کتاب نامه ها و ملاقات ها - شهریار وقفی پور

کتاب نامه ها و ملاقات ها (لاکان بدون فروید، با دلوز، از دریدا و جویس) نوشته شهریار وقفی پور توسط نشر چترنگ به چاپ رسیده است.

این کتاب قصد دارد با بررسی تفاوت شیوه های تحلیلی در پردازش مسائل فلسفی، اجتماعی و روان شناختی، تفاوت نگاه فیلسوف و روانکاو فرانسوی "ژاک لاکان" با "زیگموند فروید" عصب شناس و روان شناس اتریشی که پایه گذار رشته روان کاوی است را مورد بررسی قرار دهد. روان ‌کاوی یا روان ‌تحلیل‌گری، نظریه ‌ای درباره ی عملکرد ذهن، اختلال‌های روانی و نام شیوه ‌ای روان ‌درمانی می باشد و بر این فرض اساسی استوار است که بیش تر فعالیت ‌های ذهنی و پردازش آن‌ها در ناخودآگاه رخ می‌دهد ولی "ژاک لاکان" اعتقاد دارد روان کاوی کار یک روانکاو است و اصلاً یک روش درمانی نیست. در واقع روان کاوی یک روش ورای درمانی است از این رو قطعی ‌ترین نوع درمان نیز به حساب می آید. روشی علمی که برای پرداختن عمیق ‌تر و متمرکزتر به ذهنِ ناخودآگاه صورت می گیرد. منظور از ناخودآگاه آن بخش از روان است که از دسترس آگاهی خارج شده ولی به کنترل رفتار فرد ادامه می ‌دهد. نظریات "ژاک لاکان" عموماً تحت تاثیر نظریات "ژیگموند فروید" شکل گرفته اند، از این رو "شهریار وقفی پور" در کتاب حاضر قصد دارد "لاکان بدون فروید" را مورد بررسی قرار دهد و نظریات "لاکان" را با نگاهی آنالیز نماید که تأثیر "فروید" در آن مشاهده نمی شود.

فهرست

• در باب بازی لنگه بازی The stocking
• کارآگاه فرویدی و کارآگاه لاکانی
• صحنه جنایت و صحنه اولیه
• اضطراب
• لاکان و جویس
• لاکان منهای فروید
• عشق به مثابه تکرار تصویر
• فرمول رستگاری: انقلابی یا عاشق؟
• کتاب نامه

برشی از متن کتاب

گفتار صورت ‌بندی یک دستور است، صورت ‌بندی آوردنی در جواب به یک گفت. در روان کاوی، باید ابژه به سوژه فرمان دهد و درست از همین منظر است که روان کاوی از برخی گفتارهای دیگران متمایز می شود. از طرف دیگر از این روش روان کاوی وضعیت تخیلی ای نیست که در آن، یک ابژه به سوژه دستور می ‌دهد و کار صورت می ‌گیرد. مثال دیگر را آلتوسر در اختیارمان می نهد، آن هم با کتاب خاطراتی که در آسایشگاه، پس از قتل همسرش نوشت. او در این کتاب می‌گوید که مدت ها به این وسواس دچار شده بود که مرده است. این مرده بودن اما از آسایش دیگر مردگان عاری بود، چون آلتوسر در این اضطراب به سر می ‌برد که مبادا دیگران هم به این واقعیت پی ببرند، از همین رو با پشتکار به تحقیق و تدریس و نوشتن می ‌پرداخت تا لحظه ی رویایی با ظن دیگران را به تعویق بیاندازد، بنابراین آلتوسر هم که از هوش بالایی برخوردار بود، چندان از کار مدار اجتماعی که خود موتورش بود تعجب نمی ‌کرد. آن چه کار آلتوسر را از روان کاوی متمایز می ساخت، تولید دان اعظمی بود که از مدار گفتار بیرون می ‌افتد. از آنجا که بیرون افتادن گفتار از زنجیره دلالت یا گنجینه دال ها امری ضروری نیست، پس این رابطه معرف یک ناتوانی است. هر گفتاری با یک رابطه محالیت و یک رابطه ناتوانی مشخص می‌شود، لیکن این دو رابطه در خدمت ایجاد پیامی است که دو چیزی را که هیچ اشتراکی با هم ندارند، مشخص می سازد که خود تعریف منطق است. منطق نشانه ای است حاکی از عدم اشتراک یا انفصال قاطع دو موجودیت. بنابراین می توان گففتار روان کاوی گفتاری است که انفصال دال اعظم را از هر دال دیگری نشان می دهد. در این حالت یعنی تمام دال ها یک طرف و یک دال خاص طرف دیگر: آن دال خاص، ابژه A  آنالیز آن را دیگر روان کاوی نمایندگی نمی‌کند چرا که پول آن را به روانکاو پرداخته است و روانکاو دال دلالتش را فروخته است اما این رابطه در این حالت، به راحتی به هر گفتار دیگری در روان کاوی تبدیل می شود، به همین دلیل است که باید آن دال دلالت را به ژوری عرضه کند و با هر گزارشی باید مدار کار کند. چرا که آن دال با هر دال دیگری جمع ناپذیر است: هر عملی تکرار خودش است اما پولی که دست روانکاو مانده است؟ آن پولی است که نمایندگی روانکاو نهاد را ممکن می سازد و از طرف دیگر یادآوری می‌کند که روان کاوی آن تنها پیوند اجتماعی است که عاری از هرگونه پیوند اجتماعی است. به عبارت دیگر، در هر باز کردن پیوند اجتماعی و دوباره سر هم کردنش به شکل پیوندی دیگر، گفتار روان کاوی مداخله می کند چرا که در آن لحظه که دیگر گفتاری نوع پیوند را مشخص نمی‌سازد، آن پیوندی که از پیوندی نداشتن حاصل می‌شود، نگهدار اجتماع خواهد بود که همان گفتار روان کاوی است. به عبارت دیگر هر انقلابی با گفتار روان کاوی باز نمایی می شود. صفحه 78

(لاکان بدون فروید، با دلوز، از دریدا و جویس) نویسنده: شهریار وقفی پور انتشارات: چترنگ