کتاب شیمی معدنی 2 (جلد اول) - آقابزرگ

کتاب شیمی معدنی 2 (جلد اول: کلیات و نامگذاری، عددهای کوئوردیناسیون، ایزومری و ...) تالیف دکتر حسین آقابزرگ، دکتر شهره نفیسی، دکتر حمیدرضا آقابزرگ و دکتر محمد یوسفی در انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم به چاپ رسیده است.

این کتاب همه ی مباحث "شیمی معدنی 2" را به تفصیل و در فصول مختلف بیان می کند. سپس در ادامه موضوع های ویژه ی شیمی معدنی نوین را نیز شفاف سازی می نماید. مؤلفین در پایان هر فصل از کتاب حاضر، تمرین های متعددی را برای درک بیش تر مخاطب از مباحث، درون متن گنجانده اند تا از این طریق یادگیریِ خواننده را سرعت ببخشند. در فصل اول کتاب ابتدا مفهوم ترکیب های کوئوردیناسیون و نظریه های متفاوت راجع به آن ها و هم چنین ترکیب های آلی فلزی دیگر مورد بررسی قرار می گیرند. سپس در ادامه روی انواع لیگاندها، نام گذاری و ساختار لیگاندهای متداول و نام گذاری کمپلکس های فلزی نیز بحث می شود. در فصل دوم ساختارهای کمپلکس هایی با عدد کوئوردیناسیون متفاوت مورد مطالعه قرار می گیرند. سومین فصل به بررسی ایزومیرهای مختلفی که در ترکیب های کوئوردیناسیون بسیار گسترده و متفاوت هستند اختصاص یافته است.  فصل چهارم با اندازه گیری خواص مغناطیسی کمپلکس های معدنی فلزهای واسطه، اطلاعات بسیار مفیدی در مورد نحوه ی آرایش الکترونی، حالت اکسایش و ساختار مولکولی آن ها به دست مخاطب می دهد. فصل پنجم نیز که آخرین فصل جلد اول این کتاب است، نظریه های متفاوت در تشکیل کمپلکس های فلزی که از نظریه تقارن سر چشمه می گیرند را ارائه می نماید.

کتاب "شیمی معدنی 2 (جلد اول)" مشتمل بر پنج فصل می باشد:1- ترکیب های کوئوردیناسیون (کلیات و نامگذاری) 2- ترکیب های کوئوردیناسیون (عددهای کوئوردیناسیون) 3- ترکیب های کوئوردیناسیون (ایزومری) 4- خواص مغناطیسی کمپلکس های فلزی 5- نظریه های تشکیل پیوند در کمپلکس های فلزی

برشی از متن کتاب

فصل اول: ترکیب های کوئوردیناسیون (کلیات و نامگذاری) روش الکتروشیمیایی (رسانایی سنجی): ورنر رسانایی پنج ترکیب بالا را اندازه گرفت. نتیجه‌ های رسانایی سنجی این پنج ترکیب در جدول داده شده است. ورنر نشان داد که حد معمولی الکترولیت‌ ها یک خاصیت کولیگاتیو است. (یعنی مقدار آن به تعداد یون های حاصل از هر مول آن ها بستگی دارد و به ماهیت و اندازه ی آن ها بستگی ندارد) بدین معنی که الکترولیت هایی که هر مول آن ها تعداد یون های برابری در محلول آزاد می‌ کنند، رسانایی حد مولی آن ها به تقریب برابر است. نتیجه‌ های این روش و روش تجزیه وزنی به طور کامل با یکدیگر سازگاری داشت. ورنر بر اساس این نتیجه ها سه فرضیه مهم خود را ارائه داد: 1- بیش تر عنصر ها دارای دو ظرفیت هستند. الف) ظرفیت اصلی یا اولی که می توان با .... نشان داد. ب) ظرفیت فرعی یا ثانویه که می‌توان با ـ نشان داد. به حالت های الف و ب امروزه به ترتیب همان حالت اکسایش و عدد کوئوردیناسیون گفته می ‌شود. 2- تمامی عنصر ها تمایل دارند که هر دو نوع ظرفیت خود را کامل کنند. 3- ظرفیت فرعی که همان عدد  کوئوردیناسیون است، در جهت موقعیت های ثابتی در فضا و به وسیله تعدادی از مولکول های خنثی یا آنیون ها تامین می شود. این گونه های شیمیایی که همراه با یون مثبت فلزی، تشکیل کمپلکس می‌دهند، لیکاند نامیده می‌ شوند. وی مطرح کرد که کمپلکس در حالت بلور و محلول انسجام خود را حفظ می ‌کند و تعداد لیکاندهایی که در اطراف اتم مرکزی قرار گرفته می ‌شود عدد کوئوردیناسیون نامیده می شود (که امروزه با نشانه C.N. نشان داده می شود.) ورنر مجموعه مولکول ها یا یون هایی که به طور مستقیم در اطراف اتم مرکزی قرار می‌ گیرند و در محلول تفکیک نمی‌ شوند را کره (حوزه یا فضای) کوئوردیناسیون داخلی نامید و اظهار داشت لیگاندهایی که به طور مستقیم و به وسیله نیروی جاذبه الکتروستاتیکی تمام فلزی متصل اند در حوزه کوئوردیناسیون داخلی فلز واقع اند. ورنر، مجموعه مولکول ها یا یون هایی که به طور غیرمستقیم و به وسیله نیروی جاذبه الکتروستاتیکی به کره کوئوردیناسیون داخلی اتصال دارند را کره کوئوردیناسیون خارجی نامید. از آن جایی که پیوند بین کوئوردیناسیون خارجی و داخلی نیروی جاذبه الکتروستاتیک است، این دو کره در حلال های قطبی به راحتی از یکدیگر تفکیک شده و به یون تبدیل می‌ شوند. وی مطرح کرد که در کمپلکس 5NH3 CoCl3. مولکول آمونیاک برای اشباع ظرفیت ثانوی هستند و یک یون کلرید هم ظرفیت اولی و هم ظرفیت ثانوی را اشباع می کند. این یون در محلول به وسیله Ag+ رسوب نمی کند. (پیوند ها به صورت نقطه چین و خط های پر نشان داده شده ‌اند.)  این کمپلکس امروزه به صورت   C2[CO(NH3)5CL] نوشته می شود. در کمپلکسCoCl3. 4NH3  چهار مولکول آمونیاک ظرفیت اولی و دو یون کلرید ظرفیت های اولی و ثانوی را کامل می کنند و در حوزه کوئوردیناسیون داخلی قرار گرفته اند. این ترکیب در محلول به دو یون CL- و +[CO(NH3)4CL2] تفکیک می شود. این کمپلکس امروزه به صورت Cl[CO(NH3)4CL2] فرمول بندی می شود.

فهرست

پیشگفتار فصل اول: ترکیب های کوئوردیناسیون (کلیات و نامگذاری) فصل دوم: ترکیب های کوئوردیناسیون (عددهای کوئوردیناسیون) فصل سوم: ترکیب های کوئوردیناسیون (ایزومری) فصل چهارم: خواص مغناطیسی کمپلکسهای فلزی فصل پنجم: نظریه های تشکیل پیوند در کمپلکسهای فلزی پیوست ها منابع جدول تناوبی

(کلیات و نامگذاری، عددهای کوئوردیناسیون، ایزومری، خواص مغناطیسی و ...) تألیف: دکتر حسین آقابزرگ - دکتر شهره نفیسی - دکتر حمیدرضا آقابزرگ - دکتر محمد یوسفی انتشارات: جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم