کتاب خاطرات اشرف پهلوی

درباره کتاب خاطرات اشرف پهلوی

تاریخ سراسر فراز و فرود را آنانی می‌سازند که با نقش‌های سپید، سیاه و اغلب خاکستری حادثه ساز می‌شوند. اتفاقاتی را رقم می‌زنند که گاه سال‌ها و قرن‌ها بر سرنوشت مردمان آینده و نسل‌های بعد اثر گذاشته و زندگی‌شان را در مسیری دیگر می‌نهد. از این‌رو مطالعه و بررسی زندگی این شخصیت‌ها و افراد می‌تواند در ارائه‌ی بینشی صحیح‌تر به مخاطب و خواننده نقشی اساسی داشته باشد. آنان را با تصمیمات، کنش‌ها و واکنش‌ها، موقعیت‌ها و رخدادها آشنا نموده تا ضمن آشنایی با تاریخ سازان کشور، درس‌ها و عبرت‌ها را بیاموزند. در این میان، خاطرات و زندگی‌نامه‌ها مؤثرتر از دیگر آثار به چشم می‌آیند.

کتاب خاطرات اشرف پهلوی از این دست آثار است که روایت‌گر تاریخ از زبان شخصیتی است که از زنان قدرتمند دربار پهلوی محسوب می‌شود؛ تا آنجا که قدرت و نفوذی که بر محمدرضا شاه داشت قابل توجه می‌نماید. او خاطرات این کتاب را در حالی می‌نگارد که در نیویورک در تبعید است، اذعان می‌دارد که مطالب کتاب را در عین صداقت و راستی می‌نگارد و از اینکه تهمت‌های زیادی به وی وارد شده است، به شدت ناراحت است. به اعتقاد او و طبق بیان وی بسیاری از آثار و مدارکش در تهران به آتش کشیده شد و از این رو مطالب این کتاب را با تکیه بر خاطراتی که در ذهن دارد بیان می‌کند. خاطراتی که از زمان ولادت او و برادرش را در برمی‌گیرد و با دوران کودکی‌شان در زمان سلطنت پدرش، رضاشاه، ادامه می‌یابد.

خاطرات او با نمایاندن اوضاع فرهنگی، چهره‌های شهری، مقایسه‌هایی که بین تهران به عنوان پایتخت با دیگر شهرهای بزرگ همچون پاریس انجام می‌دهد، بخش‌هایی از زندگی خصوصی خود و برادرش و سپس اوضاع سیاسی و جزئیاتی که به یاد می‌آورد، نقش‌ها و اقداماتی که در این راستا داشته است و حتی القابی که به وی داده شده و مانند این‌ها از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب هستند.

نکته‌ی قابل توجه این کتاب این است که ناشر در خلال مباحث و البته در بخش ابتدایی کتاب اذعان داشته است که نویسنده در تمام کتاب از بیان واقعیات مسلمی در زمینه‌ی خلقیات شخصی و رخدادهای فردی مربوط به خود تا اقدامات سیاسی مربوط به کشور خودداری نموده و هرآنچه صورت گرفته را طبق سلیقه‌ی خود بیان نموده است که نوشته‌های پاورقی که بر ضد متن کتاب هستند خود گویای این امر هستند؛ اما با همه‌ی این‌ها و با تمام اختلافاتی که در متن کتاب ملاحظه می‌کند اما به متن اصلی وفادار بوده و هرآنچه نویسنده نگاشته را به چاپ رسانیده است. همانند تمام آثار دیگر قضاوتی در این مورد نمی‌شود و همه داوری‌ها را به خوانندگان و مخاطبان محترم ارجاع می‌دهیم که خود طبق دانسته‌ها و تحقیقات خود به مطالب و داوری بپردازند.

برشی از متن کتاب خاطرات اشرف پهلوی

پدرم نقش و وظیفه‌ای را که برای خودش تعیین کرده بود؛ بی‌اندازه حائز اهمیت بود، زیرا او تنها با قدرت اراده و عزم راسخ خود می‌خواست ایران را از قرون وسطی به عصر جدید برساند. کاری که جریان تحول آن در اروپای غربی قرن‌ها به طول انجامیده بود. یکی از کارهای مهمی که رضاشاه برای دگرگون ساختن کشور در نظر داشت بکند؛ ایجاد یک دولت قوی مرکزی بود. برای نیل به این هدف ده سال تمام وقت و همّ خود را صرف آرام کردن عشایر مهم (بختیاری‌ها، قشقایی‌ها، کردها و لرها) کرد و آن‌ها را زیر فرمان خود درآورد.

و چون در مملکت یک زیربنای پیشرفته، جاده‌های ارتباطی و شبکه‌ی ارتباطی (که از اولویت‌های اساسی رژیم او بود) وجود نداشت، پس از ده‌ها مأموریت نظامی و لشکرکشی به مناطق دور که دسترسی به آن‌ها دشوار بود، آرامش کامل در کشور حاصل شد. هرچند که این لشکرکشی‌ها با نفرات پیاده و سوار و با حمل تجهیزات و مهمات با قاطر عملی شده بود، پدرم خوب می‌دانست که دوران سواره نظام و پیاده نظام به پایان رسیده است.