کتاب شرح قانون مدنی به زبان پیشرفته (جلد پنجم)

بخشی از کتاب شرح قانون مدنی به زبان پیشرفته

ماده 836- وارثین طبقه بعد وقتی ارث می‌برند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد.

سوال: آیا وارث هر طبقه‌ای در هر حال از اموال آن میّت ارث می‌برند؟

جواب: نسبت به وراث طبقه‌های دوم و سوم خیر، این طور نیست که آنها در هر صورت و شرایطی (چه اینکه قبل وراثی باشند یا نباشند) ارث ببرند. بنابراین وراث طبقه اول (پدر و مادر و فرزندان میّت) در هر صورت و شرایطی ارث می‌برند چه اینکه از وراث (افراد) طبقه‌های بعد (دوم و سوم) افرادی باشند یا نباشند. اما افراد طبقه‌های دوم و سوم به شرطی ارث می‌برند که هیچ یک از افراد طبقه قبل وجود نداشته باشند.

بنابراین وقتی اجداد و برادران و خواهران میّت از آن مرحوم ارث می‌برند که هیچ‌کدام از افراد طبقه اول موجود نباشد. [در ضمن همانطوری که اشاره شد فرزندان (اولاد) خواهران و برادران میّت هم در صورتی از آن میّت ارث می‌برند که خواهران و برادران آن میت (مادران و پدران آن اولاد) کسی هنگام فوت آن مورث زنده نباشد] و همچنین زمانی افراد طبقه سوم (عمو و عمه و دایی و خاله و فرزندان آنها) از اموال و دارایی میّت ارث می‌برند که هیچ یک از افراد طبقه‌های اول و دوم وجود نداشته باشند. [همچنان که اولاد آنها در صورتی از آن میّت ارث می‌برند که هیچ یک از عمو و یا عمه و یا خاله و دایی وجود نداشته باشند.]

مطلب بیان شده را نسبت به اینکه ارث بردن افراد طبقه دوم منوط و مشروط به نبودن وارث از طبقه اول است، قانونگذار در ماده  916 قانون مدنی این چنین بیان نموده است:«هرگاه برای میّت وارث طبقه اولی نباشد ترکه او به وراث طبقه ثانیه می‌رسد.» بنابراین اگر مثلا A از افراد طبقه اول (پدر و مادر و فرزندان) هیچ وراثی نداشته باشد ولی از طبقه دوم یک خواهر داشته باشد در این صورت اموال و ثروت او به آن خواهرش می‌رسد چون که از طبقه اول هیچ وراثی وجود ندارد اما اگر از طبقه اول حتی یک وارث (مانند یک فرزند یا یک فرزند فرزند = نوه) وجود داشته باشد همه آنها اموال و ثروت به همان یک فرزند یا یک نوه (که از طبقه اول می‌باشد) به ارث می‌رسد و چیزی از به آن خواهر که از طبقه دوم است نمی‌رسد.

همچنین قانونگذار در مورد مطلب بیان شده راجع به مشروط بودن ارث بردن افراد طبقه سوم به موجود نبودن هیچ فردی از افراد طبقه دوم (بعد از فوت موّرث) در ماده 928 قانون مدنی اظهار می‌دارد:«هرگاه برای میّت وراث طبقه دوم نباشند ترکه او به وراث طبقه سوم می‌رسد.» بنابراین چنانچه مثلا بعد از فوت شخص A از افراد طبقه‌های اول و دوم هیچ وارثی نباشد و مثلا فقط یک دایی از طبقه سوم داشته باشد در این صورت تمام اموال او به همان دایی وی می‌رسد (البته بعد از کسر بدهی‌هایی که شخص A دارد) و در ضمن اگر اولاد یکی از عمو یا عمه یا خاله یا دایی هم موجود باشد با بودن دایی (در فرض مثال) اولاد آنها ارث نمی‌برند.

کتاب شرح قانون مدنی به زبان پیشرفته (جلد پنجم)، به قلم دکتر سید علی‌اکبر تقویان در انتشارات کتاب آوا به چاپ رسیده است.

• آموزش علمی و کاربردی
• نویسنده: دکتر سید علی‌اکبر تقویان
• انتشارات: کتاب آوا