظ میراث گذشتگان، ذهنیتی درست از این دوران پرشکوه را به جهانیان بنمایانیم. در همین راستا در چندین دهه اخیر برخی بزرگان دغدغهمند اقدام به نگارش و گردآوری آثاری در این زمینه نمودهاند که کتاب «امپراتوری فراموش شده جهان پارسیان باستان» از آن جمله است؛ کتاب علاوه بر مطالبی که بر پایه شواهد و مستندات نگاشته شده اما دارای تصاویر فراوان و بسیار با کیفیتی با موضوع هر آنچه از این دوران به جای مانده میباشد که درموزههای مختلف جهان نگهداری شده و با برپایی نمایشگاهی که با همکاری برخی موزههای بزرگ اروپایی همچون لوور و موزه ملی ایران صورت گرفت، آثار گرانبهای این تمدن به طور یکجا به نمایش گذاشته شد؛ و این خود بزرگترین مدرک و سند نگاشتههای کتاب است.
همکاری گروهی از تاریخ پژوهان ایرانی و غیر ایرانی به سرپرستی جان کرتیس (مدیر بخش خاورمیانهباستانی موزه بریتانیا) و نایجل تالیس (دستیار ویژه بخش خاورمیانه باستانی موزه بریتانیا) و البته با ویراستاری فرخ مستوفی، عامل انتشار این کتاب شده که در 12 فصل کلی با تأکید بر مرکزیت امپراتوری هخامنشی تدوین شده است. از جمله ویژگیهای مهمی که در این اثر به آن پرداخته شده، تأکید بر ساخت کاخهای با شکوه و در کنار آن ایجاد نظامی کارآمد در بخشهای اداری و ارتباطی است که بایستی به مردم ایران و جهان شناسانده شود. پرداختن به هنر نیز از اموری است که به طور واضح و مبرهن مشخصه این دوران است و از تزئینات کاخها، لوازم تزئینی و جواهرات زنانه همچون گوشوارهها و دستبندها و ظروف سفره شاهانه که تصاویر آنها به زیبایی در کتاب جای گرفتهاند؛ میتوان به آن پی برد. همچنین پرداختن به مسائل فرهنگی و نیز علمی از دیگر اقداماتی است که در دوران دویست ساله هخامنشی به آن پرداخته میشد و جزئیات این مهم نیز در این اثر منعکس شده است که آگاهی از آن مطالعه این کتاب پربها را میطلبد. کتابی که در قطع، تصویر روی جلد، نوع کاغذ صفحات، تصاویر با کیفیت و واقعی، همگی همچون دوران سراسر شکوه هخامنشی پر ابهت جلوه کرده که به نوعی معرف موضوع ارزشمند کتاب هستند.
برشی از متن کتاب امپراتوری فراموششده (جهان پارسیان باستان)
در تعدادی از کاخهای آپادانا قابهای سنگی با نقش برجستههای کمعمق، در اطراف پلکان منتهی به پشتبام و درگاهها به چشم میخورند. هخامنشیان در کاربرد این نقشهای برجسته با آشوریان متفاوتند. آشوریان از این نقشبرجستهها در دیواره داخلی اتاقها استفاده میکردند. بهترین نمونه نقش برجستههای سنگی شاهنشاهی هخامنشی در کاخ آپادانای تخت جمشید قرار دارد. در دو سوی شمال و شرق این کاخ، دو پلکان با مجموعهای از نقش برجستههای استادانه کار شدهای قرار گرفته است که تصویر آینهای یکدیگرند. در هر دو نمای شمالی و شرقی، در یکسو پیکره 23 هیئت نمایندگی از سراسر قلمرو شاهنشاهی ایران دیده میشود که هدایا و خراج به همراه آوردهاند و در سوی دیگر، صفی از بزرگان و نجیبزاده گان و ملازمان و محافظان مادی و پارسی قرار گرفتهاند .
در مرکز هر نما، تصویر پادشاه قرار دارد که بر تخت نشسته است. بخشهایی از این نقشبرجستهها تخریب یا برده شده است. «بنای مرکزی»، کاخ خشایارشا، کاخهای G و H و کاخ داریوش از دیگر بناهای دارای پلکان حجاریشده در تخت جمشید است. در این نقشها میتوان تصویر بزرگان ملبس به جامه مادی و پارسی یا پیکرهایی در لباس مادی و پارسی را دید که در حال حمل غذا و نوشیدنی و حیوانات زنده، از پلکان بالا میروند. نقشبرجستههایی مشابه اینها در کاخ شاور شوش هم وجود دارد. چنین به نظر میرسد که تمام این نقشبرجستهها در اصل رنگآمیزی میشدند … بزرگترین نقش برجسته درگاهی متعلق به تالار صدستون تختجمشید است. در تصویر واقع بر چهار درگاه ایوانهای شمالی و جنوبی این تالار، ردیف محافظان پادشاه بر تخت نشسته دیده میشوند که اهورامزدا در بالای سرشان قرار دارد. درگاههای کوچکتر دیوارهای کناری هم، پادشاه یا قهرمانی را در حال مبارزه با هیولا یا دیوی نشان میدهد. این نقشها داخل قاب و رنگآمیزی شده و با تاج و دستبندهای طلایی تزئین شده بودند. نقش برجستههای درگاهی را میتوان در حرم، عمارت مرکزی، کاخ داریوش و کاخ خشایارشا هم دید.
علاوه بر نقشهای توصیف شده تصاویری دیگری هم مانند شاه و ملازمان و در کاخ داریوش تصویر شاه و ولیعهد را میتوان مشاهده کرد. مایکل رف نشان داده که سنگتراشانی که کار در آپادانا را برعهده داشتهاند؛ احتمالاً در گروههایی سازماندهی میشدند و هر گروه علامت خاص خود را بر کارش نقش میزد. تصویر دو الماس به ویژه رایج بوده. ما نام شمار کمی از دستاندرکاران تختجمشید را میدانیم، آن هم فقط به این دلیل که نامشان در فهرستهای به زبان عیلامی برای پرداخت دستمزد ثبت شده است. نام هنرمندان سنگتراش به خاطر دستاوردهایشان ثبت نشده و مطابق سنت قدیمی آشوری که نام هنرمندان علنی نمیکردند، محفوظ مانده است. برخلاف یونان، معمولاً در خاور نزدیک باستان رسم نبوده که از شایستگی هنرمندان قدردانی شود؛ چه رسد به اینکه شناخته شوند.
فهرست
پیشگفتار ویراستار چاپ فارسی پیشگفتار نیل مک گرگور (مدیر موزه بریتانیا) پیشگفتار ویراستاران چاپ انگلیسی نقشهها
فصل اول: تاریخ شاهنشاهی پارسیان
فصل دوم: زبانها و کتیبههای دوره هخامنشی
فصل سوم: رمزگشایی خط میخی هخامنشیان
فصل چهارم: باستانشناسی دوران هخامنشی
فصل پنجم: کاخهای هخامنشی
فصل ششم: سفره شاهانه
فصل هفتم: جواهرات و زیورآلات
فصل هشتم: دین و آداب و رسوم و تدفین
فصل نهم: دستگاه اداری و شاهنشاهی هخامنشی
فصل دهم: حملونقل و جنگافزار
فصل یازدهم: ایران و یونان
فصل دوازدهم: میراث باستانی ایران
فهرست شاهان هخامنشی و گزیده واژگان
ضمیمه: جانوران دوران هخامنشی کتابنامه
- جهان پارسیان باستان
- ویراستاران انگلیسی: جان کرتیس - نایجل تالیس
- به کوشش: فرخ مستوفی
- انتشارات: کتاب آمه
نظرات کاربران درباره کتاب امپراتوری فراموش شده
دیدگاه کاربران