کتاب سوخت های فسیلی

کتاب سوخت های فسیلی، اثر یان گراهام و ترجمه ی منیر شاخساری از انتشارات فنی ایران به چاپ رسیده است.

این اثر از جمله کتاب های در ارتباط با حفظ محیط زیست می باشد و کودکان را با انواع سوخت فسیلی و نحوه ی به وجود آمدن آن ها آشنا می کند. زغال سنگ، نفت و گاز از جمله سوخت های فسیلی هستند که بیشترین سهم را در تامین انرژی جهان ایفا می کنند. از آنجایی که امروزه شاهد استفاده ی بیش از اندازه ی سوخت ها در بیشتر نقاط کره ی زمین هستیم، همگان باید این نکته را در نظر بگیریم که سوخت های فسیلی روزی به پایان خواهند رسید. امروزه در جهان از نفت بیشتر در صنعت پتروشیمی استفاده و سعی می شود با صرفه جویی در مصرف سوخت های فسیلی از هزینه ی تولید آن ها کاست که نتیجه ی آن حفظ محیط زیست و داشتن جهانی پاکیزه خواهد بود. این اثر مطالبی در ارتباط با تاریخچه ی سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ، نفت و گاز، مهار کردن آن ها، استخراج از معادن، سکوهای ساحلی و دریایی نفت و گاز و مراحل ایجاد آن ها، یافتن حوزه های نفتی و پالایشگاه های نفت، اثرات مخرب آن ها بر روی محیط زیست مانند ایجاد لکه های نفتی در دریاها و اقیانوس ها، سوخت های آینده و کاهش آلودگی هوا را به مخاطبان ارائه می کند. این اثر برای گروه سنی نوجوان مناسب می باشد.

 

برشی از متن کتاب

سوخت های فسیلی چگونه پدید آمده اند؟ زغال سنگ، نفت و گاز از گیاهان و جانورانی به دست می آید که سال ها پیش روی زمین زندگی  می کردند. حدود 300 میلیون سال پیش، تعداد گیاهان زمین، به خصوص درختان وسرخش های غول پیکر بسیار افزایش یافت. بسیاری از گیاهان روی زمین های باتلاقی می روییدند و هنگامی که از بین می رفتند، در باتلاق می افتادند. این گیاهان نمی گندیدند؛ زیرا، اکسیژن موجود در باتلاق بسیار کم بود. این گیاهان روی هم انباشته می شدند و سرانجام لایه ضخیمی از گیاهان مرده روی هم دفن می شدند. هرچه خاک و گیاهان بیشتری روی آن ها انباشته می شدند، گیاهان مرده در زیر زمین متراکم تر می شدند که ابتدا به شکل زغال سنگ نارس بودند. سپس هرچه فشرده تر می شدند، به شکل زغال قهوه ای رنگی به نام لیگنیت در می آمدند. سرانجام، با فشار هرچه بیشتر از بالا، زغال سیاه رنگ را تشکیل می دادند. تعداد بی شماری از گیاهان و موجودات ذره بینی در دریاها زندگی می کردند. با مرگ این موجودات، اجساد آن ها در قعر دریا فرو می رفت. سپس همانند گیاهان روی زمین بر روی هم دفن و متراکم می شدند. اما در زیر دریا، آن ها مایع غلیظ سیاه رنگی به نام نفت را تشکیل می دادند. این نفت همراه با گازی که از موجودات زنده در حال تجزیه آزاد می شد، زیر سنگ هایی که از رسوبات بالایی تشکیل شده بود، محبوس می شد. به این ترتیب بود که حوزه های نفتی و گازی شکل گرفتند. بیشتر بدانیم: لیگنیت که به رنگ قوه ای تیره و متشکل از رسوبات متراکم است، از جدیدترین زغال سنگ هاست. عمر این ماده احتمالا کم تر از یک میلیون سال است. هنگامی که لیگنیت در قسمت های عمیق تر زمین متراکم تر شود، سخت ترین و قدیمی ترین نوع زغال سنگ، یعنی آنتراسیت را به وجود می آورد که احتمالا بیش از 400 میلیون سال قدمت دارد. تاریخچه سوخت های فسیلی تاریخچه مصرف زغال سنگ ممکن است چینی ها حدود 3000 سال پیش برای ساختن مس از زغال سنگ استفاده کرده باشند. هفت قرن پس از آن یونانی ها و سپس رومی ها از زغال سنگ استفاده کردند. می دانیم که بریتون های باستان (ساکنان اولیه بریتانیا)، سال ها پیش از هجوم رومی ها (55 سال پیش از میلاد مسیح) زمین را برای یافتن زغال سنگ حفر می کردند؛ زیرا، ابزار آتشزنه که در رگه های زغال سنگ فرو رفته بود، در آن جا پیدا شده است. حدود هزار سال پیش، سرخ پوستان هوپی در آمریکا برای پختن ظروف سفالی از زغال سنگ استفاده می کردند. قبل از انقلاب صنعتی و استفاده از ماشین، استخراج زغال سنگ بسیار دشوار تر از امروز بود. جاهایی که زغال سنگ در زیر آب و نزدیکی خشکی قرار دارند، آب، زغال سنگ را خرد می کند، می شوید و با خود به ساحل می آورد. این زغال سنگ که به زغال سنگ دریایی معروف است، مدت ها پیش؛ یعنی، در قرن سیزدهم جمع آوری می شد. هنگامی که تمام زغال سنگ سطحی جمع می شد، برای گردآوری زغال سنگ بیشتر، زمین را می کندند اما استخراج زغال سنگ کاری بسیار خطرناک بود. معادن اغلب زیر آب می رفت یا باز گازهای کشنده پر می شد.    

(گروه سبز) نویسنده: یان گراهام مترجم: منیر شاخساری انتشارات: فنی ایران