کتاب گلستان سعدی | خطیب رهبر

درباره‌ی کتاب گلستان سعدی | خطیب رهبر

"گلستان سعدی" کتابی زیبا و خواندنی از مجموعه آثار استاد بزرگ، سعدی شیرازی، شاعر قرن هفتم می باشد. سعدی، گلستان را به شیوه ی خواجه عبدالله انصاری و قاضی حمیدالدین بلخی و پس از انتشار کتاب بوستان، با نثری مسجع و در هشت باب، با موضوعات و مباحثی مختلف هم چون عشق و جوانی، ضعف و پیری، آداب صحبت کردن، مزایای قناعت و سکوت اختیار کردن، تاثیر ادب سیرت پادشاهان و اخلاق درویشان به رشته ی تحریر درآورده و از جایگاه بسیار ویژه ای در میان اذهان دوستداران ادبیات و شعر فارسی برخوردار است. امروزه کم تر کسی پیدا می شود که نام این اثر را نشنیده و یا نخوانده باشد؛ ویژگی های برجسته و استقبال افراد از "گلستان" موجب گردیده که برخی اندیشمندان به تصحیح و روان سازی آن اقدام نموده و در نتیجه، علاقه مندان را در فهم و درک مفاهیم آن یاری رسانند. از همین روی مولف، با به کارگیری از گفتاری ساده، روان و صریح، سعی بر این داشته تا معنی لغات و واژه های دشوار را بیان نموده و با ارائه ی شرح هایی مفصل و روشن، تفسیر ابیات پیچیده را برای مخاطب آسان تر نماید. خواننده با مطالعه ی این اثر قادر خواهد گردید که به راحتی با مفهوم و مقصود شاعر آشنا شده و از خواندن تک تک بیت ها لذت ببرد.

کتاب گلستان سعدی به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر در انتشارات صفی علیشاه به چاپ رسیده است.

برشی از متن کتاب

باب اول در سیرت پادشاهان حکایت (1) پادشاهی1 را شنیدم بکشتن اسیری اشارت کرد2 بیچاره3 در آن حالت نومیدی ملک4 را دشنام دادن گرفت5 و سقط گفتن6 که گفته اند:7 هر که دست از جان بشوید8 هر چه در دل دارد بگوید. وقت ضرورت چو نماند گریز  /  دست بگیرد سر شمشیر تیز9 اذا یئس الانسان طال لسانه  /  کسنور مغلوب یصول علی الکلب10 ملک پرسید: چه می گویید؟ یکی از وزرای نیک محضر11 گفت: ای خداوند! همی گوید12: والکاظمین الغیظ و العافین عن الناس13. ملک را رحمت آمد و از سر خون او در گذشت. وزیر دیگر که ضد14 او بود گفت: ابنای جنس 15 ما را نشاید 16 در حضرت پادشاهان جز به راستی سخن گفتن. این ملک را دشنام داد و نا سزا گفت. ملک روی از این سخن در هم آورد و گفت: آن دروغ وی پسندیده تر آمد  مرا از این راست که تو گفتی، که روی 17 آن در مصلحتی18 بود و بنای این... 1- پادشاهی: پادشاه + ی وحدنت مفید تنکیر 2- اشارت کرد: فرمان داد 3- بیچاره: صفت جانشین موصوف ه بعهد ذکری 4- ملک: بفتح اول و کسر دوم شاه، معرفه بعهد ذکری|، مفعول غیر صریح – را: حرف اضافه 5- گرفت: آغاز کرد 6- سقط گفتن: بد گفتن، دشنام دادن. سقط: بفتح اول و دوم متاع خوار و بی بها، غلط، سهو فعل «گرفت» از این جمله بقرینه ی جمله ی معطوف علیه حذف شده یعنی دشنام دادن آغاز کرد. 7- گفتاند: این فعل را به دو وجه می توان تاویل کرد. نخست- وجه معلوم یعنی ماضی نقلی از فعل گفتن که فاعی آن ذکر نشده دوم- وجه مجهول یعنی به جای گفته شده است – در همین حکایت هر دو وجه آن را می توان یافت 8- دست از جان بشوید: به ترک جان گوید 9- معنی بیت: هنگام بیچارگی که راه گریز بسته شود دست برهنه با شمشیر برنده ی خصم در آویزد و به جنگ برخیزد. 10- معنی بیت: چون آدمی نومید شود زبان درازی کند چنان که گربه ی شکست خورده بر سگ تاختن آرد – تنوین ستور (منعوت) به ضرورت حفظ وزن شعر حذف شده است. 11- نیک محضر: پاکیزه نهاد، آن که در غیبت به نیکی از مردم یاد می کند. صفت ترکیبی. محضر: به فتح اول و سکون دوم: جای حضور، درگاه، سند اثبات دعوی. نیک محضر معادل حسن المحضر عربی است. 12- همی گوید: همانا گوید، همی پیشوند فعل مفید تاکید 13- والکاظمین الغیظ ... جزئی از آیه ی 129 سوره ی آل عمران: الذین ینفقون فی السراء و الضراء و الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس و الله یحب المحسنین. ترجمه: آنان که انفاق می کنند در آسانی و سختی و فرو خورندگان خشم و بخشایندگان بر مردم و خدا نیکوکاران را دوست می دارد. 14- ضد: مخالف، دشمن، نا همتا  15- ابنای جنس: هم رتبگان، هم شانان، هم جنسان و همکاران، در فارسی مفرد آن به کار نمی رود. ابناء به فتح اول جمع ابن به معنی پسر – جنس: گونه، یک نوع از هر چیز که درو اقسام چیزها باشد (آنندراج) 16- نشاید، سزاوار نیست...

فهرست

باب اول – در سیرت پادشاهان باب دوم – در اخلاق درویشان باب سوم – در فضیلت قناعت باب چهارم – در فواید خاموشی (سکوت) باب پنجم – در عشق و جوانی باب ششم – در ضعف و پیری باب هفتم – در تاثیر تربیت باب هشتم – در آداب صحبت فهرست آیات و اخبار فهرست امثال و حکم فهرست اعلام متن فهرست قوافی اشعار فهرست قاعده های دستوری فهرست ماخذها

(با معنی واژه ها و شرح بیت ها و جمله های دشوار و برخی نکته های دستوری و ادبی) به کوشش: دکتر خلیل خطیب رهبر انتشارات: صفی علیشاه