سید ذبیح الله صفا شهمیرزادی نویسنده، مترجم و پژوهشگر آثاری با درون مایه حماسه پژوهشی و تاریخ ادبیات است. پیشینه آثار ذبیح الله صفا به روشنی نشان می‌دهد که چرا او را عنوان پدر تاریخ ادبیات ایران ملقب نمودند.
در مطلب این صفحه از کتابانه، بیوگرافی ذبیح الله صفا را مرور می‌کنیم و چند صباحی را به لطف کلمات به تماشای لحظات مهم زندگی او می‌نشینیم. اگر از علاقه مندان به مطالعه کتاب های درباره ادبیات و دوستدار آثار ذبیح الله صفا هستید، با ما همراه باشید!
ذبیح‌الله صفا، فرزند سیدعلی اصغر شهمیرزادی، از بازرگانان شهر بابل بود. او در اردیبهشت سال 1290 شمسی در شهمیرزادِ سمنان به دنیا آمد. صفا تا انتهای دوران ابتدایی را در شهر بابل سپری کرد و پس از آن، جهت ادامه تحصیل عازم تهران شد. او سابقه تحصیل در بهترین دبیرستان‌های تهران، یعنی دبیرستان‌های سیروس و دارالفنون را دارد. در سال 1312 آقای صفا هم‌زمان با به پایان رساندن تحصیلات متوسطه در تهران، برای آینده تحصیلی خود تصمیمات مهمی گرفت. پدر تاریخ ادبیات ایران پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان، دانشجوی دو رشته ادبیات و تعلیم و تربیت در دانش‌سرای عالی و دانشکده ادبیات شد؛ پس از آن تا مقطع دکترا برای پژوهش در زمینه تاریخ ادبیات و حماسه پژوهی که دغدغه چندین و چند ساله‌اش بود، تلاش کرد. در سال 1321 رساله ذبیح الله صفا با عنوان «حماسه سرایی در ایران» پذیرفته شد و مدرک دکترایش را دریافت نمود.
مطابق با بیوگرافی ذبیح الله صفا، او در سال 1316 به عنوان دبیر ادبیات فارسی در مقطع متوسطه دوم شروع به فعالیت کرد. دبیرستان‌های تهران میزبان حضور ارزشمند او در آن سال‌ها بودند. سال 1321 سالی بود که سرنوشت، آقای صفا را به کرسی دانشیاری دانشگاه تهران نشاند؛ آن‌هم در رشته‌ای که مدت‌ها بود عقل و روحش را به تسخیر خود در آورده بود؛ رشته ادبیات فارسی! این اتفاق، آغازی بود برای تلاش‌ها و پژوهش‌های ذبیح الله صفا که ثمره‌اش رسیدن به بالاترین درجه استادی در سال 1340 بود. ایده بهترین کتاب ذبیح الله صفا در همان سال‌ها شکل می‌گرفت و این عطش تجربیات مختلف در پناه ادبیات، او را به تدریس این رشته با سِمَت استاد مهمان در دانشگاه هامبورگ آلمان مشتاق کرد. پس از حدود دو سال تدریس در آلمان، ذبیح الله صفا کوله‌بار سفر را به قصد بازگشت به ایران بست و تا سال 1348 به عنوان مدیریت گروه ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، فعالیت‌های درخشانی داشت.
ذبیح الله صفا با عشقی وصف نشدنی، در عرصه‌های ترجمه و پژوهش ادبیات فارسی فعالیت می‌کرد اما، از همان دوران دانشجویی فرصت همکاری با مجله دانشکده ادبیات تهران برای او مهیا شد. بدون شک بهترین کتاب ذبیح الله صفا حاصل تلاش او در این دوران طلایی از زندگی‌اش بود؛ بزرگمرد تاریخ ادبیات ایران به عنوان سردبیر و مدیر نشریات مهم دانشگاهی فعالیت داشت و درعین حال، یکی از نویسندگان اصلی دانش‌نامه ایرانیکا بود. پیش از مدیریت نشریه دانشگاه تهران نیز مجلات معتبر و مهم کشور مانند جلوه، مهر، سخن، تعلیم و تربیت و یغما میراث‌دار گوشه‌هایی از قلم ذبیح الله صفا بوده‌اند.
شاید در کتاب های ذبیح الله صفا رگه‌هایی از عشق زمینی دیده نشود اما، بدون شک ندیدن مهر بی‌پایان او به ادبیات فارسی، عرفان و فلسفه و نمود آن در آثارش منصفانه نیست! البته خوب است بدانید که عشق به معنای جاری و عیانِ زمینی نیز در زندگی آقای صفا حضور داشته است. ایشان در ازدواج دوم خود با بانویی آلمانی‌تبار، معنای عشق را فراتراز مرزهای ایران زیست. ثمره این ازدواج، دو فرزند با نام‌های مهرداد و یاسمین است.
ارائه رساله "حماسه سرایی در ایران" در سال 1321 نقطه عطف آثار ذبیح الله صفا است. نام او به لطف ارائه این رساله در کنار برترین اساتید دانشگاه تهران قرار گرفت و او این فرصت دوستی را تا سالیان سال غنیمت شمرد.
ملک الشعرای بهار، استاد سعید نفیسی و استاد فروزان‌فر در مسیر پژوهش‌های ادبی و حماسه پژوهشی، ذبیح الله صفا را با تمام وجود همراهی کردند.
[caption id="attachment_305690" align="aligncenter" width="550"]
ذبیح الله صفا، نفر سوم از چپ[/caption]
همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، دکتر صفا طی سال‌هایی سابقه تدریس در دانشگاه هامبورگ آلمان را داشتند. همچنین ایشان در سِمَت استادی تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران میهمانِ دانشگاه‌های مهم آسیا، آمریکا و اروپا بوده‌اند که مهر تایید دیگری بر سواد پژوهشی و آموزشیِ ایشان است.
اگر بخواهیم به اسامی شاگردهای استاد ذبیح الله صفا اشاره کنیم، بدون شک مجالی برای صحبت‌های دیگر باقی نمی‌ماند. ایرج افشار، دکتر نصرت الله امامی، دکتر قدمعلی سرامی و دکتر سید محمد ترابی، از دانشجویان دیروز در محضر استاد صفا بوده‌اند که محققان زبده امروز هستند.
ذبیح الله صفا بعداز مدت‌ها سکونت در کشور آلمان به همراه همسر و فرزندان خود، سرانجام در اردیبهشت ماه سال 1377 در شهر لوبک آلمان، زادگاه همسر آلمانی تبارِ خود، چشم از جهان فرو بست.
پدر تاریخ ادبیات ایران، لقبی است که بیش از هرکس برازنده ذبیح الله صفا است؛ مردی از دیار نویسندگان و از تبار پژوهشگران! مردی که عاشقانه می‌آموخت و عاشقانه‌تر آموزه‌هایش را به دیگران انتقال می‌داد.
آثار ذبیح الله صفا تاریخ را از حمله اعراب تا آغاز دوره قاجار و دیگر دوران‌ها به بهترین شکل ممکن روایت کرده است؛ روایت‌هایی که حق مطلب را تماما ادا نموده‌اند.
تحلیل‌های بی‌نظیر ایشان در کتاب‌های پنج یا هشت جلدی محققان غربی را هم به شگفتی وا داشته است. این یعنی، بی انصافی است اگر از کنار کتاب های ذبیح الله صفا و لقبی که برای ایشان در نظر گرفته‌اند، بی‌تفاوت گذر کنیم.
ارائه تحقیق و کتاب ارزنده «حماسه‌سرایی در ایران» به عنوان رساله دکتری، آغاز درخشش ذبیح الله صفا در زمینه شناخت اساطیر شاهنامه بود؛ آغازی که بیش از هفتاد و پنج سال از انتشارش می‌گذرد اما، هنوز هم که هنوز است در بحث حماسه پژوهشی رقیب ندارد! بزرگانی همچون دکتر مهرداد بهار و سایر اساتید این حوزه بارها و بارها این رساله را مرجع قابل اطمینان آثار خود قرار داده و تحت تاثیر بیان شیوا و دقت نگارش ذبیح الله صفا بوده‌اند. بررسی مفصل جشن‌ها و آداب و رسوم کهن به همراه گزیده‌هایی از اشعار بهترین شاعران پارسی زبان از دیگر دلایلی است که آثار او را خواندنی‌تر می‌کند. قلم صفا بیشتر در باب فرهنگ ایران و تاثیراتی که بر جهان گذاشته است رقم می‌خورد و به همین دلیل، بازتابی جهانی کتاب‌های او به عنوان یک حماسه‌پژوه تحسین برانگیز است.
ذبیح الله صفا مترجم و مصحح آثار ارزشمندی مانند اسرار التوحید بوده است. اگر بخواهیم به مهم‌ترین آثار او در زمینه ترجمه اشاره کنیم، بختیارنامه، دیوان سیف الدین محمد فرغانی، داراب نامه طرسوسی، دیوان عبدالواسع جبلی در راس این فهرست قرار دارند. همچنین ایشان کتاب‌های مهم بسیاری در باب سیاست و تاریخ علم و ادب در ایران ترجمه کرده‌اند که می‌توانید به فراخور علاقه‌تان از مطالعه آن کتاب‌ها لذت ببرید.
[caption id="attachment_305692" align="aligncenter" width="600"]
معروف ترین و بهترین کتاب ذبیح الله صفا[/caption]
وبسایت کتابانه تا به امروز، یدی طولانی در ارائه کتب فاخر و ارزنده مانند آثار ذبیح الله صفا داشته است. شما می‌توانید کتاب‌های دلخواه خود از این نویسنده حماسه پژوه را از طریق وبسایت سفارش داده و پس از طی فرایند ثبت سفارش، در هر کجای ایران که هستید، کتاب‌ها را درب منزل تحویل بگیرید.
۷ روز ضمانت بازگشت وجه
ضمانت اصالت کالا
۷ روز هفته ۲۴ ساعته
امکان پرداخت در محل
امکان تحویل در محل
