کتاب سفر به آن سوی دریاها (سرگذشت استعمار 1)

کتاب سفر به آن سوی دریاها اولین جلد از مجموعه ی سرگذشت استعمار نوشته ی مهدی میرکیایی توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.

در 500 سال گذشته نقشه ی کره ی زمین بسیار کوچکتر از نقشه ی فعلی آن بود. کره ی زمین تنها محدود به اروپا، آسیا و کشورهای شمالی قاره ی آفریقا می شد. تا آن زمان اروپائیان به وسیله ی تجارت با کشورهای آسیایی به وارد کردن ابریشم، پارچه های پنبه ای، قالی، جواهر و ابزار فولادی که توان تولید آن ها را نداشتند، می پرداختند. اما با بروز جنگ های دولت عثمانی با کشورهای مختلف اروپایی راه های تجارت با آسیا بسته شد و به تدریج کشورهای اروپایی به این فکر افتادند تا با سفرهای دریایی و طی کردن اقیانوس از کنار قاره ی آفریقا و رسیدن به جنوبی ترین بخش آن راه های جدیدی برای رسیدن به کشورهای آسیایی به خصوص هند و چین پیدا کنند. در این بین پرتقال اولین کشوری بود که تصمیم گرفت به این امر بپردازد. کشور پرتقال با توجه به قرار گیری اش در ساحل اقیانوس اطلس همواره برای ارتباط با دیگر کشورها از راه های دریایی استفاده می کرد. آنها به سرپرستی هنری شاهزاده ی پرتقالی، پسر ژان دوم پادشاه پرتقال راهی اقیانوس ها برای کشف سرزمین های جدید شدند. آنها در طول ساحل غربی آفریقا کشتی رانی کردند، اما قاره ی آفریقا بسیار بزرگتر از آن چه آنها می پنداشتند بود و به این ترتیب پرتقالی ها سرزمین های جدیدی در قاره ی آفریقا کشف و آنها را به نام پادشاه پرتقال فتح و قلمرویی از کشور خودشان محسوب می کردند. داشتن سلاح و کشتی های مجهز پرتقالی ها، بومیان این مناطق را به اطاعت از آنها مجبور می کرد، پرتقالی ها سرزمین های مختلف را با نام کالاهایی که در آن جا به وفور پیدا می شد، نام گذاری می کردند. هنری شاهزاده ی پرتقالی توانست کشورهای بسیاری که امروزه با نام های ساحل عاج، گینه، سنگال، گامبیا و کنگو شناخته می شوند کشف کند، اما در سال 1460 میلادی درگذشت و هرگز نتوانست به جنوبی ترین بخش آفریقا دست یابد. پس از او برادرزاده اش سرپرستی این کار را برعهده گرفت. چند سال بعد دریانوردی به نام دیاز توانست با چند کشتی کوچک از توفان های سهمگین اقیانوس اطلس عبور کند و به جنوبی ترین بخش آفریقا برسد، حال کافی بود او و دیگران در ساحل شرقی آفریقا کشتی رانی کنند و به سمت اقیانوس هند بروند. اما هنوز برای رسیدن به کشورهای آسیایی و تجارت با هند و چین باید تلاش های بسیاری صورت می گرفت و ... .

مجموعه ی سرگذشت استعمار به شرح حوادثی می پردازد که در آن ها کشورهای اروپایی دست به دریانوردی و اکتشاف سرزمین های جدید بر روی کره ی زمین زدند، اما پس از یافتن کشورها و جزایر جدید بر روی زمین ساکنان این مناطق را با فریب و یا به زور وادار به اطاعت از خود کرده و آن سرزمین ها را جزئی از ممالک خود به شمارآوردند و ثروت مردمان آن جا از طلا و جواهرات گرفته تا ادویه و دیگر اقلام با ارزش آن روزگار را با خود به کشورهایشان بردند و از این طریق ثروت هنگفتی به دست آوردند.

 

فهرست

جهان کوچک ابریشم و ادویه راه ها بسته می شوند هنری دریانورد ساحل طلا، ساحل عاج، ساحل غله داد و ستد خاموش به سوی سواحل شرقی افسانه ی دو برادر دام گروگان گیری در هند برزیل، به جای هند آتش در کشتی مانوئل خوشبخت تغییر مسیر رودخانه ی نیل؟ یک خواستگاری که جریان تاریخ را عوض کرد یک ایتالیایی پول دوست و ماجراجو کشیش ایزابل گوشواره های طلایی مردم مهربان مقاومت نمی کنند ژاپن یا کوبا پذیرایی با لوبیای خشک سگ غل و زنجیر بر پای پادشاه اسپانیا فرجام خدمت به پادشاهان پاپ زمین را تقسیم می کند یک پرتغالی در دربار فیلیپ خوشگل هدیه های ماژلان برای بومی ها شورش برده ای که زبان بومی ها را می دانست جزیره ی دزدها و بدکاران سلطان سبو، همه ی شروط ماژلان را می پذیرد غرور و مرگ عطر میخک در دریا غواصان سلطان منظور کشتی نجات زبان سرخ یک روز از هفت روز کلک فیلیپ خوشگل به عالی جناب پاپ فرمانده، ناوگانش را آتش زد افسانه ی خداوند باد شرق جدال در مجلس عروسی معبدهای طلایی تسخیر امپراتوری اینکا زندانی پر از طلا جایی که همه ی ما مست و سرخوش ایم جنون طلا

برشی از متن کتاب

برزیل به جای هند پرتغالی ها با شناختن راه هند، کشتی های نظامی و تجاری بسیاری به هندوستان اعزام کردند تا هرجا را که می توانند تسخیر کنند و در نقاط دیگر به تجارت سرگرم شوند. آن ها همچنین باید از قدرت نظامی و توپ های کشتی هایشان برای رسیدن به منافع تجاری بهره می بردند. چندسال پس از واسکودوگاما، در سال 1500 میلادی، دریانوردان دیگری از پرتغال به نام کابرال، راهی هند شد. او که همچون گاما می خواست از ساحل کم عمق آفریقا دور باشد و راحت تر کشتیرانی کند، مسیرش را به طرف وسط اقیانوس اطلس تغییر داد و این راه را به قدری ادامه داد که به سواحل آمریکای جنوبی و برزیل رسید و این کشور را به نام پادشاه پرتغال فتح کرد. کابرال سپس به طرف دماغه ی امید نیک به راه افتاد و با طی همان مسیری که گاما آموخته بود، به هند رسید. کابرال نتوانست روابط خوبی با شاهزاده کالیکوت برقرار کند. برای همین با راجه ی منطقه ی کوشن که رقیب سرسخت شاهزاده کالیکوت بود، طرح دوستی ریخت. کوشن به پایگاه مهمی برای پرتغالی ها در هند تبدیل شد و کابرال که توانسته بود از رقابت حاکمان محلی هند بیشترین بهره را ببرد، با محموله ی بزرگی از ادویه به پرتغال بازگشت. آتش در کشتی دو سال بعد، واکودوگاما دوباره راهی هند شد. گاما هنگامی که به کالیکوت نزدیک می شد، با یک کشتی پر از حاجیان مسلمان که از مکه به هند بر می گشتند، رودررو شد. کشتی، حامل 3800 مسافر مرد و زن و بچه بود. گاما دستور داد کشتی را وسط دریا متوقف کنند و از مسافران، دوازده هزار دوکا (واحد پول پرتغال) باج بگیرند. پرتغالی ها سپس کالاهایی را که حدوده ده هزار دوکا ارزش داشت از مسلمانان گرفتند و بعد همه ی آن ها را با کشتی شان آتش زدند. گاما با این اقدام، پیغامی ترساننده را برای شاهزاده ی کالیکوت فرستاد تا در مذاکرات بعدی موفق تر باشد. هنگامی که گاما به کالیکوت رسید، شاهزاده، گروهی را برای مذاکره با او اعزام کرد. گاما پاسخ داد که قبل از هر اقدامی باید مسلمانان از شهر خارج شوند. او هنوز خاطره ی تجار عرب را که مردم را به نخریدن اجناس پرتغالی تشویق می کردند، در ذهن داشت. شاهزاده زیر بار نرفت. گاما هم شهر را با توپ های کشتی هایش زیر آتش گرفت. از سویی، ورود تمام کشتی های بازرگانی به بندر را ممنوع کرد. گاما سپس راهی کوشن شد. راجه ی کوشن که پیش از این، در رقابت با شاهزاده ی کالیکوت، همکاری گسترده ای با پرتغالی ها داشت، با ورود آن ها دچار وحشت شد. گاما از او خواس به او حق داده شود هرچه قدر ادویه که می خواهد، با هر قیمتی که خود تعیین می کند، بخرد؛ همچنین راجه با احداث قلعه ی پرتغالی ها و نمایندگی تجاری آن ها در کوشن موافقت کند. از سوی دیگر، شاهزاده کالیکوت با یک ناوگان قوی راهی کوشن شده بود. راجه ی کوشن که این امتیازهای سنگین را به پرتغالی ها داده بود و به دوستی آن ها می نازید، از آن ها تقاضای کمک کرد، اما واسکودوگاما عقب نشینی را عاقلانه تر تشخیص داد و راجه ی کوشن را به حال خودش واگذاشت و با محموله ی گران بهایی از ادویه به سوی پرتغال بازگشت. سربازان شاهزاده کالیکوت وارد کوشن شدند و به قتل و غارت مشغول شدند. راجه نیز از سرزمین خود گریخت.    

(کتاب های مهرک) نویسنده: مهدی میرکیایی انتشارات: سوره مهر