کتاب معرفت شناسی ابراهیمیان

درباره‌ی کتاب معرفت شناسی ابراهیمیان

معرفت شناسی یکی از مباحث بسیار پیچیده ی فلسفه می باشد که دستیابی به همه ی جنبه های آن کار آسانی نیست. اما اندیشه وران بزرگی نظریات متعددی درباره ی این مبحث ارائه کرده اند که گره گشای بسیاری از جنبه های معرفت می باشد. این کتاب در راستای همین امر، نظریات فلاسفه ی قدیم و معاصر اسلامی را مورد مطالعه قرار داده، دیدگاه های فلاسفه ی مسلمان را با نظر گاه های مختلفی مقایسه نموده و آن ها را مورد نقد و بررسی قرار داده است. سرفصل ها، عناوین، مطالب و مباحث کتاب حاضر در مقایسه با دیگر کتاب های موجود در مورد معرفت و شناخت، دارای نوعی ارتباط و هماهنگی منطقی است و ارتباط و پیوند زنجیره ای بین فصول مختلف برقرار می نماید. این موضوع مهم، متأسفانه در اکثر کتاب های معرفت شناسی رعایت نشده و خواننده را دچار سردرگمی می کند. "دکتر سید حسین ابراهیمیان" هم چنین در این کتاب با مقایسه ی نظریات فلاسفه ی اسلامی با فلاسفه ی غربی و نقد و بررسی دیدگاه های آن ها، ضعف و ناتوانی تفکر فلسفی غرب و استحکام و استواری فلسفه ی اسلامی را به خوبی در معرض نمایش قرار می دهد تا مخاطب قضاوت درستی را در مورد این نظریات به عمل آورد.

کتاب "معرفت شناسی از دیدگاه برخی فلاسفه اسلامی و غربی" مشتمل بر ده فصل می باشد: 1- بحث های مقدماتی 2- تعریف شناخت 3- امکان شناخت 4- ریشه های اصلی شناخت 5- علم حصولی 6- اقسام مفاهیم کلی یا معقولات اولیه و ثانیه 7- گرایش پوزیتیویسم یا اصالت حس 8- اصالت حس یا عقل 9- ابزار شناخت 10- ارزش شناخت

برشی از متن کتاب معرفت شناسی ابراهیمیان

فصل 1: بحث های مقدماتی اهمیت و لزوم معرفت از دیدگاه قرآن: به طور قطع هیچ کتابی به اندازه قرآن برای شناخت ارزش قائل نیست و هیچ مکتبی به اندازه اسلام مردم را به شناختن و تغییر توصیه ننموده است و هیچ مکتبی به اندازه اسلام درباره از بین بردن موانع شناخت و ایجاد شرایط آن اقدام نکرده است. در قرآن بیش از 105 بار علم و بیش از 770 بار شکل های مختلف آن، 49 بار ماده عقل و 20 بار ماده فقه و 18 بار ماده فکر به کار رفته که در اکثر موارد با اصرار شگفت آوری مردم را به اندیشه و تفکر و تفقه و تعقل برای شناخت حقیقت و حرکت در مسیر آن دعوت می نماید و احادیث اسلامی در این باره قابل احصا نیست. قرآن مجید نه تنها مسئله شناخت و معرفت انسان را نسبت به جهان خارج یک امر ممکن می شمارد بلکه آن را از اهم واجبات معرفی می‌کند. جالب اینکه این دعوت در زمان و مکانی صورت گرفت که ابرهای سیاه و تاریک جهل و بی خبری افق را پوشانده بود. حال به سراغ تعبیرات مختلف قرآن در این زمینه می رویم. این دعوت به صورت های کاملا متنوعی در آیات قرآن بیان شده که هر یک از آنها تعابیر مسئله شناخت را از زاویه خاصی مورد توجه قرار می ‌دهد.

فصل 2: تعریف شناخت تعریف نمودن یک شیء به منظور واضح کردن و برطرف کردن ابهام آن است که این کار یا با تجزیه کردن آن شی به اجزا انجام می گیرد، چنانکه اشیای خارجی را برای درست شناختن آن تجزیه می‌کنیم. مثلاً می‌گوییم آب مرکب است از اکسیژن و نیتروژن که در اینجا با تبیین عناصری که شی از آن به وجود آمده است آن را می‌شناسیم یا با جایگزین ساختن مفهوم روشن به جای مفهوم غیر روشن صورت می‌گیرد یا با بیان آثار و خواص شی و گاهی هم با تشریح ماهیت یک شی‌ مثل اینکه بگوییم انسان حیوان ناطق است. خلاصه در تمام این موارد هدف از تعریف رفع ابهام و تحصیل آشنایی بیشتر با شی مورد تعریف است. پس آنجا که ابهامی در کار نباشد و ما با تعریف مان نتوانیم ابهامی را برطرف کنیم در این صورت تعریف لزومی ندارد. مفهوم شناخت  از همین قبیل است که نه تنها نیازمند تعریف نیست بلکه اساساً تعریف آن امکان ندارد زیرا از مهمترین و بدیهی ترین مفاهیم و مفهومی واضح تر از آن وجود ندارد که معرف آن واقع شود. شناخت کاری است که بشر از روز تولد المپیک تا لحظه مرگ صدها بار آن را انجام می‌دهد و تعریف هایی که تاکنون به عمل آوردند تعریف حقیقی نیستند. به قول اهل منطق معرف باید اوضح و احلی از معرف باشد، در حالی که تعریف هایی که برای شناخت می کنند به مراتب پیچیده تر از از خود شناخت است. اساسا تعریف کردن شناخت تحصیل حاصل است چون ما می خواهیم با تعریف کردن چیزی آن را از ابهام در آوریم و او را روشن کنیم در حالی که شناخت معنایش روشن است که تعریف تحصیل حاصل است.

فهرست کتاب معرفت شناسی ابراهیمیان

پیشگفتار فصل 1: بحث های مقدماتی فصل 2: تعریف شناخت فصل 3: امکان شناخت فصل 4: ریشه های اصلی شناخت فصل 5: علم حصولی فصل 6: اقسام مفاهیم کلی یا معقولات اولیه و ثانیه فصل 7: گرایش پوزیتیویسم یا اصالت حس فصل 8: اصالت حس یا عقل فصل 9: ابزار شناخت فصل 10: ارزش شناخت کتابنامه نمایه

(از دیدگاه برخی فلاسفه اسلامی و غربی) مؤلف: دکتر سید حسین ابراهیمیان  انتشارات: بوستان کتاب