کتاب مردم شناسی - ستوده

کتاب مردم شناسی (با تکیه بر فرهنگ مردم ایران) تألیف محمود رنجبر و هدایت الله ستوده توسط انتشارات ندای آریانا چاپ شده است.

انسان شناسی یکی از گسترده ترین و جذاب ترین حوزه های علمی علوم انسانی است؛ شاید جذابیتش، به خاطر توجه کل گرایانه ای است که در پژوهش های نظری و تجربی به (انسان) دارد؛ زیرا هم جنبه های زیستی (انسان شناسی جسمانی) و هم جنبه های فرهنگی (انسان شناسی فرهنگی) زندگی انسان را مورد مطالعه قرار می دهد. در واقع، انسان شناسی مطالعه نوع انسان است در همه ی مکان ها و تمام زمان ها، و نیز در جستجوی تولید دانش است درباره انسان و رفتارش؛ در حالی که مردم شناسی که شاخه ای از انسان شناسی فرهنگ است به مطالعه جامع فرهنگ ها و تجزیه و تحلیل آنها، هم به تنهایی و هم در ارتباط با یکدیگر می پردازد. بنابراین هر دو علم می کشوند تا رابطه متقابل انسان، طبیعت و فرهنگ را بشناسد و با کاربرد روش ها و شیوه های نو و استفاده از دستاوردهای جدید علمی به پرسش هایی چون همانندی ها و ناهمانندی های زندگی اجتماعی- فرهنگی انسان پاسخ دهند.

این کتاب از دو ویژگی عمده برخوردار است، اولا: مقدمه ای است برای آموزش مفاهیم، نظریه ها و روش های مردم شناسی به دانشجویان رشته های مختلف علوم اجتماعی و دیگر علاقه مندان. و ثانیا: مطالب کتاب با زبانی ساده نوشته شده و از آنجایی که با مثال هایی از فرهنگ ایران و جهان همراه گردیده، خواندنی تر شده است. به طوری که خواننده را با شیوه های زندگی اقوام مختلف آشنا می سازد.

 

فهرست

فصل اول: درآمدی بر انسان شناسی و مردم شناسی انسان شناسی و مردم شناسی قلمرو انسان شناسی انسان شناسی جسمانی باستان شناسی زبان شناسی فایده مردم شناسی ارزش مطالعه مردم شناسی مردم شناسی کاربردی فصل دوم: مردم شناسی در پویه تاریخ مردم نگاری پیش از علمی شدن در اسلام ابوریحان بیرونی ابن بطوطه مردم شناسی در عصر حاضر مردم شناسی در ایران فصل سوم: مردم شناسی و دیگر علوم اجتماعی باستان شناسی تاریخ زبان شناسی روان شناسی جامعه شناسی جغرافیای انسانی فصل چهارم: فرهنگ مفهومها و ویژگیها مفهوم فرهنگ عناصر اساسی فرهنگ فرهنگ غیر مادی ویژگی عنصر و مجموعه فرهنگی قوم مداری خرده فرهنگ ویژگیهای فرهنگ گوناگونی فرهنگها فصل پنجم: نظریه های مردم شناسی نظریه های تکاملی و نظریه های غیرتکاملی نظریه تکامل گرایی فرایند تکامل مردم شناسان تکامل گرا ادوارد تایلور لسلی وایت نظریه اشاعه گرایان نظریه ساختگرایی اصول تحلیل ساختی فصل ششم: روش تحقیق در مردم شناسی روشهای توصیفی و تاریخی در مردم شناسی مراحل تحقیق در مردم شناسی ورود به میدان تحقیق مردم نگاری تک نگاری ریخت شناسی شناسنامه اشیا فیش برداری از رویدادها ارزشهای علمی و اخلاقی مردم شناسی فصل هفتم: فرهنگ عامه یا فولکلور تعریف و ویژگی های فولکلور فولکلور و مردم شناسی ترانه ها ماشین نوشته ها لالایی ها فصل هشتم: مردم شناسی خانواده و خویشاوندی تعریف خانواده کارکردهای خانواده انواع خانواده ازدواج نخستین گام بسوی ازدواج شیوه های همسرگزینی خویشاوندی رابطه خویشاوندی در جامعه های سنتی ایران کریب خواندگی نوعی خویشاوندی در ایران فصل نهم: مردم شناسی باورهای دینی و مناسک تعریف دین خواستگاه دین مانا تابوگرایی شامانگرایی جان گرایی مناسک مناسک تقویت کارکردهای مناسکک گذر گوناگونی مناسک گذر در بین الملل و قوام فصل دهم: مردم شناسی اقتصادی تولید فعالیت تولیدی یا کار تقسیم کار بر حسب جنس همیاری و همکاری توزیع مبادله کالا و خدمات تجارت خاموش اقتصاد بازاری مصرف فصل یازدهم: مردم شناسی سیاسی قدرت سیاسی مفاهیم قدرت نظامهای سیاسی دسته قبیله دولت فصل دوازدهم: مردم شناسی حقوقی خاستگاه حقوق قانون و کاکردهای آن کارکردهای قانون قانون و مجازات دیوان میار پتردیک خون بست

برشی از متن کتاب

ویژگی، عنصر و مجموعه فرهنگی ساده ترین و کوچک ترین واحد فرهنگی که کارکردی ویژه دارد و پدیده های فرهنگی را می توان به آن تجزیه و تحلیل کرد ویژگی فرهنگی نامیده می شود. هر ویژگی فرهنگی خود واحدی است متشکل از عناصر فرهنگی. عنصر فرهنگی، شیء یا رفتاری است که خود به تنهایی اهمیت و نقش فرهنگی ندارد؛ اما در ارتباط با عناصر دیگر معنی و اهمیت فرهنگی پیدا می کند: مثلا سیب، سرکه، سبزی، سیر، سکه، سماق، سمنو، شمع، آیینه و سفره هر کدام به تنهایی و جدا از یکدیگر فقط اشیایی هستند با خواص خودشان؛ اما جمع آنها باهم در یک جا و در یک روز و ساعت معین، همراه با رفتارهای مخصوص، واحدی را تشکیل می دهند به نام "سفره هفت سین" که دارای کارکرد ویژه خود است و آن را ویژگی فرهنگی می نامند، این ویژگی فرهنگی در ارتباط و همراه با دید و بازدیدها، هدیه دادنها و هدیه گرفتنها، لباس نو پوشیدن و رفتارهای دیگری که هر کدام به نوبه خود یک ویژگی فرهنگی محسوب می شود، مجموعه فرهنگی مراسم نوروز را تشکیل می دهد.

• با تکــیه بر فرهنــگ مــردم ایــران
• نویسندگان: محمود رنجبر - هدایت اله ستوده
• انتشارات: ندای آریانا