کتاب زندگانی شاه اسماعیل صفوی

کتاب زندگانی شاه اسماعیل صفوی اثر رحیم زاده صفوی توسط انتشارات دنیای کتاب به چاپ رسیده است.

در این کتاب بیشتر به بیان احوال ملت ایران توجه شده است و وضع اجتماعی و آداب و رسوم و طرز تشکیلات و تاسیسات حکومتی، ملی، ترقی، تنزل افکار عمومی و بسیاری از مسائل دیگر به تفصیل مورد بحث قرار گرفته شده و تا هر جا که سند و مدرک به دست بوده در نکته مزبور سخن رانده شده است.

در این تاریخ حوادث ایران از آغاز عهد صفوی تا نادرشاه افشار روایت شده که در آن از نوشته های اروپایی و ایرانی، از مولفات عربی و ترکی استانبولی و ازبکی و جغتایی مطالب زیادی اقتباس شده است.

این کتاب از سه بخش وسی و یک فصل تشکیل شده است. بخش اول کتاب به مسائل امنیت اجتماعی که در طریقه شیخ صفی الدین، مردم نیمه وحشی به صورتی درآمدند که با دیگر هم میهنان مماشات کنند و حسن معاش پیدا کنند، در مورد تشکیلات دینی و سیاست دینی مغول، زندگی شیخ صفی الدین و زبان و مذهب او، احوال مردم، فرمانروایان همسایه و... می پردازد. بخش دوم اوضاع سیاسی آن دوران را مورد بررسی قرار می دهد و بخش سوم به ظهور صفویه، سلطنت شاه اسماعیل و اقداماتش می پردازد.

"دوران به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل تا مرگ وی"

اسماعیل میرزا، در تبریز تاجýگذاری کرد و پس از آن شاه اسماعیل خوانده شد. شاه اسماعیل پس از تاجگذاری دستور داد که خطبهء سلطنت را به نام نامی رسول اکرم و امیرالمومنین و به نام دوازده امام خطبه بخوانند وسپس نام شاه اسماعیل برده شود. شاه اسماعیل با تأسیس دولت صفوی توانست سرزمین ایران کهن را که تا آن زمان پاره پاره بود، متحد کند و وحدتی سیاسی در آن پدید آورد. همچنین رسمی شدن تشیع اثنی عشری توسط شاه اسماعیل، موجب تقویت هویت ملی و در نتیجه، ایجاد دولت متمرکز‌تر و قوی‌تر شد. شاه اسماعیل با شکست دادن مخالفان خود توانست قلمرو حکومت ایران را گسترش دهد. وی با شکست دادن (‌سلطان مراد آق قویونلو‌) در نزدیکی همدان، بر سراسر عراق عجم مسلط شد. او نیروهای قزلباش، سمنان و فارس و در سال بعد یزد را تصرف کردند و شاه اسماعیل، بر عراق عرب مسلط شد.

شاه اسماعیل، پس از غلبه بر علاءالدوله ذوالقدر و تصرف دیار بکر و بخش علیای فرات، راهی عراق شد تا آخرین پایگاه امیران بایندری آق قویونلو و شهرهای مقدس شیعیان را تسخیر کند. پس از فتح بغداد، به نجف، کربلا و سامرا رفت و به نوسازی و تعمیر قبه و بارگاه امامان همت گماشت. وی رقیب سنّی خود شیبک خان ازبک‌را شکست داد. جنگ سلطان سلیم و شاه اسماعیل در دشت چالدران درگرفت و یک روز بیشتر طول نکشید و به پیروزی دولت عثمانی انجامید. حال روحی شاه اسماعیل پس از جنگ چالدران تغییر کرد و در سفر به اردبیل8 حال او یکباره بهم خورد به طوری که حکمای حاذق نیز از عهده مداوای او بر نیامدند و او در روز دوشنبه نوزدهم رجب 930 هجری چشم از جهان فروبست.

نویسنده

رحیم زاده صفوی نام دیگر او علی اصغر فرهمند، نویسنده، روزنامه‌نگار، دولتمرد، مورخ و نمایش‌نامه‌نویس ایرانی. در زادگاه خود به تحصیل علوم زمان و زبان‌های فرانسه و عربی پرداخت و در تهران پس از تکمیل معلومات خود در زمینۀ تاریخ و جغرافیا و فراگیری زبان‌های انگلیسی و ترکی درگیر روزنامه‌نگاری و سیاست شد. سردبیر روزنامۀ ستارۀ ایران، و با تأسیس روزنامۀ آسیای وسطی مدیر و سردبیر آن شد. از آثار او : تاریخ ایران اقتصادی، داستان نادرشاه، ترجمه ی جنگهای صلیبی، سرگذشت سه اختر تابناک ایران، بیژن و منیژه، داستان شهربانو، سبک شناسی یا شیوهی خط نوین، شاه عباس کبیر می باشد.

برشی از متن کتاب

تبادل مکاتبات بین سلطان سلیم و سلطان مصر

1. به طوری که پیش از این اشاره نمودیم و از نامه حاجی رستم کرد در پاسخ خواندگار روم که آن نیز قبلا نقل شده است، بر می آید اتحاد دولتین ایران و مصر از سالهای 910 و 911 و 912 و لااقل بعد از جنگ شاه اسمعیل با علاء الدوله ذوالقدر پایه گزاری شده است. و در سالهای 917 و 918 این اتحاد استحکام یافته است. هنگامی که سلطان سلبم پس از جنگ چالدران به فتح کشور ذوالقدر موفق شد سر بریده علاءالدوله را به مصر فرستاد و طی نامه ئی که ظاهر دوستانه ای داشت ولیکن خالی از اشارات زننده و کنایه های تهدیدآمیز نبود، گزارش جنگ و کشته شدن علاءالدوله را به سلطان قالضوی عوزی نوشت به قراری که عثمانی ها نوشته اند، مشاهده سر بریده علاءالدوله که همواره به دوستی و وابستگی خود به مصر در مقابل رومیان افتخار می نمود، چنان دهشت و حیرتی برای سلطان مصر پدید آورد که حتی نتوانست پاسخی مناسب به نامه سلطان سلیم بنویسد. این است ادعای فریدون بیک که مکاتبات آل عثمان را جمع آوری نموده است. به هر حال سلطان سلیم در نامهء خود که به زبان عربی نگارش یافته بعد از شرح مقدمات جنگ و حصول فتح چنین می نویسد: (.... و بالاخره سر سردار آن طوایف یعنی سر علاءالدوله را با پنجاه سر دیگر از پسران و امیران وی که در حکم سرهای شیاطینند، همراه قدره الدوله و الاکارم سیف الدین بیک زیده مجده به دیوان قاهره فرستادیم....

فهرست

1. امنیت اجتماعی
2. تشکیلات دینی و سیاست دینی مغول
3. شیخ صفی الدین و طریقت وی
4. زبان و مذهب شیخ صفی
5. احوال شهرها
6. تحقیر کسب و صنعت-انحطاط اقتصادی
7. احوال مردم-توجه به خانقاه
8. فرمانروایان همسایه و همزمان
9. احوال پادشاهان شیروان
10. پادشاهان غادریه از عشرهء ذوالقدر
11. اوضاع سیاسب در آن زمان
12. مقدمات ظهور صفویه
13. دوران مهاجرت
14. آغاز نهضت جهانگیری
15. فتح شیروان
16. نبرد برای تخت و تاج
17. فتح تبریز و تاجگذاری
18. تصرف ایران باختری
19. سرکوب رستمداریان
20. وقایع متفرقه
21. جنگ با علاء الدوله ذوالقدر
22. پاره ای از وقایع مهم 913
23. فتح بغداد
24. تسخیر هویزه
25. نفوذ پرتغالیها در خلیج فارس
26. بدگویی از امیر نجم
27. تصرف کشور شیروان
28. داستان تسخیر خراسان
29. جدال با ازبک
30. اوضاع هرات و خراسان بعد از شکست ازبک
31. سامان یافتن امور مازندران
32. تفسیری از احوال سیاسی
33. نظری به چگونگی اخلاق و احوال نجم ثانی
34. نهضت شاه اسماعیل به جانب خراسان
35. برخی از امور که اردوی قزلباش روی داد
36. آغاز جنگهای عثمانی و ایران و حقیقت واقعه چالدران
37. وقایع بعد از جنگ
38. جنگهای دیاربکر و کارهای سلطان سلیم بر ضد ایران
39. تبادل مکاتبات ببن سلطان سلیم و سلطان مصر
40. شاه اسماعیل بعد از جنگ چالدران
41. هجوم های پیاپی ازبکان
42. احوال خراسان
43. سال 930 مرگ شاه اسماعیل

نویسنده: رحیم زاده صفوی انتشارات: دنیای کتاب