کتاب طبیعت ترسناک (دریاچه های اسرار آمیز)

کتاب دریاچه های اسرارآمیز از مجموعه ی طبیعت ترسناک، نوشته ی آنیتا گانری و ترجمه ی محمود مزینانی توسط نشر پیدایش به چاپ رسیده است.

از نظر فنی و علم جفرافیا دریاچه یک گودال، درون سرزمینی انباشته از آب راکد است که در نقطه ای از سطح زمین به وجود آمده است. دریای خزر با 378400 کیلو متر مربع در ایران در واقع بزرگترین دریاچه جهان است. اما به این دلیل نام دریا را بر روی آن گذاشته اند که از وسط آن نمی توان ساحل را دید و همچنین آب دریای خزر شور است. بزرگترین دریاچه آب شیرین جهان دریاچه سوپریور است. دریاچه ها گونه های مختلفی دارند مانند دریاچه های یخچالی، دهانه آتشفشانی، طوقی شکل و دره های نشستی. هر کدام از این دریاچه ها ویژگی مخصوص به خود دارند. جغرافی دانان بسیاری درباره دریاچه ها تحقیق کرده اند اما یکی از شناخته شده ترین این افراد محقق اسکاتلندی " جان والتر گریگوری " است. او برای اثبات نظریاتش درباره دریاچه ها سفرهای مشقت باری به قاره آفریقا انجام داد. ورود و خروج آب در دریاچه ها، گیاهان و حیواناتی که در این محیط زندگی می کنند که برخی از آن ها منحصر به فرد و گاه عجیب هستند از دیگر مطالب این کتاب است. دریاچه ها نقش مهمی در زندگی انسان ها و محیط پیرامون خودشان دارند و گاهی حتی کشنده می باشند. با خواندن این کتاب اطلاعات جالبی درباره این بخش از جغرافیا به دست می آوریم.

 

برشی از متن کتاب

آب های ورودی و خروجی دریاچه های اسرار آمیز آب های ورودی ... 1)         جغرافیدان های ترسناک حالا می دانند که آب به شکل های مختلفی وارد دریاچه ها می شود. مقداری برف و باران مستقیم توی دریاچه ها می بارد. درسته، به همین سادگی که شنیدید. برای بعضی از دریاچه ها مثل «ویکتوریا» در آفریقا، از این طریق آب زیادی وارد آنها می شود. این دریاچه دو سوم کل آب خود را از طریق باران به دست می آورد؛ این هم یعنی میلیاردها میلیارد سطل پر از آب. 2)         مقداری از آب دریاچه ها از طریق ذوب شدن برف ها و یخچال های بالای کوهستان ها تأمین می شود. دریاچه های بزرگ در آمریکای شمالی تقریبا نیمی از آب خود را به همین شکل به دست می آورند. در این دریاچه ها یک اتفاق جالب دیگر هم می افتد. یعنی آبی که از دریاچه «سوپریور» سرریز می شود، دریاچه های «میشیگان» و «هورون» را هم پر می کند. (در واقع دریاچه های بزرگ پنج تا هستند، اما همگی به هم پیوسته اند.) اما اگر بارش برف در یک سال کم باشد، سطح آب آنها به شکل هشدار دهنده ای پایین می آید. 3)         هزاران لیتر آب هم از زیر زمین وارد دریاچه ها می شوند. این آب ها به این دلیل آب های زیرزمینی نامیده می شوند که وقتی باران می بارد، از لابه لای خاک و سنگ ها به زیر زمین فرو می روند. ولی مبادا از شنیدن کلمه آب های زیرزمینی یاد وان حمام خانه تان بیفتید؛ مقدار آبی که جایی در زیر پاهای شما جریان دارد، تقریبا چهل برابر بیشتر از آب های رودهای سراسر جهان است. می بینید که این حرف اصلا حرفی آبکی نیست. خوشبختانه دریاچه ها برای تأمین آب خود به آب های زیرزمینی وابسته نیستند. اگر این طور بود باید مدت ها منتظر پر شدن می ماندند. چون چرخه تشکیل آب های زیرزمینی آن قدر کند است که آب هایی که امروز جذب می شوند، هزاران سال طول می کشد تا دوباره به سطح زمین برگردند. 4)         جغرافیدان های ترسناک تا سال ها نمی دانستند که آب های زیرزمینی چگونه یکراست از بستر دریاچه ها جذب آن می شوند. برای همین مجبور بودند حدس های پا در هوایی بزنند. اما در سال 1974 چند دانشمند کنجکاور کانادایی تصمیم گرفتند از ته و توی این مسئله سر در بیاورند. برای همین این کار را انجام دادند؛ آنها در زمین های اطراف دریاچه «پرچ» در کانادا مقداری آب شور تزریق کردند. بعد از مدتی آنها لایه آبی را که در بستر دریاچه بود آزمایش کردند. فکر می کنید آنها چه کشفی کردند؟ الف) آب دریاچه شورتر از قبل نشده بود ب) آب دریاچه خیلی شورتر شده بود ج) آب دریاچه گل آلود و سبز شده بود پاسخ: ب) آب شور از طریق سنگ و خاک جذب زمین و وارد آب دریاچه شده بود. با این حساب باید گفت که این دانشمندان با این آزمایش تیزهوشانه توانستند ثابت کنند که حدسشان درست بوده. 5)         فکر می کنید بسیاری از رودهای خروشان از کجا سر در می آورند؟ خب معلوم است؛ از دریاچه های اسرار آمیز، به همین سادگی. آب جاری رودها در سراسر جهان به دریاچه ها می ریزد. راستش تعدادی از دریاچه ها هستند که به آب یکی دو تا رود قانع نیستند و تا صدها رود به آنها می ریزند. چندین و چند رود مقدار سرسام آوری آب را به دریاچه «تانگانکا» در آفریقا می ریزند. حالا این یکی را بشنوید؛ اگر جریان آب این رودها قطع شود، باز هم 1200 سال طول می کشد تا آب این دریاچه خشک شود. چرا؟ چون خیلی بزرگ تر از این حرف هاست. و آب های خروجی ... شاید پیش خودتان فکر کنید که دریاچه ها همین جوری سر جایشان نشسته اند و آهسته به جلو و عقب موج بر می دارند. اما اگر یک خرده عمقی تر به موضوع نگاه کنید، متوجه می شوید که دریاچه ها از جاهای زیادی نشتی دارند. مقداری از این آب ها توسط رودها و جریان های آبی از دریاچه ها خارج می شود. (ظاهرا که موضوع خیلی بیشتر از این حرف ها نشتی دارد!) اما آیا این موضوع همیشه همین طور سر راست است؟ جواب این سوال بله است... جز وقت هایی که یک رود تغییر مسیر می دهد و به جای جلو رفتن، عقب عقبکی می رود! این اتفاقی است که برای دریاچه تونل ساپ (به معنای دریاچه بزرگ) در کامبوج می افتد. یک رود که اسم آن هم تونل ساب است و به رود قدرتمند «مکونگ» می ریزد، با قلدری آب این دریاچه را می کشد. در طول فصل خشک، این دریاچه حدود 2500 تا 3000 کیلومتر مربع آب می رود و کوچک تر می شود. بعد نوبت اتفاقاتی بسیار عجیب تر می رسد. در فصل باران رود مکونگ که توی عالم رودها برای خودش یک کینگ کنگ است، به جریانی خشمگین و کف بر لب تبدیل می شود. این رود با چنان سرعت و قدرتی وارد تونل ساپ می شود که آن را مجبور می کند مسیر حرکتش را تغییر بدهد و دوباره به طرف دریاچه برگردد. درسته، به این می گویند «خلاف جهت رود شنا کردن!» بد نیست بدانید که در این مواقع حجم آب این دریاچه پنج برابر می شود.

نویسنده

" آنیتا گانری " متولد سال 1961 در کلکته هند است. زمانی که او کودک بود، خانواده اش به انگلستان مهاجرت کردند. او در انگلستان به مدرسه و سپس به دانشگاه رفت. و از دانشگاه کمبریج با مدرک تحصیلی مطالعات فرانسوی، آلمانی و هندی فارغ التحصیل شد. و چندین سال در انتشارات واکر کار کرد. او همچنین بیش از 600 کتاب نوشته است. مجموعه طبیعت ترسناک از مهمترین آثار او برای کودکان و نوجوانان است. او از سال 1999 نگارش مجموعه طبیعت ترسناک را آغاز کرد. و جوایزی در سال های مختلف برای نگارش کتاب های این مجموعه از آن خود کرده است.

فهرست

• مقدمه
• از سر تا ته دریاچه های اسرارآمیز
• آب های راکد
• حیات وحش دریاچه های اسرارآمیز
• زندگی در دریاچه های اسرارآمیز
• کاوش در دریاچه های اسرارآمیز
• دریاچه های نشتی دار

• برنده جایزه مجموعه ها
• نویسنده: آنیتا گانری
• مترجم: محمود مزینانی
• انتشارات: پیدایش