کتاب نقد دیالکتیک دستگاه مند

معرفی کتاب نقد دیالکتیک دستگاه مند

دیالکتیک یکی از ابزارهای فلسفه و نظریه ای درباره ی سرشت منطق می باشد که تضاد عوامل مختلف فلسفی را با هم بررسی می کند. به عبارت دیگر هر گاه دو دیدگاه فلسفیِ کاملاً مجزا با هم در تضاد و ستیز باشند و با تلفیق این دو دیدگاه یک نظریه جدید و مشخص به وجود آید دیالکتیک رخ داده است. نویسنده سعی کرده است با نقدی که به دو نوشته دیالکتیک "دستگاه مند" و یا "نظام مند" انجام می دهد، فهمیدن این گرایش را برای عموم مردم آسان کند.

او قصد دارد با تلاش در نقد نظری، دعوتی برای اندیشیدن و گفت و گویی نقادانه ترتیب دهد و مخاطب را با پیشینه های اصلی این دیدگاه در مباحث مارکسیستی و نقد آن ها آشنا کند. خسروی علاوه بر نقد دیالکتیک دستگاه مند آثاری از هانس گتورگ بکهاوس، هلموت رایشلت و ولفگانک فریتزهاوک را نیز در این زمینه ترجمه کرده و به خواننده ارائه می دهد تا بتواند یکی از مبانی ویژه ای که در اروپای غربی و آمریکا و کانادا به گرایش دیالکتیک دستگاه مند و یا سرمایه مشهور شد را مورد کنکاش و بررسی قرار دهد. همچنین با ترجمه بخش کوتاهی از آثار این فیلسوفان بزرگ تصویر روشنی از بحث های آن دوره و نقد به پیشگامان و پدران فکری دیالکتیک دستگاه مند را در اختیار علاقه مندان قرار می دهد.

برشی از متن کتاب نقد دیالکتیک دستگاه مند

بحث ما درباره مفهوم رقابت و سرمایه واقعاً موجود، مادام که به مثابه سرمایه موجود به حوزه پژوهش عمومی تعلق می گیرد نشان داد که از دید مارکس نظریه بورژوایی واجد یک سوء تفاهم محوری است. این نظریه سراسر نادیده می‌گیرد که کل روند سرمایه دارانه را از منظر سرمایه‌داران منفرد می‌بیند یعنی کسانی که این روند در هیئتی وارونه به آن ها عرضه می شود/ همان طور که می دانیم کاپیتال با نقد فرمول ثلیث به پایان می رسد، همان آموزه ی رازورزانه درباره عوامل گوناگون تولید که همه آنه ا را در افزایش ارزش در محصول نهایی دخیل می داند.

در حالی که روشن شد که این نگرش همچون تفسیری با سمت و سوی طبیعی از این واقعیت ناشی می‌شود که مزد کار بهره وران نزد سرمایه‌داران منفرد عناصری هستند که در تشکیل قیمت نقش ایفا می‌کنند و به مثابه هزینه در محاسبات وارد می شود. آدام اسمیت این هزینه‌ها را در عین حال در محاسبه سودی وارد می‌کند که بنگاهدار تا حدود معین می تواند برای خود پیش بینی کند. زیرا بنگاهدار جهت گیری اش به سوی نرخ سود میانگینی است که از هر سرمایه ای حاصل خواهد داد. ساختمان نظری مقوله مزد کار نقش مرکزی بازی می‌کند زیرا پنهان می‌کند که تقسیم ارزش به مقوله های مختلف با شکل کار مولد ارزش یکی و همان شکلی که برعکس پوشیده می دارد که این کار مادام که سرشت اجتماعی ویژه کارمزدی را دارد ارزش آفرین است.

بنابراین چنین به نظر می‌آید که هر کاری بنابر سرشت خود کارمزدی است و این شالوده پنهان و مرموز همان آموزه ای است که به نیروی رازآمیز عوامل تولید باور دارد. وقتی کار همیشه با کارمزدی مطابق و هم ساز باشد در آن صورت شکل اجتماعی که در آن تولید کنندگان بی ساز و برگ در برابر شرایط کار بیگانه رودررو قرار می‌گیرد، شکلی مطابق و همسان با هستی مادی شان تلقی خواهد شد. در این صورت وسایل کار به خودی خود سرمایه اند و زمین به خودی خود مالکیت بر زمین است. شکل اجتماعی فرایند تولید در شکل طبیعی وارونه می شود و با فرآیند ساده کاری یگانه دانسته می‌شود که شالوده همه شکل بندی های اجتماعی به مثابه پیش شرط زندگی انسان است.

درآمدهای گوناگون مدیون نقشی می‌شود که وسایل مختلف تولید دارند یا نقشی که کار در فرآیند ساده تولید دارد. وظیفه ی نظریه اقتصادی این است که فرانمود دروغین را در هم شکند. در چندین نمونه از نقد مارکس به نظریه کلاسیک برژوایی می‌توان دید که این نظریه تا کجا کامیاب بوده است. اما ناکام ماندن این نظریه اقتصادی در تحلیل نهایی ناشی از سرشت غیر قابل رویت مقولات است. مارکس علت این ناکامی را این نیز می‌داند که روش نظریه بورژوایی همیشه نسبت به برابرایستای خود خارجی باقی می ماند و این فاصله به نوبه خود بر شکل بازنمایی کل فرایند اثر می‌گذارد مارکس به این قضیه فقط در حاشیه و در واقع فقط در ارتباط با ریکاردو اشاره می کند.

فهرست کتاب نقد دیالکتیک دستگاه مند

• درآمد
• نقد تئوری سرمایه داری ناب و دیالکتیک سرمایه
• بخش نخست: اونو و سکین؛ هیاهو برای هیچ؟ - کمال خسروی
• نقد گرایش دیالکتیک دستگاه مند
• بخش دوم: معاصران و چشم اندازها؛ سبکی تحمل ناپذیر بار دیالکتیک - کمال خسروی
• درباره دیالکتیک شکل ارزش: هانس - گئورگ بکهاوس
• درباره رابطه روش منطقی و روش تاریخی - هلموث رایشلت
• کاپیتال خوانی تازه - ولفگانگ فریتز هاوگ
• نقدی بر دیالکتیک دستگاه مند - برتل اولمن