کتاب نظریه ادبی - جاناتان کالر

کتاب نظریه ادبی (معرفی بسیار مختصر) اثر جاناتان کالر و ترجمه ی فرزانه طاهری توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

نظریه در مطالعات ادبی تبیین سرشت ادبیات یا شیوه های بررسی آن نیست (هر چند چنین موضوعاتی بخش از نظریه اند و در این کتاب به آنها پرداخته می شود). نظریه در مطالعات ادبی مجموعه ای است از تفکر و نوشته که تعیین محدوده اش بغایت دشوار است. ریچارد رورتی، فیلسوف، از ژانر جدید و مختلطی سخن می گوید که در قرن نوزدهم آغاز شد: « از زمان گوته و مکاولی و کارلایل و امرسن، نوع جدیدی از نوشتن به وجود آمده که نه ارزیابی محاسن نسبی تولیدات ادبی است، نه تاریخ اندیشه است، نه فلسفه ی اخلاقی و نه پیشگویی اجتماعی، بل همه ی اینهاست که در ژانر جدیدی در هم آمیخته اند.» راحت ترن نامی که می توان بر این ژانر متنوع نهاد نام نظریه است که در حال حاضر به آن آثاری اطلاق می شود که بتوانند تفکر را در عرصه هایی جز عرصه های به ظاهر متعلق خود آنها به مبارزه بخوانند و جهت آن را تغییر دهند. این ساده ترین تبیین آن ویژگی است که سبب می شود چیزی را نظریه بدانیم. آثاری که نظریه تلقی می شوند در ورای عرصه اصلی کار خود تاثیر می گذارند.

در بسیاری از کتابها که به قصد معرفی نظریه ادبی نگاشته شده اند، سلسله ای از «مکاتبِ» نقد وصف می شوند. نظریه همچون مجموعه ای از «رویکردها»ی رقیب بررسی می شود که هر رویکرد مواضع و تعهدات نظری خود را دارد. اما جنبش های نظری که در این کتابها شناسانده می شوند – مثل ساختارگرایی، ساخت شکنی، فمنیسم، روانکاوی، مارکسیسم و نو تاریخی گری – وجوه اشتراک بسیاری دارند. برای همین مردم نه فقط از نظریه های خاص، که از «نظریه» حرف می زنند. برای معرفی نظریه، بهتر آن است که درباره مسائل و مدعاهای مشترک بحث کنیم تا اینکه به بررسی مکاتب نظری بپردازیم. مرجح آن است که درباره ی مجادلات مهمی بحث کنیم که یک «مکتب» را در مقابل «مکتب» دیگر قرار نمی دهند، اما احتمالا تقسیم ببندیهای مهم درون جنبشها را مشخص می کنند. وقتی نظریه معاصر را همچون مجموعه ای از رویکردها یا روشهای تفسیر بررسی می کنیم که با هم در رقابت اند، بخش اعظم جذابیت و قدرت آن از دست می رود؛ جذابیت و قدرتی ناشی از مبارزه خواندن عقل سلیم در سطحی وسیع، و اکتشافاتش در چگونگی خلق معنا و شکل گرفتن هویتهای انسانی. مولف ترجیح داده که یک رشته موضوع را بگیرد، و کانون بحث را مباحث مهم و جدلهای درگرفته بر سر آنها و آنچه به گمان وی از این جدلها می آموزیم قرار دهد.

فهرست