کتاب زمین شناسی نفت - رضایی

کتاب زمین شناسی نفت تألیف دکتر محمدرضا رضایی توسط انتشارات علوی به چاپ رسیده است.

زمین شناسی نفت، یکی از شاخه های رشته ی زمین شناسی در مقطع کارشناسی ارشد و هم چنین دکترا می باشد که هدف از آموزش آن، ایجاد توانایی در کشف میدان های نفت خیز است. افراد جهت فراگیری این رشته ابتدا باید دانش و آگاهی خود را در زمینه ی زمین شناسی، شامل تاریخچه و خصوصیات زمین و ... افزایش داده و سپس به فراگیری علم زمین شناسی نفت بپردازند. به طور کلی، منابع طبیعی هر کشور، به ویژه نفت از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار بوده و اقتصاد آن جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین مدیریت و سازماندهی و کشف منابعی هم چون نفت، امری لازم و ضروری می باشد و باید در کانون توجه قرار گیرد. در همین راستا، مولف، با به کارگیری از گفتاری ساده و روان، در طول محتوای این کتاب، تاریخچه ی دقیق و مفصلی را در باب کشف نفت در گذشته ارائه نموده و سپس با معرفی بخش های مختلف کشور عزیزمان، ایران، ضمن تشریح و توضیح چگونگی و نوع بافت این مناطق، وجود منابع گاز، نفت و هم چنین منابع هیدروکربنی را در این مکان ها، مورد بررسی قرار داده و مطالب مهم و مفیدی را در اختیار مخاطب قرار می دهد و او را در فراگیری علم زمین شناسی نفت یاری می رساند. کلیه ی مطالب این اثر، در 17 فصل گنجانده شده است: 1 – مقدمه 2- سیالات و شرایط زیر سطح 3 - خواص فیزیکی، شیمیایی و منشا هیدروکربن 4 - از ماده آلی تا نفت 5 - ارزیابی سنگ منشا 6 - مهاجرت نفت 7 - سنگ مخزن 8 – نفتگیرها 9 - پوش سنگ 10- روش های اکتشاف 11- مبانی نمودارگیری 12- نقشه ها و مقاطع عرضی متداول در زمین شناسی نفت 13 - مکانیسم نیروهای محرک و انواع بازیافت در مخازن هیدروکربنی 14 - محاسبه ذخیره هیدروکربن 15 - مدل سازی حوضه های رسوبی و سیستم های نفتی 16 - مراحل توسعه یک میدان هیدروکربنی 17 - هیدروکربن ها در حوضه های رسوبی

برشی از متن کتاب

- مقدمه پترولیوم petroleum واژه ی لاتین است که در زبان فارسی معادل مناسبی ندارد. پترولیوم در واقع به مواد هیدروکربنی گفته می شود که به صورت طبیعی عمدتا در سنگ های رسوبی واقع می گردند. پترولیوم می تواند به صورت فازهای مختلف، از جمله فاز گازی، نظیر گاز طبیعی، فاز مایع، نظیر نفت خام و فاز جامد، مثر قیر در خلل و فرج و شکستگی های سنگ ها تجمع یابد. انباشته شدن مواد هیدروکربنی در زیر سطح زمین در سنگ هایی صورت می گیرد که توانایی نگهداری و انتقال سیالات را داشته باشند. این سنگ ها، مخزن نامیده می شوند. تجمع مواد هیدروکربنی به صورت اقتصادی در مخزن منوط به وجود عوامل متعددی است. به طور کلی وجود پنج عامل عبارتند از: 1- سنگ منشاء بالغ (Mature Source rock) که تولید هیدروکربن کرده باشد. 2- سنگ مخزن (Reservoir rock) که بتواند هیدروکربن را در خود جای دهد. 3- مهاجرت هیدروکربن (بین سنگ منشا و سنگ مخزن عملی باشد. 4- پوش سنگ (Cap rock) ناتراوا که ازخروج نفت از داخل سنگ جلوگیری کند. 5- تله ی نفتی (Oil trap )که در آن نفت به صورت اقتصادی متمرکز گردد. در این کتاب سعی شده است که این 5 عامل به تفصیل مورد بحث قرار گیرد. 2- سیالات و شرایط زیر سطحی برای اکتشافات نفت لازم است که انش مطلوبی درباره ی شرایط زیر سطحی حوضه ی مورد مطالعه داشته باشیم. شرایط زیر سطحی از حوضه ای به حوضه ی دیگر می تواند کاملا متفاوت باشد. شیمی سیالات موجود در خلل و فرج رسوبات، دما و فشار در زیر سطح ممکن است اثرات اساسی و مهمی روی سیستم های نفتی داشته باشند. به طور مثال، شیمی آب منفذی، فرآیند انحلال و رسوب گذاری سیمان و یا به عبارتی دیاژنز را کنترل می کند و دیاژنز هم کیفیت سنگ مخزن را تحت تاثیر خود قرار می دهد. 3- خواص فیزیکی، شیمیایی و منشا هیدروکربن ها روش بهره برداری در مهندسی تولید و مهندسی مخزن به خواص فیزیکی و شیمیایی هیدروکربن های موجود در یک مخزن بستگی دارد. در این بخش از کتاب، خواص فیزیکی، شیمیایی و منشا گازهای غیر هیدروکربنی، گازهای هیدروکربنی و نفت های خام مورد بررسی قرار می گیرد. گازهای زیر سطحی: در صنعت نفت، گاز طبیعی به مخلوط گازهای هیدروکربنی زیر سطحی گفته می شود که معمولا دارای مقادیر متفاوتی از گازهای غیر هیدروکربنی هستند. گازهای غیر هیدروکربنی: گازهای غیر هیدروکربنی مهم در صنعت نفت  وS    هستند. این گازها ممکن است به صورت آلی یا غیر آلی تشکیل شوند. منشا غیرآلی معمولا با فرآیندهای زمین گرمایی و آتشفشانی همراه است. دو راه مهم برای تولید  وجود دارد. اولین را تشکیل  از اکسیداسیون مواد آلی است. اکسیداسیون مواد آلی می تواند در اثر نفوذ آب های زیرزمینی، تجزیه ی باکتریایی و یا ترکیبی از هر دو باشد. این فرایندها می توانند در مراحل اولیه، از تجزیه شدن مواد آلی قبل از تبدیل آن ها به هیدروکربن صورت گیرند.  نیز می تواند در اثر تلاشی سنگ های کربناته در طی تزریق ماگمای داغ یا نفوذ آب های اسیدی حاصل شود.

فهرست

1 - مقدمه 2 - سیالات و شرایط زیر سطحی 3 - خواص فیزیکی، شیمیایی و منشا هیدروکربن ها 4 - از ماده ی آلی تا نفت 5 - ارزیابی سنگ منشا 6 - مهاجرت نفت 7 - سنگ مخزن 8 - نفتگیرها 9 - پوش سنگ 10 - روش های اکتشاف 11 - مبانی نمودارگیری 12 - نقشه ها و مقاطع عرضی متداول در زمین شناسی نفت 13 - مکانیسم نیروهای محرک و انواع بازیافت در مخازن هیدروکربنی 14 – محاسبه ی ذخیره هیدروکربن 15 - مدل سازی حوضه های رسوبی و سیستم های نفتی 16 - مراحل توسعه یک میدان هیدروکربنی 17 - هیدروکربن ها در حوضه های رسوبی

مؤلف: دکتر محمدرضا رضایی انتشارات: علوی