کتاب کلیات عبید زاکانی - اتابکی

کتاب کلیات عبید زاکانی با تصحیح پرویز اتابکی توسط انتشارات زوار به چاپ رسیده است.

"کلیات عبید زاکانی" کتابی خواندنی می باشد که تالیفات ارزشمند این استاد فقید طنزپرداز و نقاد را ارائه می دهد. "مولانا نظام الدین عبید زاکانی" از جمله بزرگان ادب و شعر فارسی است که آثاری را در انواع شعر و قالب ها و سبک های مختلفی از جمله قصیده، غزل، رباعی، مثنوی، قطعه، ترکیب بند، ترجیع بند و تضمین از خود به یادگار گذاشته که ذوق و قریحه ی بی حد و حصر وی را نشان می دهد. عبید در نگارش طنز تبحری ویژه داشت و با مهارت فراوان در به کارگیری از عبارات و جملاتی خاص و منحصر به فرد، به گونه ای تاثیرگذار و موثر، ضمن نکته پردازی، لطیفه سرائی و مزاح به نقد از بزرگان عصر خویش و انتقال مفاهیم و مقاصد خویش هم چون انتقاد، اصلاح و تربیت می پرداخت. مولف در کتاب حاضر با استفاده از عباراتی ساده و روان، کلیات این نویسنده ی زبده را تصحیح نموده و با ارائه ی معانی واژه ها و تفسیر عبارات دشوار، لطایف و حکایت ها، خواننده را در فهم هر چه بیش تر و راحت تر مطالب یاری می رساند. در هر قسمت از محتوای متن نیز که اشعار بزرگانی چون "سعدی"، "نظامی"، "فردوسی" و بسیاری دیگر درج شده، در زیر صفحات مربوطه به نام سرایندگان اشاره می گردد تا از ایجاد هر گونه ابهام احتمالی جلوگیری به عمل آید.

فهرست

مقدمه ها شامل: قسمتی از پیش گفتار چاپ های اول و دوم قسمتی از مقدمه ی استاد فقید، عباس اقبال مقدمه ی چاپ سوم قصائد و ترکیبات مدحیه قطعات ترجیع بند غزلیات مثنوی عشاق نامه لطائف شامل: رساله ی اخلاق الاشراف رساله ی ریش نامه نامه های قلندران قصیده ی موش و گربه رساله ی تعریفات مشهور به دو فصل رساله ی صد پند منتخب لطائف یا رساله ی دل گشا شامل: منتخب متن حکایات عربی ترجمه ی فارسی حکایات عربی منتخب حکایات فارسی مثنویات و مقطعات و تضمینات فهرست ها شامل: فهرست و شرح اعلام فهرست الفبایی اشعار بر اساس حروف آخر قوا فی شامل: قصاید و ترکیب بندها و ترجیع بندها و غزلیات و رباعیات

برشی از متن

کلیات عبید زاکانی غزلیات الغزلیات ایضا له گوئی آن یار که هر دم ز غمش حسته تریم / با خبر هست که ما از غم او بی خبریم از خیال سر زلفش سر ما پر سوداست / وین خیالی ست که ما از سر او درگذریم با قد و زلف درازش نظری می بازیم / تا نگویند که ما مردم کوته نظریم دل فکندست درین آتش سودا ما را / وه که از دست دل خویش چه خونین جگریم عشق رنجی ست که تدبیر نمی دانیمش / وصل گنجی ست که ما راه بدان نمی بریم جان ما وعده ی وصل است نه این روح مجاز / تو مپندار که ما زنده بدین مختصریم آه  و فریاد که از دست بشد کار عبید / یار آن نیست که گوید غم کارش نخوریم   وله بدین صفت سرو چشمی و قد و بالائی / کسی ندید و نشان کس نمی دهد جائی چنین شکوفه نخندد به هیچ بستانی / چنین بهار نیاید به هیچ صحرائی ز شست زلف تو هر حلقه ای و آشوبی / ز چشم مست تو هر گوشه ای و غوغائی کجا ز حال پریشان ما خبر دارد / کسی که با سر زلف نپخت سودائی ز شوق پرتو رویت که شمع انجمن ست / مرا به غیر چو پروانه نیست پروانی خیال وصل تمنا همی کنم در خواب / چه دل پذیر خیالی چه خوش تمنائی خرد به ترک توام رای زد و لیک عبید / خلاف پیش تو مردن نمی زند رائی   وله در سر از شور غم عشق تو غوغائی هست / در سویدای دل از بهر تو سودائی هست به سر و جان تو از جان و سرت بیزارم / گر بجان خودم از شوق تو پروائی هست طالب دولت وصلی خدایا تو بده / هر که را آرزوئی هست و تمنائی هست کوی تو مجمع صاحب نظران است آری / اجتماع مگس آن جاست که حلوائی هست نرگس از غنچه برون آمد و اکنون در شهر / هر کسی را هوس باغی و صحرائی هست عزم بستان کن و بر سرو و صنوبر بگذر / تا بدانند کزان به قد و بالائی هست ره سوی کعبه ی مقصود نداند چو عبید / هر کجا در طلبت بادیه پیمائی هست   وله دلداده را ز تیر ملامت گزند نیست / دیوانه را طریقه ی عاقل پسند نیست از درد ما چه فکر و از احوال ما چه باک / او را که دل مقید و پا در کمند نیست فرهاد را که با لب شیرین تعلق ست / رغبت به نوشدارو و حاجت به قند نیست آن جا که آتش غم دلدار شعله زد / جان برفشان به ذوق که جای سپند نیست منگر بدو که با قد شوخی نظر نباخت / کاو پست همتیست که بختش بلند نیست چالاکی است مایه ی مردی و عاشقی / این شیوه ی کار مدعیان لوند نیست بس کن عبید با دل سرگشته داوری / بیچاره را نصیحت ما سودمند نیست   وله افتاد بازم در سر هوائی / دل باز دارد میلی به جائی او شهریاری من خاکساری / او پادشاهی من بینوائی...

• شاعر: مولانا نظام الدین عبدالله عبید زاکانی
• تحصحیح و تحقیق و شرح و ترجمه حکایات عربی: پرویز اتابکی
• انتشارات: زوار