کتاب فرقه اسماعیلیه

کتاب فرقه اسماعیلیه نوشته ی مارشال گودوین سیمز هاجسن می باشد که فریدون بدره ای آن را به فارسی ترجمه کرده و توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

این کتاب نخستین بار سی و چند سال پیش منتشر شد. این کتاب در زمان خود از اولین و تنها منبع درباره ی اسماعیلیان ایران یعنی اسماعیلیان نزاری بود که به فارسی منتشر می شد. پس از انتشار این کتاب طی سال ها آثار و کتاب های متعدد دیگری درباره ی اسماعیلیان نوشته یا ترجمه شد. اما با وجود انتشار آثار متعدد در این زمینه همچنان کتاب مارشال گودوین سیمز هاجسن بهترین و مفصل ترین منبع درباره ی نزاریان است. کم تر کسی تا کنون توانسته است این فرقه را با چنین دقت و جزئیات مورد بررسی قرار دهد. در ترجمه ی فارسی این اثر نیز مترجم برای روشن ساختن متن و نکات مبهم کتاب یا اشتباهات مولف نکاتی را در  قالب زیرنویس و یادداشت آورده است. کتاب اسماعیلیه ی هاجسن تنها تاریخ و عقاید اسماعیلیان نزاری ایران و تا حدی شام را تا پایان حکومت امامان الموت در بر دارد و درباره ی فرقه های اسماعیلی دیگر کم تر سخنی رفته است مگر به اشارت. این کتاب به عنوان سندی تاریخی دارای ارزش بسیاری است که می تواند برای افرادی که علاقه مند به آشنایی بیش تر با اسماعیلیان هستند به عنوان یکی از جامع ترین منابع درنظر گرفته شود. در چاپ جدید این کتاب کاستی ها و ضعف هایی که در اثر پیشین بود برطرف شده و با اطلاعات به روز شده و معتبر جایگزین شده است. همچنین نثر کتاب نیز روان تر گشته است که برای خواننده ی فارسی زبان دشواری چندانی ایجاد نمی کند.

برشی از متن کتاب

انگیزه ی شقاق: مسئله ی یک پیشوای اسمی و ظاهری به چنین دلایلی و نیز دلایل بسیار دیگر اسماعیلیان ایران از قبول کسی که امیر الجیوش به خلافت برداشته بود، به عنوان امام، بیزار و متنفر بودند. اینان مدت ها پیش از شکت نزار و حتی در آن هنگام که نزار در سیه چال زندان با مرگ دست و پنجه نرم می کرد وی را اما بر حق می دانستند. اما هنگامی که نزار چشم از چهان پوشید و فرزندی به جای وی قد نیفراخت و بیعت آنان را خواستار نشد، دیر یا زود، نزاریان که دست کم مانند دیگر اسماعیلیان وجود امام حاضری را در دین امری ضرور و اساسی می دانستند خود را با این مسئله مواجه دیدند که بگویند امامشان کیست و در کجا است. به نظر می رسد که عادیترین عقیده این بود: پسری از نزار که به الموت برده شده و در آنجا محفی است- این پسر بنابر شایع از یک زن صیغه پس از مرگ پدر به دنیا آمده بود. رساله ی امر این نظر را به باد ریشخند می گیرد. صورت اخیر سوگندهایی که نزاریان در مصر به جای می آوردند موید این فرض است. تاویلات و توجیهات بعدی درباره ی امامت حسن دوم در الموت از این نظر برمی خیزد. ابو محمد عراقی که بدون تردید اثر خود را بلافاصله پس از فتح الموت نوشته است، می گویت: تصور می رود که در الموت امامی وجود دارد اما او همچون دیگران نامش را ذکر نکرده است. از سوی دیگر حسن صباح و جانشینانش به نظر نمی آید که ادعا کرده باشند به چنین امام مختفی دسترسی دارند. رشیدالدین فضل الله و عطاملک جوینی در آثار خود نامی از چنین امامی نمی برند.

فهرست

مقدمه ی مترجم بر چاپ سوم گفتار مترجم مقدمه ی مولف فصل اول:پیشگفتار:میراث اسماعیلیان ساختن دنیایی اسلامی خلافت:چارچوبی برای پرداختن سنن کهن بر بنیادهای نو اسلام در مهد: آنچه حضرت محمد برای پیراستگی دینی و مدتی اسلامی شدن خاورمیانه ترکیب (سنتز) اهل سنت کیش اسماعیلی آورنده ی ترکیب دیگر اسلام شیعی اشماعیلیه یکی از فرق شیعه اسماعیلیه شورش توطئه گرانه امپراتوری فاطمیان: فلسفه ی جهان و انسان خردگرایی و باطن باطنگرایی: کیفیت صدور عوالم مقام اما و ادراک دوری تاریخ بحران کیش اسماعیلی و عکس العمل نزاریه ارزشیابی مجدد اسماعیلیان فاطمی استیفای حقوق نزاریان بررسی دوره های سلجوقی و ایوبی متون و آثار نزاری  ایوانف و ارزیابی جدید نزاریان  یک تاریخ عمومی برای نزاریان بخش اول:قیلم علیه سلجوقیان فصل دوم: حسن صباح و بحران کیش اسماعیلی تصادم میان اسماعیلیگری فاطمیان و سنیگری سلجوقیان  روال قدرت فاطمی فرهنگ و تمدن اهل تسنن در عهد سلجوقی از هم پاشیدگی اجتماعی و یکپارچگی مذهبی دورنمای روزگار نزاریان کارهای حسن صباح پویه های جوانی دیدار از مصر حسن در خدمت دعوت اسماعیلی حسن صباح و تعلیم اسماعیلی پیشوایی این عطاش مسئله ی تعلیم در نزد شیعیان انتقاد حسن صباح از نظریه ی تعلیم نقش خرد در رسیدن به اعتبار و صحت کلی امامت مطلق سیاست اقتدارگرایانه ی جامعه فصل سوم: شورش نزاری جدایی نزاریان از دولت فاطمی مشاجره ی نزار و مستعلی بر سر جانشینی انگیزه ی جدایی انگیزه ی شقاق سازمان مستقل دعوت نزاری پیروزی دعوت نزاری شورش درگیر می شود قیام های نخستین:رودبار و قهستان ساختمان اجتماعی و سیاسی دولت نزاری وجدت و قدرت دولت نزاری زندگی مهاجمان در الموت الموت مرکز قدرت نزاری استحکام سلسله ی نزاری فصل ششم: عکس العمل دنیای اسلامی عکس العمل اجتماعی و شرعی: تخطئه ی نزاریان وحشت و نفرت مردم مسئله ی قبول اسلام به وسیله ی اقرار زبانی عکس العمل فکری و عقلی: غزالی و مسئله ی تعلیم و عقل دفاع غزالی از نظریه ی اهل سنت در باب تعلیم مسئله ی مرجع و حل آن از راه تاریخ میزان غزالی به عنوان پاسخ به فصول اربعه ی حسن صباح پاسخ های مختلفی که بعدا بر اساس جواب غزالی به باطنیه پرداخته شد ثمر خیال و اندیشه افسانه ی باغ واژه ی اساسین افسانه ی سه یار دبستانی هراس آمیخته به احترام  بخش دوم: صلای قیامت فصل هفتم: وقفه و شروع مجدد حسن علی ذکره السلام محمد بن بزرگ امید: شیخ الجبل امید پیچیر علی رغم بینش محلی شروش نزاری در حال وقفه: انحطاط لشکرکشی ها تا سر حد منازعات کوچک سختگیری های مذهبی در کیش نزاری و ولیعهد جوان  صلای قیامت حسن دوم: داعی و امام عید قیامت رجعت امام: ادعاهای نخستین قیامت: حسن در مقام قائم قیما به مثابه پایان یافتن تقیه کیش اسماعیلی را کمال می بخشد مخالفت با قیامت: حسن کشته می شود فصل هشتم: دعوت قیامت محمد دوم: سرپردگی نسبت به امام توجیه محمد از ادعاهای پدرش امام، تحلی ذات باری تعالی رویای سعادت آمیز بینش حقیقی نشان رستگاری و نجات جهان قیامت تطبیق و عینیت حقیقت و قیامت تشخص ملکصدق: دانای بی مرگ: هم امام و هم قائم فرد در قیامت: سه مرتبه ی وجود تحلیل نظام اشراقی عالم قیامت به مثابه اعلام رشد روحانی شباهت مسیحیت با قیامت میل و نفرت نزاریان نسبت به اهل سنت قیما در جهان: ناشناختگی آن کیش سنی و صوفیان قدرت سنیان پس از سنجر: نفاق و اغتشاش در امپراتوری سلجوقی و روی کار آمدن غازیان شام صلح مدافعانه ی محمد در منطقه ی ایران فصل نهم: دوره ی قیامت در شام رشیدالدین سنان سنان در شام: تحکیم موقعیت خارجی و داخلی نزاریان  مشکلات نظامی سنان و دوستش صلاح الدین حکومت داخلی چهره ی قهرمانانه سنان در نوشته های ابوقراس نمونه کارهای خارق العاده ی سنان سنان و الموت استقلال سنان قطعه ی یکم: تجلیات خداوند در میان مردم تعبیر سنان از قیامت حقیقت در شام: امیدواری نابسامان فصل دهم: برقرار ساختن روابط مجدد یا اهل سنت: ستر افسانه و حقیقت در میان قدرت های اهل سنت نابسامانی های زمان محمد دوم محمد خوارزمشاه و شاهنشاهی جهانی شرق میانه خلیفه ی الناصرالدین الله نفاق و دشمنی میان محمد دوم و جانشینانش نومسلمانی جلال الدین حسن اعاده ی شریعت اقتدار حسن در میان اسماعیلیان ماجرای نظامی خارج از الموت احتمال خلوص و پاک اعتقادی حسن عواقب ثانوی نومسلمانی جلال الدین حسن: نظریه ی ستر سستی و ملایمت خط مشی حسن: انتقال به دوران محمد سوم تطبیق قیامت با تاریخ: تغییرات جدید، معنای اصلاحات قدیم را تعییر می دهد ستر و قیامت در دوره ی متناوب تجدید امتیاز اهل وحدت بر اهل تایید محدودیت هایی در باب تجلی امام: حجت یگانه وسیله ی رسیدن به امام شرح بر باب پنجم: معنای بلوغ روحانی و نمایش رموز آن  کون های سه گانه ی وجود متن ناپایداری و بی ثباتی کوشش های بشر متن در بیان معنی نظم کردن این دیوان و حمد و ثنای مولانا تقدس ذکره و اعلی کلیمته تاریخ کتاب متن شرح:دورنمای جهانی پیوست دوم: اصول عقاید حسن صباح به نقل از الملل و النخل ابوالفتح محمد شهرستانی پیوست سوم: یادداشت های کتابشناختی فهرست راهنما (نمایه)

نویسنده: مارشال گودوین سیمز هاجسن مترجم: فریدون بدره ای انتشارات: علمی و فرهنگی