کتاب انقلاب اسلامی ایران | مصطفی ملکوتیان

درباره‌ی کتاب انقلاب اسلامی ایران مصطفی ملکوتیان

کتاب انقلاب اسلامی ایران نوشته‌ی مصطفی ملکوتیان، کتابی برای درس دو واحدی انقلاب اسلامی ایران می باشد که با قلمی روان در دو بخش نگارش یافته است: 1- زمینه ها، علل و عوامل وقوع انقلاب اسلامی؛ یک رهیافت فرهنگی 2- بازتاب جهانی انقلاب اسلامی

بخش نخست این پژوهش، به معرفی زمینه ها، علل و عوامل وقوع انقلاب اسلامی و تأکید بر رهیافتی علمی، منطقی و واقع گرا در این زمینه پرداخته است که شامل چهار فصل رهیافت علمی، پیشینه تحولات کشور، قدرت سیاسی و نیروی اجتماعی است.

بخش دوم، به بیان بازتاب ها، تأثیرات و امواج جهانی انقلاب اسلامی اختصاص دارد که شامل مباحث محورهای مختلف بازتاب های نظری و عملی انقلاب اسلامی در جهان و انقلاب اسلامی، نظام بین الملل و آینده غرب است. رهیافت حاکم بر این بخش نیز مبتنی بر همان رهیافت علمی بیان شده در بخش نخست است؛ هر چند بیان این امر همانند بخش نخست کتاب، خود را در عناوین و تیترها نشان نمی دهد. هم چنین، در پیوست کتاب، مطلبی با عنوان «انقلاب های رنگی» در آسیای مرکزی و قفقاز و تمایز آن ها از انقلاب های واقعی آمده است.

انقلاب اسلامی ایران از انقلاب های بزرگ اجتماعی است که مور توجه بسیاری از تحلیل گران مسائل سیاسی و اجتماعی بوده است. از این رو با رویکردهای مختلف جامعه شناختی، روان شناختی، سیاسی یا اقتصادی سعی کردند به تحلیل انقلاب اسلامی بپردازند. اما بسیاری از تحلیل گران معروف مسائل سیاسی – اجتماعی و انقلاب ها هم چون تدا اسکاچپول و میشل فوکو اعتراف کرده اند که انقلاب اسلامی ایران، متمایز از سایر انقلاب هاست و از همین رو تلاش کرده اند این انقلاب را با توجه به ویژگی های خاص آن که بر پایه تفکر شیعی است، با رهیافتی متفاوت از رهیافت های گذشته خود تحلیل نمایند.

بخشی از کتاب انقلاب اسلامی ایران مصطفی ملکوتیان

بخش نخست: زمینه ها، علل و عوامل وقوع انقلاب اسلامی؛ یک رهیافت فرهنگی

فصل اول: رهیافت علمی

گفتار دوم: معرفی چند دیدگاه مشهور فرهنگی

الف: نظریه پرداز بزرگ انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره)

امام خمینی که نقش هایی هم چون، ایدئولوگ، فرمانده انقلاب و معمار نظام جدید و کارکردهای مختلف رهبری نظیر تدوین راهبردها و تاکتیک های حرکت انقلابی را به دقت تدوین و اجرا کرد، در اعلامیه ها و سخنرانی های پیش و بعد از وقوع انقلاب  در پاسخ به چیستی، چرایی و چگونگی وقوع انقلاب اسلامی به یک رهیافت تمام عیار فرهنگی معتقد است. ایشان انقلاب های پیشین معاصر را انقلاب های دنیوی، ولی انقلاب ایران را الهی و نتیجه یک نهضت اسلامی می داند.

به نظر ایشان، آسیب های انقلاب و جمهوری اسلامی بیشتر درونی است و یکی از مهم ترین آن ها می تواند تفرقه میان نخبگان، مسئولان، نهادهای نظام یا میان مردم و دولتمردان باشد.

در دیدگاه حضرت امام، صدور انقلاب یک وظیفه ی حتمی است؛ زیرا اسلام دینی جامع و جهانی است. البته ملت ها باید داوطلبانه پذیرای این پیام باشند نه با شیوه های نظامی و مداخله گرانه. ایشن تعقیب راهبرد وحدت در جهان اسلام و تبلیغات فرامرزی را از شیوه های صدور انقلاب دانسته، و بر این باور بودند که اگر نیت خالص باشد، انقلاب به همه جا می رسد.

به نظر امام خمینی رمز وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی را باید در تغییر درونی یا تغییر نفس های مردم، یعنی ایمان و اسلام خواهی، درخواست تشکیل حکومت اسلامی، اتکال به خداوند، شهادت طلبی، وحدت ملت بر مبنای اسلام و اعتماد به نفس آنان جستجو کرد:

رمز پیروزی شما اول ایمان ثابت و بعد وحدت کلمه [بود].

اساس این نهضت از دو جا سرچشمه گرفت: یکی از شدت فشار خارجی و داخلی و اختناق های فوق العاده … و یکی دیگر آرزوی ما برای یک حکومت اسلامی و یک حکومت عدل.

ما به قدرت طبیعی بر این مشاکل و بر این مصیبت هایی که وارد شده است، فائق نیامده ایم … ما به اینها که غلبه کردیم، ملت ما که در این نهضت پیروز شد، این فقط برای اتکال به خدا بود.

ما می دانیم که این انقلاب بزرگ که دست جهان خواران و ستمگران را از ایران بزرگ کوتاه کرد، با تأییدات غیبی الهی پیروز گردید.

در ادامه به بیان دیدگاه های امام درباره ی اوضاع ایران پیش از انقلاب و چند نقطه اشتراک و افتراق میان دیدگاه های ایشان و نویسندگان خارجی می پردازیم.

یک. اوضاع ایران پیش از انقلاب

به نظر امام خمینی ویژگی های رژیم پهلوی و اوضاع ایران پیش از انقلاب را که در وقوع انقلاب مؤثر بود، می توان چنین بیان کرد:

• ترویج انواع فساد (مانند کشف حجاب و غیره) به منظور تخریب قوه تفکر مردم و خودباختگی و انحراف اذهان از مسائل واقعی. …

کتاب زمینه ها، عوامل و بازتاب جهانی انقلاب اسلامی ایران تالیف مصطفی ملکوتیان توسط انتشارات دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است.