کتاب پیام عکس - رولان بارت

کتاب پیام عکس نوشته ی رولان بارت با ترجمه ی راز گلستانی فرد توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

رولان بارت چهره ای برجسته و از بسیاری جهات بی نظیر در عرصه ی نقادی و نظریه پردازی ادبی، هنری، و فرهنگی است. از یک سو، دامنه ی تأملات او چنان گسترده است که دشوار می توان عرصه ای از عرصه های گوناگون فرهنگ معاصر را یافت که در آثار وی مورد بحث و بررسی قرار نگرفته باشد؛ و از سوی دیگر، تأثیرگذاری او بر پژوهش های فرهنگی گوناگون تقریباً در تمام عرصه های این چنینی _ از زبان شناسی و نشانه شناسی گرفته تا ساختارگرایی و پساساختارگرایی – از اهمیتی تعیین کننده برخوردار بوده است. بارت بخش عمده ی شهرت خود را مرهون تلاش های فکری و نوآوری های نظری اش در زمینه ی نقادی ادبی است، با این حال نگاه نافذ او در دیگر عرصه های فرهنگی نیز به همان اندازه نو، اصیل، و آفرینش گرانه است. از این رو، علاوه بر ادبیات، او طیف وسیعی از فرآورده های فرهنگی انسان مدرن، از جمله موسیقی، تئاتر، سینما، نقاشی و ... را مورد تأمل قرار داده، و البته در این میان پدیده ی عکاسی جایگاهی بارز و برجسته برای او دارد. بارت در سراسر دوران کاری اش مسحور عکاسی بود، و این شیفتگی هم از توان عکس در درک پویاییِ ذهن آدمی نشأت می گرفت و هم از توانایی آن در ثبت نشانگانِ فرهنگ ها. جایگاه عکس و تصویر عکاسانه به ویژه در آثار متأخر او در دهه ی 1970 بسیار برجسته است.

طبعاً شهرت و اهمیت آثار وی در حدی است که همگی به زبان های مختلف، و خوشبختانه به زبان فارسی ترجمه شده اند. برگردان فارسی "پیام عکس" بر اساس متن کامل در سومین مجموعه مقالات انتقادی بارت با عنوان "مستقیم و منفرجه" صورت گرفته و با دو ترجمه ی معتبر انگلیسی مقایسه و بازخوانی شده است. سعیِ "گلستانی فرد" در ترجمه ی فارسیِ این کتاب، بر این بوده تا حد امکان به متن فرانسه وفادار بماند و، بیش از آن که برای ساده سازی متن تلاش کند، درصدد رعایت دقت و امانت در انتقال مطالب باشد.

برشی از متن کتاب

ناسازه ی عکس

محتوای پیامِ عکس چیست؟ عکس چه چیزی را انتقال می دهد؟ بنا به تعریف، خود صحنه، یا همان واقعیتِ برابر با اصل را. بی شک، در گذر از شیء به تصویرِ آن تقلیلی صورت می گیرد: تقلیلی در ابعاد و اندازه ها، در زاویه ی دید، و در رنگ ها. اما این تقلیل، به هیچ رو، یک «تبدیل» - در معنای ریاضیاتیِ این اصطلاح (یعنی «تغییر صورت بندی») – نیست. برای گذار از واقعیت به عکسی از آن اصلاً نیازی نیست که این واقعیت را به واحدها یا مؤلفه هایی تجزیه و تقسیم کنیم و از آن ها نشانه هایی بسازیم که اساساً و ماهیتاً با شیئی که بازنمایی می کنند متفاوت اند. هیچ ضرورتی ندارد که میان شیء و تصویرِ آن مرحله ای میانی، یعنی یک رمزگان، در نظر بگیریم. یقیناً تصویر، خودِ واقعیت نیست اما دست کم «آنالوگون» یا «هماننده» ی کاملِ آن است، و همین کمالِ همانندی است که نزد عموم مردم مشخصه ی عکس به شمار می رود. به این ترتیب، جایگاه ویژه ی تصویر عکاسانه نمایان می شود: عکس یک پیامِ بدون رمزگان است. از این گزاره بی درنگ باید نتیجه ای با اهمیت گرفت: پیامِ عکس، یک پیامِ پیوسته است. ...

فهرست

یادداشت مترجم پیام عکس مجازگان تصویر معنای سوم واژه نامه نمایه ی نام ها

نویسنده: رولان بارت  مترجم: راز گلستانی فرد  انتشارات: مرکز