کتاب مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد) - صفایی

کتاب مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد) تألیف دکتر سید حسین صفایی و دکتر حبیب الله رحیمی توسط نشر سمت به چاپ رسیده است.

مسئولیت مدنی یکی از بخش های مهم حقوق مدنی است که در عصر جدید اهمیت روزافزونی یافته و توجه ویژه دانشمندان حقوق و دادرسان و قانون گذاران کشورهای پیشرفته را به خود جلب کرده است و حتی گرایش به آن دارد که یک رشته مستقل حقوقی به شمار آید. الزامات خارج از قرارداد یا مسئولیت مدنی به معنی عام تکالیفی است که در نتیجه امر مشروع یا نامشروعی، بدون این که قرارداد صحیحی در میان باشد پدید می آید. قانون مدنی این الزامات را با عنوان «در الزاماتی که بدون قرارداد حاصل می شود» در مواد 301 تا 337 مورد توجه قرار داده است. این الزامات را ضمان قهری نیز می توان نامید. در واقع، ضمان قهری در اصطلاح حقوقی الزام به پرداخت مالی یا انجام امری است، بدون این که الزام مزبور ناشی از تراضی طرفین و قرارداد باشد.

کتاب حاضر مشتمل بر پاورقی های متعدد است که برخی از آن ها منابعی می باشد که مورد استفاده واقع شده و برخی مشتمل بر نقد و اشاره به نظریه ها یا توضیحاتی است  که ذکر آن ها در متن با توجه به برنامه های درسی و ساعات محدود تدریس مناسب نمی نموده است. هم چنین، هر مطلب دارای عنوان و شماره می باشد، از این رو وجود فهرست های متعدد، استفاده از مطالب یا منابع را تسهیل می کند. قابل ذکر است که منبع اصلی مطالعه در این کتاب، علاوه بر قوانین موضوعه، فقه امامیه است هر چند که از حقوق خارجی به ویژه حقوق فرانسه نیز که برای پاسخگویی به بسیاری از مسائل جدید کارساز می باشد، بهره برده شده است. از دیگر ویژگی های این اثر می توان بیان داشت که درمسائل اختلافی، به نظرهای مختلف اشاره و نظر برگزیده ی مؤلف با استدلال بیان شده، تا دانشجویان حقوق بتوانند با آگاهی از اختلاف نظرها و تحلیل علمی و دقت و تعمق، نظر قوی تر را انتخاب کنند.

کتاب "مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)" مشتمل بر شش فصل می باشد که در زیر پس از بیان عناوین اصلی، به شرحی مختصر از سه فصل ابتدائی آن می پردازیم.

1- ایفای ناروا 2- اداره مال غیر 3- غصب 4- استیفاء. 5- قواعد عمومی مسئولیت مدنی به معنی خاص (اتلاف و تسبیب) 6- مسئولیتهای ویژه

فصل یکم : ایفای ناروا

ایفای ناروا که به نام آن در قانون مدنی تصریح نشده، آن است که کسی به اشتباه مالی را به دیگری تسلیم کند؛ مثلاً اگر شخصی دین خود را اشتباهاً به شخصی غیر از طلبکار بپردازد، ایفای ناروا صدق می کند و می تواند آن چه را که پرداخته است باز پس بگیرد. ایفای ناروا شبیه قرض است، زیرا در قرض نیز قرض گیرنده باید مبلغی را که قرض کرده است بازگرداند. فرق ایفای ناروا و قرض این است که در مورد اول قراردادی بین ایفا کننده و کسی که مال به او تأدیه شده (مؤدی الیه) منعقد نشده است، ولی در مورد دوم قراردادی در میان است.

فصل دوم : اداره مال غیر

در قانون مدنی یک ماده درباره ی اداره ی مال غیر و به تعبیری اداره ی فضولی مال غیر آمده است که از مواد 1372 تا 1375 ق.م. فرانسه الهام گرفته است، هر چند که با حقوق اسلامی نیز هماهنگی دارد.

فصل سوم : غصب

مواد 308 تا 327 ق.م. مربوط به غصب است که از فقه امامیه گرفته شده است. فقهای امامیه از غصب ومسائل و احکام آن در کتاب غصب به تفصیل سخن گفته اند.

 

فهرست

مقدمه فصل یکم : ایفای ناروا مبحث یکم : شرایط ایفای ناروا مبحث دوم : آثار ایفای ناروا فصل دوم : اداره مال غیر مبحث یکم : شرایط اداره مال غیر مبحث دوم : آثار اداره مال غیر گفتار یکم : اثر در رابطه با مالک گفتار دوم : اثر اداره نسبت به اشخاص ثالث گفتار سوم : عدم مسئولیت اداره کننده فصل سوم : غصب مبحث یکم : مسئولیت غاصب گفتار یکم : مسئولیت غاصب نسبت به عین مال مغصوب گفتار دوم : مسئولیت غاصب در صورت تلف مال مغصوب یا تعذر رد عین گفتار سوم : مسئولیت غاصب در صورت نقص و عیب مال مغصوب گفتار چهارم : مسئولیت غاصب نسبت به منافع مال مغصوب مبحث دوم : مسئولیت غاصبین متعدد گفتار یکم : رابطه بین مالک و غاصبین گفتار دوم : رابطه بین غاصبین مبحث سوم : معامله نسبت به مال مغصوب گفتار یکم : رابطه بین مالک و مشتری گفتار دوم : رابطه بین مشتری و غاصب فصل چهارم : استیفاء مبحث یکم : استیفاء از عمل غیر مبحث دوم : استیفاء از مال غیر مبحث سوم : استفاده بلا جهت فصل پنجم : قواعد عمومی مسئولیت مدنی به معنی خاص (اتلاف و تسبیب) مبحث یکم : مبنای مسئولیت مدنی گفتار یکم : نظریه های فلسفی گفتار دوم : مبنای مسئولیت مدنی در فقه و حقوق ایران گفتار سوم : وحدت بنیادی مسئولیت قراردادی و مسئولیت قهری مبحث دوم : ارکان مسئولیت مدنی گفتار یکم : ضرر بند یکم : مفهوم ضرر بند دوم : شرایط ضرر قابل جبران بند سوم : اقسام ضرر گفتار دوم : تقصیر یا فعل زیان آور بند یکم : مفهوم تقصیر بند دوم : علل موجهه ( رافع تقصیر ) گفتار سوم : رابطه سببیت بند یکم : مفهوم رابطه سببیت بند دوم : ورود زیان براثر علت خارجی : معافیت از مسئولیت بند سوم : تعدد سببها بند چهارم : تقسیم مسئولیت در فرض تعدد سببها مبحث سوم : آثار مسئولیت مدنی : جبران خسارت گفتار یکم : دعوای مسئولیت مدنی بند یکم : طرفین دعوای مسئولیت مدنی بند دوم : خواسته دعوی و دفاع خوانده بند سوم : ماهیت حکم دادگاه در دعوای مسئولیت مدنی گفتار دوم : راههای جبران خسارت بند یکم : جبران عینی ( اعاده وضع سابق ) بند دوم : جبران خسارت از طریق دادن معادل گفتار سوم : نحوه تعیین میزان خسارت بند یکم : اصل جبران کامل خسارت و راههای تضمین آن بند دوم : مشکلات اعمال اصل جبران کامل خسارت بند سوم : استثناهای اصل جبران کامل خسارت فصل ششم : مسئولیتهای ویژه : مبحث یکم : مسئولیت ناشی از اشیاء و حیوانات گفتار یکم : مسئولیت ناشی از اشیاء بی جان گفتار دوم : مسئولیت ناشی از مالکیت و نگاهداری حیوان گفتار سوم : مسئولیت متصرفین املاک نسبت به املاک مجاور گفتار چهارم : مسئولیت رانندگان و دارندگان وسایل نقلیه گفتار پنجم : مسئولیت تولید کنندگان و عرضه گنندگان کالاها و خدمات مبحث دوم : مسئولیت ناشی از فعل غیر گفتار یکم : مسئولیت کارفرما نسبت به خسارات ناشی از فعل کارگران گفتار دوم : مسئولیت دولت و موسسات عمومی گفتار سوم : مسئولیت ناشی از فعل صغیر و مجنون گفتار چهارم : مسئولیت متصدی حمل و نقل نسبت به فعل دیگران منابع فهرست تفصیلی مطالب فهرست قوانین مورد استناد نمایه موضوعی

(ویــراســت 4: با تجدید نظر و اضافات) نویسندگان: دکتر سید حسین صفایی - دکتر حبیب الله رحیمی انتشارات: سمت