کتاب سرگذشت سینما در ایران (فرهنگ و تمدن ایرانی)

کتاب سرگذشت سینما در ایران از مجموعه ی فرهنگ و تمدن ایرانی، نوشته ی گیسو فغفوری توسط نشر افق به چاپ رسیده است.

کتاب حاضر به بررسی نحوه پیدایش سینما و تحولات آن از عصر مشروطه تا روزگار حاضر می پردازد. کتاب مشتمل بر دوازده فصل است که به بررسی تاریخچه سینما و چگونگی ایجاد آن، اولین سینماها و فیلم های ایرانی، فیلم برداری و رونق فیلم سازی و فیلم فارسی، سینمای بزن بزن  و سیاسی، درخشش سینمای جنگ و دفاع مقدس و ... می پردازد. نویسنده در زمینه پیدایش سینما و تاریخچه آن به طرح یک سوال می پردازد که آیا اگر عکاسی پیشرفت نمی کرد، سینما اختراع می شد؟ به این ترتیب ایجاد و ظهور سینما را به دوربین های عکاسی نسبت می دهد و می گوید که دوربین های عکاسی اولیه خیلی ابتدایی بودند اما رفته رفته کامل تر شدند. دوربین ها، چاپ عکس و نحوه کار با دوربین به مرور زمان پیشرفت نمود. برادران لومیر از پیشرفت های گذشتگان استفاده و دستگاهی به نام سینماتوگراف اختراع کردند که هم دوربین فیلم برداری و هم وسیله ای برای نمایش فیلم بود. تا آن زمان لومیرها از یک نما فیلم می گرفتند، شخصی به نام ژرژ مه لیس که با تئاتر آشنا بود، دوربین لومیرها را خریداری نمود. او از پرده های مختلف یک نمایش فیلم برداری کرد و آن را پشت سر هم نمایش داد و به این صورت گامی بزرگ برای رسیدن به سینمای امروزی برداشته شد. تولد سینما در ایران نیز همزمان با اختراع سینماتوگراف توسط لومیرها و در زمان مظفرالدین شاه به دنبال سفر او همراه با عکاس مخصوصش میرزا ابراهیم عکاس باشی به پاریس و استفاده از دستاورهای فرانسوی ها میسر شد. امروزه رسانه ی سینما نقش بسیار مهمی بر زندگی جوانان داشته و به عنوان یکی از مهم ترین عناصر زندگی آنان به شمار می آید...

فرهنگ تمدن ایرانی مجموعه کتاب هایی است که درباره ی عناصر سازنده ی فرهنگ و تمدن در ایران امروز برای نوجوانان تالیف شده است. هر کتاب از این مجموعه به موضوعی خاص مرتبط با فرهنگ و هنر این مرز و بوم می پردازد و گزارش جذابی از سیر تکامل و تاریخی آن از گذشته تا امروز ارائه می دهد. کتاب حاضر به بررسی سرگذشت نمایش می پردازد و می کوشد با نثری روان و تصویرهایی گویا با عموم خوانندگان ارتباط برقرار کند.

فهرست

فصل اول: پاریس؛ بلوار کاپوسی فصل دوم: اولین دوربین فیلم برداری در تهران فصل سوم: اولین سینماهای تهران فصل چهارم: اولین فیلم های ایرانی فصل پنجم: رونق فیلم فارسی فصل ششم: تولد سینمای متفاوت فصل هفتم: سینمای بزن بزن و سینمای سیاسی فصل هشتم: سینمای سرگردان فصل نهم: سینمایی دیگر فصل دهم: تولد دوباره فصل یازدهم: درخشش نسل جنگ فصل دوازدهم: تنوع

برشی از متن کتاب

اولین فیلم های ایرانی ساختن فیلم ایرانی رویایی بود که خیلی ها در سر داشتند، اما این رویا را یک مرد ارمنی- روس در ایران واقعیت بخشید. غیر ایرانیان در توسعه ی سینمای ایران نقش مهمی داشتند و در تاسیس سینما هم پا پیش گذاشتند. "آوانس اوگانیانس" در ترکمنستان متولد شده و در مسکو سینما خوانده بود. وقتی وارد ایران شد، برای ساختن یک فیلم ایرانی امکانات بسیار کم بود و مهم ترین امکان به نظر اوگانیانس، نیروی انسانی بود. اولین مدرسه ی آرتیستی ساخته شدن فیلم "آبی و رابی" در ایران ماجرایی طولانی و جالب دارد، اما پیش از آن باید از نخستین مدرسه ی آرتیستی در تهران یاد کرد، زیرا فیلم ها در این مدرسه ساخته شد. آوانس اوگانیانس در یکی از روزنامه های تهران آگهی منتشر کرد و راه اندازی مدرسه ی آرتیستی را به اطلاع عموم رساند، اما کسی از آن استقبالی نکرد. هم زمان با او، کسی به نام "میرسیف الدین کرمانشاهی" هم مدرسه ی هنرپیشگی تاسیس کرد. اوگانیانس پس از مدتی کوتاه دوباره آگهی اش را در روزنامه ها منتشر کرد و این بار کارش گرفت و بیش از 300 نفر ثبت نام کردند. با این که او در هر دو آگهی اش از زنان هم دعوت کرده بود در کلاس های مخصوص خود ثبت نام کنند، اما هیچ زنی در میان این 300 نفر نبود. این استقبال که در تهران آن روزها عجیب و غریب بود، او را سر شوق آورد و کارش را توسعه داد وکلاس هایی را در رشته های مرتبط با سینما در مدرسه اش دایر کرد، کلاس هایی مانند موسیقی، فیلم برداری، ژیمناستیک، رقص، بازیگری و... هنوز مدتی از کارش نگذشته بود که سختی های این کار آشکار شد و 300 نفر به 18 نفر رسید. وزارت معارف هم که مدرسه ها زیر نظرش بودند، به اسم مدرسه اعتراض کرد و اوگانیانس مجبور شد اسم مدرسه اش را ورزشگاه بگذارد. با همه ی این مشکلات، نخستین دوره ی مدرسه آغاز و به پایان رسید. سینما در سراسر ایران سینما در این دوره شغل پردرآمدی است و هر روز از تاسیس سینمایی تازه در تهران خبر داده می شود و نمایش فیلم با استقبال روبه رو می شود. سینماها که اوایل فیلم های صامت نشان می دادند، با نمایش فیلم های ناطق پررونق می شوند. اوایل هنوز مشکل زبان وجود دارد و مردم داستان فیلم ها را نمی فهمند، اما در مدتی کوتاه کسانی پیدا می شوند که فیلم ها را تعریف می کنند و بعد سر و کله ی مترجم ها پیدا می شود و دوبله ی فیلم رونق بیش تری به سینما می دهد. وقتی جنگ جهانی شروع می شود، به خاطر روابطی که بین رضاخان و آلمان ها وجود دارد، آلمانی های زیادی در تهران سکونت می یابند و بازار فیلم های آلمانی گرم می شود. گزارش هایی که از آن دوره در دست است، نشان می دهد که برای دیپلمات های قدرت های جهانی آن روز مثل شوروی و انگلیس، نمایش فیلم هایی از کشورشان اهمیت زیادی دارد، زیرا به نحوی قدرت تاثیرگذاری آن ها را نشان می دهد.  

نویسنده: گیسو فغفوری انتشارات: افق