کتاب قبض و بسط تئوریک شریعت - عبدالکریم سروش

درباره کتاب قبض و بسط تئوریک شریعت

"قبض و بسط تئوریک شریعت" کتابی بسیار ارزشمند در حوزه ی شناخت و معرفت دینی می باشد که نقطه نظرها و دیدگاه های ویژه ی نویسنده را در بر گرفته و در نتیجه اطلاعات و نکاتی قابل تامل و هم چنین بحث هایی فلسفی را در زمینه ی معرفت شریعت به مخاطب ارائه می کند. در واقع کتاب حاضر، مجموعه مقاله های منتشر شده توسط مولف، در مجله ی کیهان فرهنگی می باشد که آن ها را به صورت منسجم و هدفمند در کنار یک دیگر قرار داده است تا به راحتی نظریه ی خویش را با خواننده مطرح نموده و آن را به طور مفصل شرح دهد.

"سروش" ابراز می کند که تئوری و معرفت دین قابلیت قبض و بسط را داشته و از سایر علوم جدا نیست؛ بلکه هم زمان و هم گام با پیشرفت ها و گسترش دانش روز، شریعت نیز باید به تکامل معرفت برسد. به طور کلی، بنا بر این نظریه، معرفت دینی ثابت نبوده و با گذشت زمان و متناسب با هر عصر، دچار تغییر و تحول می گردد؛ وی در این راستا دلایل و استدلال های خود را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و در طول محتوای کتاب، با بیان مسائل و مطالبی ارزنده، ادعای خود را به اثبات می رساند. تاکنون، این نظریه مورد نقد و انتقادهای بسیاری از صاحب نظران و محققان دینی قرار گرفته و جنجال های زیادی را به دنبال داشته است.

کتاب قبض و بسط تئوریک شریعت یکی از شاخص ترین کتابهای عبدالکریم سروش است که توسط انتشارات صراط به چاپ رسیده است.

برشی از متن کتاب

نظریات علمی و فلسفی که شان شان حکایت از جهان است، جهان را می باید نه تنگ تر و نه فراخ تر از آن چه که هست نمایانند. اکام، حکیم منطقی قرون وسطی حکیمان را هشدار می داد که مبادا در جهان چیزی را که نیست، هست بینگارند و بی دلیل بر عدد موجودات بیفزایند و در جهان شناسی دست سخاوت از آستین ظنون به در آورند و نیازموده و شتاب زده، مبادی و علل زاید برای آثار مشهود و معلوم، فرض کنند و سادگی را که مطبوع و محبوب طبیعت است، در فراموشی در پیچند و جهان را که ورق از نقوش پراکنده ساده کرده، پیچیده تر و غامض تر از آن که هست برآورند و راه های ساده تر برای تعلیل حوادث فرو گذارند و تعصبات صعب و توبرتو را برگزینند. و به جای آن که کثرات را به وحدت برگردانند، برای هر اثری فاعلی و مبدئی گمان بزنند و بر ازدحام بازار طبیعت بیفزایند و چنان غوغایی از فواعل و مبادی و قوا و طبایع به راه اندازند که هیچ گوشی بانگ مظلوم طبیعت را نشنود و برنتابد. از آن سوی عارفانی چون مولوی بر آدمیان بانگ می زنند که مبادا با چشم و گوش باز، دچار عمی شوند و نزدیک بینی را پیشه کنند و عکس مهرویان بستان خدا را نبینند و سایه ی مرغ را به جای مرغ برگیرند و به خیال آب از آب خرسند گردند و صلح و جنگ و فخر و ننگ خود را بر خیایل روان کنند و از آفتاب عالم تاب جز گرمایی نصیب نمایند و منکرانه حجت بیاورند که غیر این ظاهر نمی بینم وطن. این دو بزرگ هر دو بر آن بودند که جامه ی جهان شناسی را باید به قامت جهان دوخت و بیش و کم کردن آن یا وهم است و یا نقصان فهم و این پیام همه ی حکیمان راستین است. اما رشد معرفت بشری، داستانی ظریف و دل انگیز دارد. دانسته های بعدی همواره با دانسته های پیشین دو کار می کنند: اول طرد و حذف معارض ها. دوم ترکیب با دانسته های دوست. یعنی رشد معرفت آدمی به بزرگ تر شدن مستمر یک مولکول شیمیایی می ماند که دائما با حذف عنصری پیشین، عواملی تازه را با خود می آمیزد و در خود جای می دهد و هویت تازه ای می یابد. به عبارت دیگر، این رشد، رشد کمی نیست بلکه تحولی جوهری است. هر مولکول شیمیایی تازه خود موجود جدیدی است که بر ویرانه های مولکول پیشین بنا می شود. به عبارت فلسفی تر، مولکول پیشین ماده ی صورت نوین می شود و تک تک عناصر کهن به حیات و هویت تازه ای می رسند. و لذا هیچ معلوم تازه ای، معلومات پیشین را به حال خود وا نمی گذارد، بلکه معنا و مفاد آن را عوض می کند و هر کشف جدیدی قرینه ی جدیدی می شود تا موضوع کهن را تفسیر تازه کنیم. از این رو علم و فلسفه و دین، یا معرفت علمی و فلسفی و دینی، چون آینه هایی رو به روی هم، در هم می تابند و هر جا تصویری...

فهرست

فهرست تفصیلی مقدمه ی ناشر مقدمه ی طبع سوم مقدمه ی طبع دوم دیباچه (مقدمه ی طبع اول) بخش اول: فهم دین و کلام جدید بخش دوم: قبض و بسط تئوریک شریعت (1) قبض و بسط تئوریک شریعت (2) قبض و بسط تئوریک شریعت (3) قبض و بسط تئوریک شریعت (4) بخش سوم: موانع فهم نظریه ی تکامل معرفت دینی (1) موانع فهم نظریه ی تکامل معرفت دینی (2) موانع فهم نظریه ی تکامل معرفت دینی (3) بخش چهارم: لب لباب قبض و بسط تئوریک شریعت قبض و بسط در میزان نقد و بحث ضمائم نقدها را بود آیا عیاری گیرند عمارتا کردن قلعه ی سلطان دعوی درویشی و وعده ی خاموشی پاسخ به مقاله ی «ثبات و تغییر در اندیشه ی دینی» بازآموزی پاردوکس تایید، فکر دینی و جدال با مدعی فهرست اعلام: الف- نام اشخاص ب- نام کتاب

نویسنده: عبدالکریم سروش انتشارات: صراط